Η νέα οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να πραγματοποιούν προκαταρκτικές εκτιμήσεις για να προσδιορίζουν τις λεκάνες απορροής των ποταμών και τις συναφείς παράκτιες εκτάσεις που κινδυνεύουν από πλημμύρες. Στη συνέχεια για τις εν λόγω ζώνες θα καταρτίζονται χάρτες και σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Τα σχέδια αυτά θα εστιάζονται στην πρόληψη, την προστασία και την ετοιμότητα. Σημειώνεται ότι από το 1998 ως το 2004, την Ευρώπη έπληξαν πάνω από 100 σοβαρές καταστροφικές πλημμύρες, συμπεριλαμβανόμενων των καταστροφικών πλημμυρών κατά μήκος του Δούναβη και του Έλβα το καλοκαίρι του 2002. Στις επόμενες δεκαετίες, η Κομισιόν επισημαίνει πως είναι πιθανόν ο κίνδυνος από πλημμύρες στην Ευρώπη να είναι μεγαλύτερος και να προκαλέσει μεγαλύτερες οικονομικές ζημίες. Κατ’ αρχάς η κλίμακα και η συχνότητα των πλημμυρών είναι πιθανόν να αυξηθούν λόγω των κλιματικών αλλαγών – οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα βροχοπτώσεις μεγαλύτερης έντασης και αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Επιπλέον, η κακοδιαχείριση των ποτάμιων συστημάτων σε συνδυασμό με κατασκευές στις λεκάνες απορροής, οδηγεί στην μείωση της ικανότητας των εν λόγω περιοχών να απορροφούν τα ύδατα των πλημμυρών. Τέλος, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε περιοχές που απειλούνται από πλημμύρες ενώ παράλληλα συνεχίζει να αυξάνει ο αριθμός των επιχειρήσεων και των βιομηχανιών που είναι εγκατεστημένες σε περιοχές που κινδυνεύουν από πλημμύρες.