Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s ανακοίνωσε πως θεωρεί ότι η Ρωσική Ομοσπονδία κήρυξε στάση πληρωμών ως προς το εξωτερικό δημόσιο χρέος της.

Η προηγούμενη στάση πληρωμών του εξωτερικού χρέους της Ρωσίας ανάγεται στον προηγούμενο αιώνα, όταν η Μόσχα δεν αποπλήρωσε τους διεθνείς πιστωτές της το 1918 μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων.

Αξιοσημείωτα, η κήρυξη στάσης πληρωμών αυτή τη φορά δεν οφείλεται σε έλλειψη ρευστού του ρωσικού κράτους –τα ταμεία της Μόσχας είναι γεμάτα, χάρη στις υψηλές τιμές της ενέργειας– αλλά σε τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με τη διεκπεραίωση πληρωμών, λόγω των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία που καθιστούν αδύνατη την εκτέλεσή τους.

Πληρωμές τόκων συνολικού ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων έπρεπε να καταβληθούν στις 27 Μαΐου και υπόκεινται σε περίοδο χάριτος που έληξε το βράδυ της Κυριακής.

Οι κάτοχοι ομολόγων δεν έχουν λάβει τις πληρωμές, αφού οι προσπάθειες της Ρωσίας να πληρώσει σε ρούβλι μπλοκαρίστηκαν.

Το Κρεμλίνο απέρριψε τον ισχυρισμό ότι η Ρωσία είναι σε χρεοκοπία, με τον εκπρόσωπο Ντμίτρι Πεσκόφ να λέει ότι οι πληρωμές δεν έγιναν λόγω μπλοκαρίσματος από την Euroclear στο πλαίσιο των δυτικών κυρώσεων.

 «Δεν είναι πρόβλημα της Ρωσίας», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Τι οδήγησε στη στάση πληρωμών

Οι δυτικές κυρώσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν ουσιαστικά εξοστρακίσει τη χώρα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά μέχρι στιγμής το Κρεμλίνο είχε καταφέρει να βρει τρόπους να πληρώνει τους ομολογιούχους.

Ωστόσο, οι προσπάθειες παράκαμψης των κυρώσεων δέχθηκαν περαιτέρω πλήγμα στα τέλη Μαΐου, όταν το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ μπλόκαρε μια βασική εξαίρεση, που επέτρεπε στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας να επεξεργάζεται πληρωμές σε κατόχους ομολόγων σε δολάρια μέσω αμερικανικών και διεθνών τραπεζών, κατά περίπτωση.

Το Reuters μετέδωσε, επικαλούμενο δύο πηγές, ότι ορισμένοι Ταϊβανοί κάτοχοι ρωσικών ευρωομολόγων δεν έχουν λάβει τους τόκους που οφείλονταν από τις 27 Μαΐου, γεγονός που πιστοποιεί ότι η Ρωσία αθέτησε για πρώτη φορά από το 1918 το εξωτερικό της χρέος.

Η αλήθεια είναι βέβαια πως έχει άφθονα μετρητά και προθυμία να πληρώσει, ωστόσο, οι κυρώσεις της δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα.

Ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών, Αντόν Σιλουάνοφ φέρεται να είπε στο ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti ότι το μπλοκάρισμα των πληρωμών δεν συνιστά πραγματική χρεοκοπία, η οποία συνήθως προκύπτει ως αποτέλεσμα απροθυμίας ή αδυναμίας πληρωμής, και χαρακτήρισε την κατάσταση ως «φάρσα».

Άλλες πληρωμές 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων πρέπει να καταβληθούν πριν από το τέλος του έτους, αν και ορισμένα από τα ομόλογα που εκδόθηκαν μετά το 2014 επιτρέπεται να πληρωθούν σε ρούβλια ή άλλα εναλλακτικά νομίσματα, σύμφωνα με τα συμβόλαια.

Πάντως, αν και οι ενδείξεις είναι ότι οι πληρωμές έχουν πράγματι ανασταλεί λόγω διεθνών κυρώσεων, μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να επιβεβαιωθεί η αθέτηση.

Το μέλλον

Ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Bluebay Asset Management, δήλωσε ότι ενώ η χρεοκοπία μπορεί να μην έχει πολύ άμεσο αντίκτυπο στην αγορά, τα ρωσικά κρατικά ευρωομόλογα μεγαλύτερης διάρκειας που διαπραγματεύονταν στα 130 σεντς πριν από την εισβολή έχουν ήδη πέσει μεταξύ 20 και 30 σεντ και διαπραγματεύονται πλέον σε προεπιλεγμένα επίπεδα.

«Η Ρωσία πιθανότατα είχε ήδη χρεοκοπήσει λίγες εβδομάδες αμέσως μετά την εισβολή, αν και οι οίκοι αξιολόγησης δεν είχαν επαρκή στοιχεία ώστε να μιλήσουν για χρεοκοπία», ανέφερε ο Ash.

«Αυτή τη φορά, όμως, η χρεοκοπία είναι σημαντική καθώς θα επηρεάσει τις αξιολογήσεις της Ρωσίας, την πρόσβαση στην αγορά και το κόστος χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια. Και είναι σημαντικό εδώ, δεδομένου ότι το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανάγκασε τη Ρωσία σε χρεοκοπία. Αυτό σημαίνει πως η Ρωσία θα μπορέσει να βγει από τη χρεοκοπία μόνο όταν το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δώσει στους κατόχους ομολόγων το πράσινο φως για να διαπραγματευτούν τους όρους με τους ξένους πιστωτές της Ρωσίας».

Ο Ash εκτιμά ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει χρόνια ή δεκαετίες, ακόμη και σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός, πράγμα που σημαίνει ότι η πρόσβαση της Ρωσίας στην ξένη χρηματοδότηση θα παραμείνει περιορισμένη και θα αντιμετωπίσει υψηλότερο κόστος δανεισμού για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Υποστήριξε ότι οι εναλλακτικές πηγές ξένης χρηματοδότησης της Ρωσίας πέρα από τη Δύση, όπως οι κινεζικές τράπεζες, θα ήταν επίσης απρόθυμες να παραβλέψουν τη χρεοκοπία.

«Ο δανεισμός στη Ρωσία γίνεται πολύ πιο δύσκολος, οπότε οι άνθρωποι θα το αποφύγουν. Και αυτό σημαίνει χαμηλότερες επενδύσεις, χαμηλότερη ανάπτυξη, χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο, φυγή κεφαλαίων, brain drain και έναν φαύλο κύκλο παρακμής για τη ρωσική οικονομία».

Η Ρωσία έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να εφαρμόσει επιτυχημένους ελέγχους κεφαλαίων που έχουν υποστηρίξει το νόμισμα του ρουβλίου και συνέχισε να αποφέρει σημαντικά έσοδα από τις εξαγωγές ενέργειας ως αποτέλεσμα της ραγδαίας αύξησης των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Ωστόσο, ο Ash πιστεύει ότι η απανθρακοποίηση και η επιτάχυνση της διαφοροποίησης της Δύσης μακριά από τη ρωσική ενέργεια και εμπορεύματα σύντομα θα έχει αποτελέσματα.

«Έτσι, με προοπτική δύο έως τριών ετών, η Ρωσία αντιμετωπίζει μια κατάρρευση των εσόδων από εξαγωγές, χωρίς σχεδόν καμία πρόσβαση σε διεθνή χρηματοδότηση λόγω κυρώσεων και χρεοκοπίας», εκτιμά.

«Εν τω μεταξύ, με το μεγάλο μέρος του στρατού να έχει καταστραφεί στην Ουκρανία, ο Πούτιν θα παλέψει να χρηματοδοτήσει την στρατιωτική ανοικοδόμηση την οποία θα θέλει απεγνωσμένα να επιτύχει δεδομένης της επιθυμίας του να διατηρήσει κάποιου είδους ισοτιμία με το ΝΑΤΟ».

Η προκύπτουσα εκτροπή των πόρων από την κατανάλωση σε στρατιωτικές επενδύσεις, υποστήριξε ο Ash, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια προοπτική «σήψης και παρακμής» τη Ρωσία του Πούτιν.