Αναλυτικότερα:

Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην πρώτη του θητεία ως προέδρου το 2016 εγκαινίασε μια νέα εποχή της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ που ορίζεται από την απειλή και την επιβολή δασμών, κυρώσεων και άλλων μέτρων για την προσπάθεια εξισορρόπησης των εμπορικών ελλειμμάτων της Αμερικής, σύμφωνα με την UBS. 

Οι πολιτικές αυτές υποκινούνταν επίσης από την άποψη ότι οι δασμοί θα ενθάρρυναν την παραγωγή να επιστρέψει στις ΗΠΑ, αντιστρέφοντας χρόνια βιομηχανικής παρακμής, ακόμη και αν ιστορικά οι δασμοί δεν έχουν αποδειχθεί επιτυχημένο εργαλείο για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Από την άλλη, η διοίκηση Μπάιντεν που ακολούθησε, επανέφερε τις ΗΠΑ σε μια πολιτική πολυμερούς δέσμευσης με τους συμμάχους, συνέχισε επίσης με τη διεκδικητική προσέγγιση του προέδρου Τραμπ έναντι της Κίνας. Η κυβέρνηση Μπάιντεν διατήρησε τους δασμούς που εφαρμόστηκαν το 2018/19, αύξησε τους δασμούς σε μια σειρά κινεζικών ημιαγωγών και ηλεκτρικών οχημάτων το 2024, εφάρμοσε ελέγχους στις εξαγωγές και εξέτασε εξονυχιστικά τόσο τις εισερχόμενες όσο και τις εξερχόμενες επενδυτικές ροές. Μέσω της διακομματικής υποστήριξης από το Κογκρέσο, η κυβέρνηση Μπάιντεν εμβάθυνε επίσης τους στόχους της εθνικής βιομηχανικής πολιτικής της κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια για τη διασφάλιση και την προώθηση της μεταποίησης, της τεχνολογίας και των συμφερόντων ασφαλείας των ΗΠΑ μέσω μιας σειράς νομοθετημάτων, όπως ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού και ο νόμος για το CHIPS και την επιστήμη.

Μια πιο διεκδικητική δεύτερη θητεία

Μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ υπόσχεται επιστροφή σε μια πιο διεκδικητική, συναλλακτική και απομονωτική προσέγγιση της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ. Κατά την άποψη της UBS, αυτό πιθανότατα θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση της πίεσης προς την Κίνα. Είναι επίσης πιθανό να στοχοποιήσει άλλες χώρες που παρουσιάζουν μεγάλα διμερή εμπορικά ελλείμματα με τις ΗΠΑ, που θεωρείται ότι εφαρμόζουν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ή που αποδεδειγμένα διευκολύνουν τη μεταφόρτωση αγαθών για την αποφυγή δασμών. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι επίσης πιθανό να εστιάσει την προσοχή της σε τομείς και προϊόντα που έχουν υψηλή οικονομική αξία.

Τρία πιθανά σενάρια για τις τιμές

1. Γενικά καθολικά τιμολόγια (πιθανότατα στο 25%)

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει προτείνει επιθετικούς δασμούς για όλα τα προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ. Στην εκστρατεία μιλούσε συχνά για δασμούς 60% στα κινεζικά προϊόντα και δασμούς 10-20% στον υπόλοιπο κόσμο.  Στις ΗΠΑ το Σύνταγμα δίνει στο Κογκρέσο τον έλεγχο της εμπορικής πολιτικής, αλλά στην πράξη, την κατεύθυνση την δίνει η εκτελεστική εξουσία.

Οι αναφορές των ΜΜΕ αναφέρουν ότι η κυβέρνηση μπορεί να ζητήσει την έγκριση του Κογκρέσου για να επιβάλει καθολικών τιμολογίων, τόσο για την απόκτηση της νομικής υποστήριξης όσο και για τη δημιουργία εσόδων ως αντιστάθμιση για άλλες δαπάνες.

Σύμφωνα με τους συνήθεις κανόνες προϋπολογισμού, απαιτούνται 60 ψήφοι για να ξεπεραστεί ένα φιλίμπαστερ στη Γερουσία. Με τους Ρεπουμπλικανούς να ελέγχουν μόλις 52 ή 53 έδρες, δεν είναι σε θέση να περάσουν έναν προϋπολογισμό χωρίς διακομματική υποστήριξη.  

Οι Ρεπουμπλικανοί σχεδιάζουν να εξασφαλίσουν διακομματική υποστήριξη για να περάσουν ένα δημοσιονομικό πακέτο που θα περιλαμβάνει την πλήρη επέκταση του νόμου περί περικοπών φόρων και θέσεων εργασίας του 2017. Μόνο το κόστος της παράτασης των μειώσεων του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε απώλεια ομοσπονδιακών εσόδων ύψους 4-5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε διάστημα 10 ετών, ποσό που δεν περιλαμβάνει άλλες μειώσεις φόρων και αυξήσεις δαπανών που ελπίζουν να εφαρμόσουν οι Ρεπουμπλικάνοι.

Με το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος να βρίσκονται ήδη σε πολύ υψηλά επίπεδα, εκτιμάται ότι θα είναι πολιτικά δύσκολο να αυξηθεί το έλλειμμα πολύ περισσότερο. Ως εκ τούτου, η δυνατότητα αναγνώρισης των δασμολογικών εσόδων στο πλαίσιο του συμβιβασμού θα παρείχε κάποιο κρίσιμο περιθώριο ελιγμών.

Κατά την άποψή της UBS, ο πρόεδρος Τραμπ θα προτιμούσε να ακολουθήσει της επίτευξης καθολικών δασμών. Ωστόσο, εκτιμάται ότι το Κογκρέσο δεν θα είναι πρόθυμο να συμφωνήσει με αυτό. Οι Ρεπουμπλικανοί κατέχουν μια ισχνή πλειοψηφία τόσο στη Βουλή όσο και στη Γερουσία, οπότε λίγες διαφορετικές ψήφοι θα αρκούσαν για να μπλοκάρουν τη νομοθεσία, εφόσον δεν υπάρχει αντισταθμιστική υποστήριξη από τους Δημοκρατικούς. Επιπλέον, ο John Thune (R-SD), ο νεοεκλεγείς ηγέτης της πλειοψηφίας της Γερουσίας, έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τις πληθωριστικές συνέπειες των καθολικών δασμών.

Εάν το Κογκρέσο δεν είναι πρόθυμο να επιβάλει καθολικούς δασμούς, η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να προσπαθήσει να τους εφαρμόσει χρησιμοποιώντας εκτελεστική εξουσία. Ωστόσο, δεν υπάρχει προηγούμενο για κάτι τέτοιο και μένει να δούμε αν μια τέτοια κίνηση θα αντέξει σε νομικές προκλήσεις. Ο πρόεδρος Τραμπ μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει πολιτικό πλήγμα από μια τέτοια κίνηση, ιδίως εάν τα εκτεταμένα αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ οδηγήσουν σε έναν κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο.

2. Επιλεκτικοί δασμοί (πιθανότητα 65%)

Εάν οι καθολικοί δασμοί μπλοκαριστούν από τα δικαστήρια και δεν συμπεριληφθούν ως μέρος ενός πακέτου συμφιλίωσης, ο Πρόεδρος θα πρέπει πιθανότατα να βασιστεί σε επιλεκτικούς δασμούς. Εκτιμάται ότι πρόκειται για το πιο πιθανό σενάριο. Θα πρόκειται για δασμούς σε μια σειρά αγαθών ή τομέων από μια χώρα ή περιοχή με βάση τις εξουσίες που παρέχονται στην εκτελεστική εξουσία βάσει του άρθρου 301 του νόμου περί εμπορίου του 1974 ή του άρθρου 232 του νόμου περί επέκτασης του εμπορίου του 1962. Κατά την άποψή μας, η χρήση επιλεκτικών δασμών είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα.

Βασική εστίαση θα είναι το εμπόριο ΗΠΑ-Κίνας μεταξύ των χωρών του Ειρηνικού. Αναμένεται ότι η κυβέρνηση πιθανότατα θα επιδιώξει να επανεξετάσει την εμπορική συμφωνία Φάσης 1 του 2020 με την Κίνα και θα απειλήσει επίσης με δραστικά υψηλότερους δασμούς.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι αξιωματούχοι θα στοχοποιήσουν πιθανότατα την ΕΕ για την εφαρμογή φόρων στις ψηφιακές υπηρεσίες και θα επιδιώξουν να επιβάλουν δασμούς στα εισαγόμενα αυτοκίνητα. Νότια των συνόρων, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ερευνήσουν το Μεξικό για τη μεταφόρτωση κινεζικών προϊόντων και την εξαγωγή συνδεδεμένων ηλεκτρικών οχημάτων που περιέχουν κινεζική τεχνολογία. Οι κυρώσεις και άλλες δράσεις επιβολής από τα υπουργεία Εμπορίου και Οικονομικών είναι πιθανό να χρησιμοποιούνται συχνότερα στη δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ για την προώθηση της προόδου όσον αφορά τα γεωπολιτικά συμφέροντα και τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας, καθώς και για την προώθηση πιο ισορροπημένου εμπορίου.

Σε έναν κόσμο επιλεκτικών δασμών, τρεις παράγοντες θα μπορούσαν να αμβλύνουν το πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητα της εξαρτώμενης από το εμπόριο Ασίας κατά τη διάρκεια του Trump 2.0. Πρώτον, η Κίνα έχει το περιθώριο και έχει σηματοδοτήσει την προθυμία της να χρησιμοποιήσει τη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική για να αμβλύνει τον αντίκτυπο οποιασδήποτε κλιμάκωσης των εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ. Δεύτερον, το ενδοπεριφερειακό εμπόριο έχει εμβαθύνει παράλληλα με τις εμπορικές συμφωνίες υπό την ηγεσία της Κίνας και τη διαφοροποίηση των εισαγωγών των ΗΠΑ. Τρίτον, το μερίδιο αγοράς των ΗΠΑ στο εμπόριο με την Ασία εκτός Κίνας έχει αυξηθεί, με περιθώρια περαιτέρω ανόδου.

3. Μια μεσολάβηση για την αποφυγή δασμών (πιθανότητα 10%)

Τέλος, παραμένει η πιθανότητα, αν και μικρή κατά την άποψή της UBS,  η άφιξη του νέου προέδρου να ενθαρρύνει τους εμπορικούς εταίρους να διαπραγματευτούν, αποφεύγοντας εντελώς τους δασμούς.

Πώς θα επηρεάσουν οι δασμοί την οικονομία;

Οι αναπτυξιακές και πληθωριστικές επιπτώσεις των δασμών έχουν γίνει κεντρικό θέμα για τους επενδυτές μετά την εκλογή του προέδρου Τραμπ και τη σάρωση του Κογκρέσου από τους Ρεπουμπλικανούς. Ο τρόπος με τον οποίο οι δασμοί θα επηρεάσουν τόσο την αμερικανική όσο και την παγκόσμια οικονομία, ιδίως τον πληθωρισμό, θα εξαρτηθεί από το πόσο επιθετικά θα εφαρμοστούν (διάρκεια και μέγεθος) και από τον βαθμό των αντιποίνων.

Ο αντίκτυπος των επιλεκτικών δασμών στον πληθωρισμό των ΗΠΑ και στην οικονομική δραστηριότητα μιας χώρας-στόχου εξαρτάται από το κατά πόσον το εμπόριο αναδρομολογείται για την αποφυγή των δασμών και από τον βαθμό στον οποίο οι ΗΠΑ θα πατάξουν τις χώρες που χρησιμεύουν ως ενδιάμεσοι σταθμοί για την αποφυγή των δασμών. Ενώ το διμερές εμπόριο μεταξύ των ΗΠΑ και των χωρών εταίρων μπορεί να μειωθεί λόγω των δασμών, η πραγματική αναπροσαρμογή του διεθνούς εμπορίου ή η μεταφορά της οικονομικής δραστηριότητας πίσω στις ΗΠΑ θα είναι μάλλον αμελητέα.

Οι καθολικοί δασμοί, εν τω μεταξύ, θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στην οικονομία των ΗΠΑ και να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμη έκρηξη πληθωρισμού, καθώς οι εισαγωγείς θα μεταφέρουν το αυξημένο κόστος εισαγωγών στους καταναλωτές. Θα μπορούσαν, ωστόσο, να οδηγήσουν σε σημαντικότερη μεταφορά της παραγωγής σε άλλες χώρες. Για τον υπόλοιπο κόσμο, αναμένουμε ότι οι δασμοί των ΗΠΑ θα βλάψουν την οικονομική δραστηριότητα καθώς η ζήτηση θα μειωθεί και θα μπορούσαν επίσης να αποδειχθούν αποπληθωριστικοί καθώς θα προκύψουν πλεονάσματα στα εμπορεύσιμα αγαθά. Οι προοπτικές για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ θολώνουν από τον αβέβαιο αντίκτυπο των δασμών στην τελική.

Αφενός, (και σε αντίθεση με τις παραπλανητικές δηλώσεις στον Τύπο), ένας δασμός 20% δεν ισοδυναμεί με 20% αύξηση της τελικής τιμής ενός προϊόντος. Ένα υποθετικό εισαγόμενο ζευγάρι τζιν που κόστιζε στη λιανική 100 δολάρια πριν από την επιβολή δασμού είναι απίθανο να κοστίζει 120 δολάρια μετά την επιβολή δασμού 20%. Αντίθετα ένας δασμός 20% σε ένα τελικό καταναλωτικό αγαθό θα μεταφραζόταν σε μια μέση αύξηση της τιμής κατά 8%, ίσως και λίγο περισσότερο.

Υπό κανονικές συνθήκες η Fed θα έβλεπε τους δασμούς ως μια εφάπαξ αύξηση των τιμών, όπως κάθε άλλος φόρος επί των πωλήσεων, και θα το «εξέταζε» καθώς θα αποφάσιζε το κατάλληλο επιτόκιο πολιτικής.

Ωστόσο, ο πληθωρισμός λόγω κερδών θα ήταν πιο πιθανό να προκαλέσει την αντίδραση της Fed με τη μορφή αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής.

Η ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ είτε λόγω της αναμενόμενης αυστηρότερης πολιτικής της Fed είτε λόγω της ζήτησης ασφαλών καταφυγίων για αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία μπορεί να μην βοηθήσει στη συγκράτηση του πληθωρισμού. Θεωρητικά, ένα ισχυρότερο δολάριο ΗΠΑ μεταφέρει το κόστος του δασμού στους ξένους καταναλωτές (οι οποίοι πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ), ενώ αντισταθμίζει τον δασμό για τους καταναλωτές των ΗΠΑ (οι οποίοι πληρώνουν λιγότερα σε όρους δολαρίου για τις εισαγωγές τους, αντισταθμίζοντας ενδεχομένως τον δασμό). Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα με έναν καθολικό δασμό, όπου όλες οι εισαγωγές υπόκεινται στον φόρο.

Συνολικά, η UBS εκτιμά ότι τα καθολικά τιμολόγια θα έχουν αξιοσημείωτη, αλλά κάπως φευγαλέα επίδραση στον πληθωρισμό των τιμών καταναλωτή. Σε μια έκθεση του Σεπτεμβρίου 2024 σχετικά με τις οικονομικές και επενδυτικές επιπτώσεις των υψηλότερων δασμών, εκτιμήσαμε ότι ένας διαρκής καθολικός δασμός 10% που θα εφαρμοζόταν οριζόντια στις εισαγωγές των ΗΠΑ θα αύξανε τα συνολικά επίπεδα τιμών στην οικονομία των ΗΠΑ κατά 1,3% για ένα έτος.

Η άμεση επίπτωση είναι μια εφάπαξ μεταβολή του επιπέδου των τιμών. (Οι εισαγωγές αγαθών των ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 12,7% του ΑΕΠ- μια αύξηση της τιμής αυτών των εισαγωγών κατά 10% θα αντιστοιχούσε επομένως σε αύξηση των τιμών κατά 1,27%). Εάν υπάρχει μια αύξηση των τιμών λόγω κερδών επιπλέον της αύξησης των δασμών, τότε η αύξηση του πληθωρισμού θα είναι μεγαλύτερη. Ακόμη και αν ο πληθωρισμός που καθοδηγείται από το κέρδος περιορίζεται μόνο στα τελικά καταναλωτικά αγαθά, θα μπορούσαμε να δούμε έναν καθολικό δασμό των ΗΠΑ ύψους 10% να αυξάνει τα επίπεδα τιμών κατά 1,7%.

Τέλος, η UBS ξεχωρίζει τρεις βασικές παρατηρήσεις:

1. Ένα καθολικό τιμολόγιο θα είναι πιο σοβαρό από ένα επιλεκτικό τιμολόγιο επειδή δεν μπορεί να παρακαμφθεί νομικά.
2. Ο οικονομικός αντίκτυπος στους εξαγωγείς θα πρέπει να μετρηθεί από το εμπόριο σε προστιθέμενη αξία και όχι από τον απόλυτο όγκο των εξαγωγών.
3. Οι εκτιμήσεις εξαρτώνται από τις αντιλήψεις για το πόσο μόνιμες θα είναι οι εμπορικοί φόροι, τα αντίποινα, η αντίδραση της πολιτικής, κ.λπ. Η διαδικασία θυμίζει κάπως την προσπάθεια να να προβλέψει τα οικονομικά των πανδημικών αποκλεισμών στην από την άποψη της πολυπλοκότητας και των πολλαπλών αποτελεσμάτων».

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr