Στην πραγματικότητα το εμπάργκο αφορά μόνο τις εισαγωγές πετρελαίου μέσω της θαλάσσιας οδού στην ΕΕ. Το έκτο πακέτο κυρώσεων είχε ανακοινώσει για πρώτη φορά τον Μάιο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αφήνοντας ωστόσο πολλά ανοιχτά ζητήματα να διευθετηθούν στους επόμενους μήνες. Μετά από επίμονες διαπραγματεύσεις η Ουγγαρία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης πέτυχαν να κατοχυρώσουν μία εξαίρεση για το ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται από τον αγωγό «Ντρούζμπα», υποστηρίζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση τίθεται σε κίνδυνο η ενεργειακή τροφοδοσία τους. Χώρες όπως η Ελλάδα ζήτησαν και εξασφάλισαν μεταβατικές περιόδους, ώστε να «προσαρμοστεί» η ναυτιλία τους στα νέα δεδομένα. «Παραμένει άδηλο, εάν το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα» εκτιμά, σύμφωνα με την DW, το πρώτο κανάλι της γερμανικής τηλεόρασης (ARD) σε ανάλυση που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Tagesschau.de.
Ταυτόχρονα με το (εκτεταμένο, αλλά όχι ολοκληρωτικό) εμπάργκο τα κράτη-μέλη της ΕΕ, με την υποστήριξη της ομάδας G7, θέλουν να επιβάλουν ένα πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, που θα κυμαίνεται γύρω στα 60 δολάρια το βαρέλι. Μέχρι την τελευταία στιγμή ήταν δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία για το πλαφόν, το οποίο οι ΗΠΑ κρίνουν απαραίτητο, προκειμένου να μην καταρρεύσει πλήρως η παγκόσμια αγορά πετρελαίου, συμπαρασύροντας και την αμερικανική αγορά. Το αίτημα της Πολωνίας και των Χωρών της Βαλτικής, που ζητούσαν πλαφόν κάτω από 60 ευρώ, δεν φαίνεται να ικανοποιείται.
Επίκειται αύξηση στις τιμές του πετρελαίου;
Ένα βασικό ερώτημα είναι, αν το εμπάργκο θα προκαλέσει άνοδο των τιμών, για παράδειγμα στα πρατήρια βενζίνης. Μέχρι στιγμής οι αριθμοί δεν φαίνεται να συνηγορούν υπέρ αυτής της εξέλιξης. Διότι, ενώ το περασμένο καλοκαίρι η τιμή του πετρελαίου brent είχε εκτοξευθεί στα 120 δολάρια, στα τέλη Νοεμβρίου υποχώρησε στα 80 δολάρια, δηλαδή όχι πολύ μακριά από το υπό συζήτηση πλαφόν. Στη Γερμανία αυτή τη στιγμή, τις απογευματινές ώρες, οι οδηγοί μπορούν να γεμίσουν το ρεζερβουάρ τους με 1,60-1,70 ευρώ το λίτρο (για αμόλυβδη τύπου Ε10).
Ωστόσο, αναλυτές της Commerzbank επισημαίνουν στην ARD ότι «το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο σε συνδυασμό με την περιορισμένη προσφορά, που επιμένει να διατηρεί σε χαμηλά επίπεδα η ομάδα OPEC+ , μάλλον θα προκαλέσουν νέο άλμα στην αγορά πετρελαίου». Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) εκτιμά ότι, από τη στιγμή που θα τεθεί σε ισχύ το ευρωπαϊκό εμπάργκο, η ΕΕ θα πρέπει να βρει άλλους προμηθευτές για να αναπληρώσει περίπου ένα εκατομμύριο βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως. Κατά συνέπεια, αναφέρουν οι αναλυτές της Commerzbank, «αναμένουμε άνοδο του brent στα 95 δολάρια το βαρέλι για τις επόμενες εβδομάδες». Για το πετρέλαιο θέρμανσης κρίσιμη ημερομηνία δεν θεωρείται η 5η Δεκεμβρίου, αλλά η 23η Φεβρουαρίου 2023, οπότε τίθεται σε ισχύ το εμπάργκο για τα υπόλοιπα προϊόντα πετρελαίου.
Μεταφορά και ασφάλιση οι κρίσιμες παράμετροι
Υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα ερωτήματα: Θα βρει εναλλακτικές αγορές η Ρωσία; Και αν βρει, πώς θα μεταφέρει τα προϊόντα της; Και αν τα μεταφέρει, θα μπορεί να καλύψει ασφαλιστικά τη μεταφορά τους; Σύμφωνα με τη γερμανική οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt, που επικαλείται στοιχεία του Institute of International Finance, το 50% του ρωσικού πετρελαίου που εξάγεται δια θαλάσσης μεταφέρεται από τάνκερ που ανήκουν σε Έλληνες εφοπλιστές (κάτι που επί του παρόντος δεν θεωρείται παράνομο και δεν αντιβαίνει στο ισχύον καθεστώς κυρώσεων). Οι μεγάλες εφοπλιστικές εταιρείες MSC, Maersk, Hapag Lloyd, CMA CGM έχουν αποσυρθεί εδώ και πολλούς μήνες από τη Ρωσία ή τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται οι ίδιες, διευκρινίζοντας ότι μεταφέρουν μόνο τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.
Το 97% των σημερινών μεταφορών ρωσικού πετρελαίου ασφαλίζεται στη Μ.Βρετανία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία. Με την επιβολή του εμπάργκο στις 5 Δεκεμβρίου θα εκλείψει αυτή η δυνατότητα. Ωστόσο, προβλέπεται μεταβατική περίοδος έξι μηνών, ενώ η Ρωσία έχει, θεωρητικά τουλάχιστον, την εναλλακτική λύση να αναζητήσει ασφαλιστική κάλυψη από ασιατικές εταιρείες. Ήδη από τον Μάρτιο η Ρωσία εξάγει όλο και περισσότερο πετρέλαιο στην Ινδία, με τα ελληνικά τάνκερ να έχουν αναλάβει το 75% των μεταφορών, όπως επισημαίνει η Handelsblatt, επικαλούμενη στοιχεία του Centre for Research on Energy and Clean Air (Crea) στο Ελσίνκι. Υπάρχει όμως και η λύση της Κίνας. Αναλυτές της M.M.Warburg αναφέρουν στην ARD ότι «η Κίνα διεθέτει σήμερα τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και θα μπορούσε να ασφαλίσει μόνη της τα πλοία της. Αλλά και η Ινδία θα μπορούσε να ασφαλίσει δικά της τάνκερ μέσω κινεζικών ή ρωσικών αντασφαλιστικών εταιρειών».
