Του Αριστοτέλη Παππά

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Ιουλίου 2021

Το ερώτημα, που τίθεται λοιπόν από τις αρχές του έτους, όταν και άρχισε η «αναρρίχηση» της τιμής του κρυπτονομίσματος -σε συνδυασμό με τα σκαμπανεβάσματά του- είναι το εξής: πρόκειται για «φούσκα» ή για μία νέα κατηγορία ενεργητικού (asset class) που ήρθε για να μείνει;

Το Reporter Magazine επικοινώνησε με τον κ. Νικόλαο Φίλιππα, Καθηγητή Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά και Πρόεδρο του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, ο οποίος σκιαγράφησε το «προφίλ» του bitcoin. Αναφέρθηκε στην ιστορία της δημιουργίας του πιο διάσημου κρυπτονομίσματος του πλανήτη, στην μέχρι τώρα πορεία του και με βάση αυτά τα δεδομένα έδωσε την απάντησή του στο τι μέλλει γενέσθαι με το bitcoin.

«Το bitcoin -όπως και τα άλλα κρυπτονομίσματα- είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ελέγχου και διαφάνειας του υπάρχοντος χρηματοπιστωτικού συστήματος, της κατάχρησης εξουσίας των κεντρικών τραπεζών με τις παρεμβάσεις στις αγορές και την εκτύπωση ανεξέλεγκτου χρήματος και της τεχνολογικής επανάστασης στον χώρο της χρηματοοικονομικής (fintech)», τόνισε αρχικά ο κ. Φίλιππας, καταγράφοντας στη συνέχεια αναφορές που έχουν γίνει για το κρυπτονόμισμα, πριν αυτό γίνει γνωστό σε όλο τον πλανήτη.

Νικόλαος Φίλιππας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού

«Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη του εμφάνιση έγινε στο άρθρο “Bitcoin: A Peer to Peer Electronic Cash System” το 2008 από τον Satoshi Nakamoto, ο οποίος δεν έχει αποκαλύψει την ταυτότητά του μέχρι σήμερα και μπορεί να είναι ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων με αυτό το ψευδώνυμο. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η θεωρητική βάση των κρυπτονομισμάτων έχει τις “ρίζες” της στον Αυστριακό οικονομολόγο F. A. Hayek. Στο βιβλίο του, με τίτλο: Denationalisation of Money, (1976), ο συγγραφέας οραματίσθηκε ένα νομισματικό σύστημα που δεν θα ελέγχεται από κάποια κυβέρνηση και τα νομίσματα, που θα εκδίδονται από τις κεντρικές τράπεζες, θα συνυπάρχουν μαζί με άλλα που θα εκδίδονται από ιδιώτες. Ένας άλλος σημαντικός Νομπελίστας οικονομολόγος, ο Milton Friedman, το 1999 προέβλεψε το ψηφιακό χρήμα και τις συναλλαγές από άτομο σε άτομο χωρίς παρεμβάσεις τρίτων», σημείωσε ο κ. Φίλιππας.

Η βάση του μέλλοντος για τα νομίσματα

Στο επίκεντρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά βρέθηκε και η «φύση» του bitcoin, η οποία το έχει καταστήσει πιο ελκυστικό για τους επενδυτές σε σύγκριση με τα συμβατικά νομίσματα: «Το bitcoin χρησιμοποιεί την κρυπτογραφία για λόγους ιδιωτικότητας και είναι το πρώτο αποκεντρωμένο δίκτυο πληρωμής, όπου όλοι οι χρήστες που συμμετέχουν σε αυτό είναι ίσοι μεταξύ τους, από την άποψη ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ιεραρχία και η επικοινωνία των χρηστών γίνεται άμεσα, χωρίς διαμεσολάβηση τρίτων. Έχει σχεδιασθεί να αντιστέκεται στη διαχρονική μείωση της αξίας του από τον πληθωρισμό, δεν μπορεί να πλαστογραφηθεί, είναι άυλο και πιο “δημοκρατικό” για τους πολίτες, επειδή είναι αποκεντροποιημένο, με την έννοια ότι δεν ελέγχεται από κάποια κυβέρνηση ή κεντρική τράπεζα.

Η αποκεντροποιημένη φύση του bitcoin καθιστά τις κυβερνήσεις ανήμπορες να ελέγξουν τα ψηφιακά “bitcoin πορτοφόλια” και όπως έχει δείξει η ιστορία, δεν είναι λίγες οι φορές που το bitcoin έχει αποτελέσει διέξοδο για την παραοικονομία, αλλά και για παράνομες εμπορικές δραστηριότητες (π.χ. η διαδικτυακή μαύρη αγορά, γνωστή και ως Silk Road)».

Με τους τύπους των κρυπτονομισμάτων να αυξάνονται και να πληθύνονται, ο κ. Φίλιππας αναφέρθηκε μέσω του Reporter Magazine στις πιέσεις, που δέχεται το bitcoin από τους ανταγωνιστές του, κάνοντας παράλληλα μία αξιοσημείωτη πρόβλεψη για το δεύτερο μεγαλύτερο ψηφιακό νόμισμα στον κόσμο, το ethereum ή ether.

«Σήμερα υπάρχουν πάνω από 10.000 κρυπτονομίσματα, η πλειοψηφία των οποίων είναι πολύ πιο καινοτομικά από το bitcoin. Ως αποτέλεσμα, το bitcoin έχει μειώσει την αξία του στον χώρο των κρυπτονομισμάτων από το 76% σε 42% και φαίνεται ότι η τάση αυτή θα συνεχισθεί. Φυσικά το bitcoin έχει πολλούς γνωστούς υποστηρικτές και διασυνδέσεις με μεγάλες επιχειρήσεις, είναι το παλαιότερο και το πιο γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Αφρική και την Ασία, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα. Ο μεγάλος ανταγωνιστής του bitcoin είναι το ether, το οποίο έχει αυξήσει τη θέση του στον κλάδο στο 17,5%. Οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι το ether θα είναι το μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα στον κόσμο πολύ σύντομα», σημείωσε ο κ. Φίλιππας.

Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του, ο κ. Φίλιππας αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν γενικότερα τα ψηφιακά νομίσματα, κάνοντας επίσης την πρόβλεψή του για τη μελλοντική πορεία του bitcoin.

«Μια μεγάλη πρόκληση του bitcoin είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την λειτουργία του δικτύου (σήμερα υπολογίζεται στο 40%). Ένας άλλος κίνδυνος που αφορά όλα τα κρυπτονομίσματα είναι ο θεσμικός κίνδυνος και η ενσωμάτωσή του ή μη στο υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ανησυχία για τη μακροπρόθεσμη πορεία του bitcoin, φαίνεται ότι την ίδια στιγμή η τεχνολογία που χρησιμοποιεί (block chain) είναι η βάση του μέλλοντος για τα νομίσματα -και όχι μόνο- της νέας ψηφιακής εποχής».

Η τρελή πορεία του bitcoin εντός του 2021

Η πρώτη συνεδρίαση του τρέχοντος έτους βρήκε το κρυπτονόμισμα να διαπραγματεύεται λίγο κάτω από τα 30.000 δολάρια, ωστόσο πολύ γρήγορα η τιμή του πήρε την ανιούσα. Ήδη στις 8 Ιανουαρίου το bitcoin «έσπασε» το φράγμα των 40.000 δολαρίων, ενώ στα μέσα του Φεβρουαρίου ξεπέρασε και τα 50.000 δολάρια.

Πολλά, ωστόσο, ήταν τα σκαμπανεβάσματα στο μεσοδιάστημα, με την αστάθεια του ψηφιακού νομίσματος να οφείλεται κυρίως στα tweets του CEO της Tesla, Έλον Μασκ, ο οποίος κατάφερε να χειραγωγήσει την τιμή του bitcoin κατά το δοκούν, καθώς και γενικότερα την παγκόσμια αγορά των κρυπτονομισμάτων.

Στις 13 Μαρτίου το bitcoin έκλεισε για πρώτη φορά πάνω από τα 60.000 δολάρια, ενώ ακριβώς έναν μήνα μετά κατέγραψε το ιστορικό υψηλό του στα 63.540 δολάρια (στοιχεία μέχρι τα τέλη Μαΐου). Μία ημέρα μετά, δηλαδή στις 14 Απριλίου, κατέγραψε το ενδοσυνεδριακό υψηλό του στα 64.106 δολάρια.

Τα επίπεδα αυτά δεν διατηρήθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και μετά από μία σταθεροποιητική πορεία μεταξύ των 53.000-58.000 δολαρίων, η επονομαζόμενη «μαύρη» εβδομάδα για το bitcoin ήρθε για να το εκτοπίσει σε επίπεδα υπό των 40.000 δολαρίων.

«Μαύρη» χαρακτηρίστηκε, συγκεκριμένα, η τρίτη εβδομάδα του Μαΐου, καθώς το δημοφιλές κρυπτονόμισμα κατέγραψε «βουτιά» άνω του 30% και έμεινε οριακά πάνω από τα 34.000 δολάρια. Ωστόσο, παρά τις ισχυρές απώλειες σε επίπεδο εβδομάδας, το bitcoin συνέχιζε να σημειώνει ετήσια κέρδη κοντά στο 300% εκείνη την περίοδο. Γενικότερα, η αξία των κρυπτονομισμάτων έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2017, εν μέσω αύξησης του ενδιαφέροντος τόσο από θεσμικούς όσο και από μεμονωμένους επενδυτές, ενώ ενισχύθηκε περαιτέρω με την εισαγωγή της Coinbase, της πιο δημοφιλούς πλατφόρμας αγοράς κρυπτονομισμάτων, στη Wall Street στις 14 Απριλίου του 2021.

Το «δίπολο» κερδοσκοπία - μεταβλητότητα

Η νέα «μόδα» του bitcoin έχει δημιουργήσει ενθουσιασμό μεν, προβληματισμό δε στις τάξεις των επενδυτών, αν και οι εντυπωσιακές αποδόσεις του δυσκολεύουν ακόμη και τους πιο σκληροπυρηνικούς σκεπτικιστές να μην εξετάσουν το ενδεχόμενο να επενδύσουν στο συγκεκριμένο ψηφιακό νόμισμα.

Ωστόσο, η έντονη μεταβλητότητα και οι αλλεπάλληλες αυξομειώσεις της τιμής του bitcoin οδηγούν τους περισσότερους αναλυτές στο συμπέρασμα ότι τα ψηφιακά νομίσματα αποτελούν μία εξαιρετικά κερδοσκοπική επένδυση, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη.

Πολλή συζήτηση γίνεται επίσης γύρω από τους περιορισμούς, που θα πρέπει να επιβληθούν από τις ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να μπει ένα τέλος ή έστω να μειωθεί η μεταβλητότητα του ψηφιακού νομίσματος. Σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων για τη διαφάνεια των επενδύσεων στο bitcoin παίζει η δυνατότητα των traders να διατηρούν την ανωνυμία τους. Βέβαια, τα εθνικά τραπεζικά συστήματα είναι αυτά που θα αποφασίσουν αν οι διακυμάνσεις του ψηφιακού νομίσματος, τα ζητήματα ασφαλείας και κόστους παραγωγής που ενέχει η χρήση του, αλλά και η συνολική αβεβαιότητα, μπορούν να «δαμαστούν» προς όφελος της οικονομικής ανάπτυξης.