Όπως συμπεραίνει, σε απάντηση της προς την αναφορά που υπέβαλλε ο Γερμανικής ιθαγένειας J.M., η Κομισιόν μόλις τώρα υπέβαλε πρόταση κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και η πρόταση αυτή τελεί, ακόμη, υπό συζήτηση στους ευρωπαϊκούς νομοθέτες.
Στην αναφορά του αριθ. 0648/2020, ο J.M., σχετικά με την αποθήκευση και την κοινοποίηση ιδιωτικών δεδομένων, ζητούσε την απαγόρευση υπηρεσιών που έχουν πρόσβαση, αποθηκεύουν ή αποκαλύπτουν τα δεδομένα τρίτων, γεγονός που καταδεικνύει ότι ορισμένες υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον εφόσον δοθεί συγκατάθεση βάσει των γενικών όρων και προϋποθέσεων για την ανάκτηση, αποθήκευση και γνωστοποίηση δεδομένων σε διευθυνσιολόγια χρηστών.
Ακολουθεί ολόκληρη η γενικόλογη απάντηση της Κομισιόν, που ελήφθη στις 18 Μαΐου 2021, στην οποία και περιλαμβάνεται η «ομολογία» ότι, ακόμη και σήμερα, δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο, για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες!!!
Τα δικαιώματα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και των επικοινωνιών και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατοχυρώνονται στο άρθρο 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λεπτομερείς κανόνες προβλέπονται στην οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και στον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων («ΓΚΠΔ»)2 . Ο ΓΚΠΔ προβλέπει ένα ολοκληρωμένο Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2002, σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών.
Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και πλαίσιο για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες προβλέπει την προστασία της εμπιστευτικότητας των επικοινωνιών και την προστασία του τερματικού εξοπλισμού του χρήστη στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνών. Από την 21η Δεκεμβρίου 2020, δυνάμει των ορισμών του κώδικα ηλεκτρονικών επικοινωνιών της ΕΕ , η εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών στην οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες θα ισχύει επίσης για τις λεγόμενες υπηρεσίες Over-the-Top, όπως το webmail, η διαδικτυακή τηλεφωνία ή οι υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων. Η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες εξειδικεύει και συμπληρώνει τον ΓΚΠΔ.
Το άρθρο 5 παράγραφος 3 της οδηγίας για την προστασία τηςιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες απαιτεί τη συγκατάθεση των χρηστών για την αποθήκευση πληροφοριών ή την πρόσβαση σε πληροφορίες που είναι ήδη αποθηκευμένες στον τερματικό εξοπλισμό ενός χρήστη (π.χ. προσωπικός υπολογιστής (PC) ή έξυπνο τηλέφωνο), εκτός εάν η εν λόγω αποθήκευση ή πρόσβαση είναι αναγκαία για τη μετάδοση μιας επικοινωνίας ή για την παροχή υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας που έχει ζητήσει ρητά ο χρήστης.
Η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες βασίζεται στον ορισμό της συγκατάθεσης στον ΓΚΠΔ (άρθρο 4 παράγραφος 11), σύμφωνα με τον οποίο η συγκατάθεση πρέπει να αποτελεί ελεύθερη, συγκεκριμένη, εν πλήρει επιγνώσει και σαφή ένδειξη της βούλησης του υποκειμένου των δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης μπορεί να αρνηθεί να δώσει τη συγκατάθεσή του για την παρακολούθηση πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες στον τερματικό εξοπλισμό του, για παράδειγμα το βιβλίο διευθύνσεων του χρήστη, εκτός εάν ισχύει μία από τις δύο εξαιρέσεις που αναφέρονται ανωτέρω.
Το άρθρο 7 παράγραφος 4 του ΓΚΠΔ ορίζει ότι, κατά την εκτίμηση κατά πόσο η συγκατάθεση δίνεται ελεύθερα, θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαιτέρως υπόψη κατά πόσο η εκτέλεση σύμβασης, συμπεριλαμβανομένης της παροχής υπηρεσίας, εξαρτάται από τη συγκατάθεση στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που δεν είναι αναγκαία για την εκτέλεση της εν λόγω σύμβασης. Εάν η συγκατάθεση παρέχεται σε αυτή την περίπτωση, τεκμαίρεται ότι δεν παρέχεται ελεύθερα (αιτιολογική σκέψη 43 του ΓΚΠΔ).
Το άρθρο 7 παράγραφος 4 του ΓΚΠΔ επιδιώκει να διασφαλίσει ότι ο σκοπός της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν συγκαλύπτεται ούτε συνδυάζεται με την παροχή σύμβασης υπηρεσίας για την οποία τα εν λόγω δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα δεν είναι απαραίτητα. Με τον τρόπο αυτό, ο ΓΚΠΔ εξασφαλίζει ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για την οποία ζητείται συγκατάθεση δεν μπορεί να καταστεί, άμεσα ή έμμεσα, η αντιπαροχή της σύμβασης. Οι δύο νόμιμες βάσεις για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δηλαδή η συγκατάθεση και η σύμβαση, δεν μπορούν να συγχωνευθούν και να αναμειχθούν.
Η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών. Με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, η παρακολούθηση και η επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων εμπίπτει πρωταρχικά στο πεδίο αρμοδιοτήτων των δικαστηρίων και των εθνικών αρχών προστασίας δεδομένων.
Το 2017, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες , η οποία βελτιώνει και ενισχύει, μεταξύ άλλων, την προστασία του τερματικού εξοπλισμού των χρηστών. Ειδικότερα, παρέχει έναν εύκολο τρόπο αποδοχής ή άρνησης της παρακολούθησης των cookies, για παράδειγμα μέσω ρυθμίσεων απορρήτου των φυλλομετρητών ιστού. Επιπλέον, η πρόταση υποστηρίζει ότι κάθε παρέμβαση στον τερματικό εξοπλισμό του τελικού χρήστη απαιτεί συγκατάθεση, εκτός εάν η εν λόγω αποθήκευση ή πρόσβαση είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση της μετάδοσης μιας επικοινωνίας ή για την παροχή υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας που έχει ζητήσει ρητά ένας χρήστης. Η πρόταση της Επιτροπής τελεί επί του παρόντος υπό νομοθετική διαπραγμάτευση.
Επομένως, και όσον αφορά την πρόταση να απαγορεύεται στους παρόχους υπηρεσιών να διαβάζουν τα βιβλία διευθύνσεων των χρηστών του έξυπνου τηλεφώνου, μια τέτοια απαγόρευση δεν θα ήταν αναγκαία, δεδομένου ότι η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, καθώς και ο προτεινόμενος κανονισμός, διασφαλίζουν ότι ο χρήστης μπορεί να αποδεχθεί ή να αρνηθεί την πρόσβαση του παρόχου υπηρεσιών στις πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες στο έξυπνο τηλέφωνό του.
Συμπέρασμα: Το άρθρο 5 παράγραφος 3 της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες προβλέπει την προστασία του τερματικού εξοπλισμού. Η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες προκειμένου να διασφαλιστεί η εναρμόνιση και ο εκσυγχρονισμός των κανόνων για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για τα cookies. Η πρόταση τελεί υπό συζήτηση από τους συννομοθέτες.
Νίκος Ρούσσης – Στρασβούργο
