Δύο χρόνια μετά τις 24 Φεβρουαρίου του 2022, οι διακοπές ρεύματος είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο στο μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας. Οι υποδομές έχουν καταστραφεί από την ανελέητη ρίψη όλμων και ρουκετών. Η οικονομία της χώρας είναι επίσης προφανώς διαλυμένη.
Ο αντίπαλος, η γειτονική Ρωσία, έχει τριπλάσιο πληθυσμό, διπλάσιο στρατιωτικό προϋπολογισμό και έναν πρόεδρο απόλυτα αφοσιωμένο στον τερματισμό του πολέμου μόνο με τους δικούς του όρους.
Δύο χρόνια μετά, η Ουκρανία μάχεται με τη στήριξη ΕΕ και ΗΠΑ. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι το μέλλον είναι ζοφερό.
«Η Ρωσία παίζει το μακρύ παιχνίδι και η Ουκρανία παλεύει για την ύπαρξή της», είπε στο USA TODAY η Mary Kate Schneider, διευθύντρια διεθνών σπουδών στο Loyola University Maryland. «Αυτός είναι ένας πόλεμος φθοράς που δεν θα τελειώσει σύντομα».
Ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει δεσμευτεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη που κατέλαβε η Ρωσία, που υπολογίζεται σε σχεδόν το 20% της Ουκρανίας. Ωστόσο, η πόλη Avdiivka στην ανατολική Ουκρανία έπεσε πρόσφατα στα ρωσικά στρατεύματα, σηματοδοτώντας την πρώτη σημαντική προέλαση ή υποχώρηση και από τις δύο πλευρές εδώ και μήνες. Ο κουρασμένος στρατός της Ουκρανίας παραμένει «πεινασμένος» για όπλα και πυρομαχικά, ενώ οι Αμερικανοί νομοθέτες διεκδικούν (ακόμα) τη χρηματοδότηση.
Ο Στίβεν Μάγιερς, βετεράνος της Πολεμικής Αεροπορίας που υπηρέτησε στη Συμβουλευτική Επιτροπή Διεθνούς Οικονομικής Πολιτικής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπό δύο υπουργούς Εξωτερικών, προειδοποιεί ότι η στρατιωτική ικανότητα της Ουκρανίας έχει μειωθεί σε «τακτικές λαβές» με μικρή στρατηγική σημασία.
"Είναι μια γεωπολιτική καταστροφή χωρίς επιφυλάξεις για τη Δύση. Η Ουκρανία έχει καταστραφεί ως βιώσιμο έθνος", είπε ο Μάγιερς στο USA TODAY.
Η Δύση και η κυβέρνηση Μπάιντεν, πάντως, δεν υποχωρούν. Η αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι στο Μόναχο την περασμένη εβδομάδα, δεσμεύτηκε ότι αυτή και ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα συνεχίσουν τις προσπάθειες για να εξασφαλίσουν τους πόρους και τα όπλα που χρειάζεται απεγνωσμένα η Ουκρανία.
Το ίδιο μήνυμα εκπέμπεται και από τη μεριά της Ευρώπης, που έχει δηλώσει εξ αρχής πως θεωρεί ζωτικής σημασίας την ήττα του Πούτιν. Τα χρήματα και τα όπλα, όμως, λιγοστεύουν και φυσικά κανείς δεν θέλει να σκέφτεται το σενάριο να κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η Δύση λέει πως θέλει να δει την Ουκρανία να βγαίνει από αυτόν τον πόλεμο ως ένα έθνος ελεύθερο, δημοκρατικό και ανεξάρτητο. Η Ρωσία, όμως, παίζει το παιχνίδι της φθοράς.
Ο Sean McFate, ανώτερος συνεργάτης στο μη κομματικό think tank Atlantic Council, λέει ότι η Ρωσία είναι σε θέση να πολεμά για χρόνια, περιμένοντας τη Δύση να χάσει το ενδιαφέρον της για την Ουκρανία εν μέσω οικονομικών και άλλων ανησυχιών.
«Η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει έναν πόλεμο φθοράς με τη Ρωσία», είπε. «Η Ρωσία έχει κερδίσει ως επί το πλείστον».
Οι απώλειες
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη Γερουσία των ΗΠΑ περίπου 120.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν σκοτωθεί αυτά τα δύο χρόνια και ακόμη 200.000 τραυματίστηκαν. Αντίστοιχα, 70.000 Ουκρανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν μαζί με περίπου 40.000 αμάχους. Επιπλέον 100.000-120.000 Ουκρανοί έχουν τραυματιστεί.
Οι προβλέψεις
Η Ρωσία δεν θα παραδοθεί ποτέ, δεν θα παραχωρήσει ποτέ την Κριμαία και ποτέ δεν θα επιτρέψει στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Πώς μπορεί αυτό το δεδομένο να ανατραπεί;
Κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Πούτιν δεν έχει υποστεί μικρές ήττες. Η οικονομία έχει πληγεί από παγκόσμιες κυρώσεις. Οι ελπίδες για γρήγορη νίκη όταν ξεκίνησε ο πόλεμος έχουν εξαφανιστεί και το κύρος του ρωσικού στρατού έχει πληγεί.
Η ουκρανική αντεπίθεση, όμως, απέτυχε και εκεί που όλοι έβλεπαν μία αχτίδα φωτός, τώρα η Ρωσία έχει πάρει και πάλι το πάνω χέρι.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες επιτυχίες για την Ουκρανία που έχει «σε μεγάλο βαθμό κερδίσει» τη μάχη της Μαύρης Θάλασσας. Ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει απωθηθεί και όλες οι εγκαταστάσεις τους στην Κριμαία και σε άλλες τοποθεσίες βρίσκονται σε κίνδυνο.
Είναι αυτό αρκετό;
Η μάχη δεν έχει χαθεί οριστικά λέει η Καρολίνα Χιρντ, αναλύτρια στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου με έδρα την Ουάσιγκτον. Εκτιμά ότι οι προσπάθειες της Ρωσίας να καταστήσει την κατοχή της μόνιμη είναι αναστρέψιμες, τουλάχιστον προς το παρόν.
Ωστόσο, το να ανακτήσει εδάφη δεν είναι στο χέρι της Ουκρανίας: «Η Δύση πρέπει να δράσει αποφασιστικά για να βοηθήσει την Ουκρανία και πρέπει να δράσει τώρα», σημειώνει η Χιρντ.
Ο Ζελένσκι κατάφερε ως τώρα να διατηρήσει τη ροή της βοήθειας, ωστόσο, η κούραση των χορηγών είναι πια εμφανής.
Ένα πακέτο βοήθειας 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει παγιδευτεί στις κομματικές μάχες που παραλύουν την Ουάσιγκτον.
Η συμπάθεια δε του Ντόναλντ Τραμπ για δικτάτορες όπως ο Πούτιν και η περιφρόνησή του για τη διεθνή συνεργασία πυκνώνουν το δυσοίωνο σύννεφο πάνω από το μέλλον της Ουκρανίας.
Παθήματα-μαθήματα
Η Δύση, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν πάντως ήδη λάβει κάποια σημαντικά διδάγματα από τη θλιβερή αυτή ιστορία. Σίγουρα δεν υπολόγιζαν την ικανότητα της Ρωσίας να παράγει και να προμηθεύεται όπλα. Είναι σαφές ότι η Ρωσία είναι σε θέση να παράγει οβίδες και άρματα μάχης πολύ πιο γρήγορα από ό,τι περίμενε η Δύση.
Ο πόλεμος παρείχε επίσης μια ζοφερή εικόνα της στρατιωτικής βιομηχανικής ικανότητας της Δύσης - ή της έλλειψής της.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος σίγουρα θα υποστηρίζουν ότι αυτός ο πόλεμος σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στην ευρωπαϊκή άμυνα. Η Ευρώπη δεν αρκείται πλέον στο freeloading. Και τελικά η Γερμανία θα πάρει (ξανά) τη θέση της ως ο κύριος παράγοντας στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Τι θα συμβεί τελικά;
Καμία πλευρά δεν είναι πιθανό να επιτύχει μια γρήγορη νίκη στο πεδίο της μάχης, επομένως μια συνθηκολόγηση μέσω διαπραγματεύσεων φαίνεται πια ως η πιο πιθανή λύση.
Ο Ζελένσκι πρέπει να διατηρήσει τη δυτική υποστήριξη για να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος. Θα πρέπει δηλαδή να διαπραγματευθεί σε μία στιγμή που πολεμά ανταγωνιστικά.
Δυστυχώς, υπήρξε και νωρίτερα χρονικά τέτοια στιγμή, αλλά ο Ζελένσκι πίστεψε ότι μπορεί να φέρει αποτέλεσμα η ουκρανική αντεπίθεση, κάτι που τελικά, όμως, δεν συνέβη.
Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που ποντάρουν στο σενάριο η Ρωσία να πολιορκήσει την Ουκρανία για χρόνια αν χρειαστεί, έως ότου ο λαός της τελικά εγκαταλείψει και εκλέξει μια μαριονέτα της Μόσχας.
Ίσως πάλι «οι μέρες του Ζελένσκι είναι μετρημένες. Είχε μια διαμάχη με τον στρατό του, υποσχέθηκε υπερβολικά στη Δύση και δεν τα κατάφερε».
Σε κάθε περίπτωση οι γραμμές ανεφοδιασμού είναι ζωτικής σημασίας. Εάν η Ουκρανία μπορέσει να διατηρήσει μια σταθερή ροή πυρομαχικών και προμηθειών, τα σκληρά στρατεύματά της μπορούν να συνεχίσουν να πολεμούν. Εάν η ροή στερέψει, η Ουκρανία θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ θα είναι το κλειδί για να διατηρηθούν ανοιχτές οι γραμμές ανεφοδιασμού, να διατηρηθούν οπλισμένα τα στρατεύματα και να επιτραπεί στην Ουκρανία να διαπραγματευτεί τελικά από μια καλή θέση.
