Υπάρχει τρόπος;

Επιτυχημένη οικονομία είναι η εξειδικευμένη οικονομία και στο πλαίσιο αυτής της εξειδίκευσης αναπτύχθηκαν διάφορες έννοιες όπως η ανοικτή πόλη, η δημιουργική πόλη, η έξυπνη πόλη, η βιώσιμη πόλη κ.α. έρχονται στο προσκήνιο.

Η FUTURE COOPERATION δημιούργησε έναν ενημερωτικό-οδηγό για Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης  όπου αναφέρει επιγραμματικά την προετοιμασία των δήμων για τον σχεδιασμό και δημιουργία έξυπνων πόλεων. 

Γιατί όμως ένας δήμος να ασχοληθεί με αυτή την πολιτική;

Ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι υποχρέωση των τοπικών αρχών και κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα έχει παραχωρήσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μικρότερο αριθμό αρμοδιοτήτων σε σχέση με την Ευρώπη όμως το τελευταίο διάστημα οι αρμοδιότητες έχουν αυξηθεί και μάλλον αργά αλλά σταθερά θα συγκλίνουμε με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα.

Άρα ο ρόλος της Τοπικής αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός για τη χάραξη της στρατηγικής μιας πόλης ή μιας ολόκληρης περιοχής.

Τρεις κύριες φάσεις έχει γνωρίσει μέχρι τώρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά την μεταπολίτευση. • Στην πρώτη φάση οι Δήμαρχοι διεκδικούσαν πόρους και αρμοδιότητες από το κράτος. Σχεδόν δεν διέφεραν από ένα πρόεδρο Εργατικού Κέντρου ή μιας ομοσπονδίας. Είχαμε το πρότυπο του Δημάρχου διεκδικητή.

• Στη δεύτερη φάση σταδιακά υπήρξε παραχώρηση αρμοδιοτήτων και πόρων , διαχείριση των Κοινοτικών πλαισίων. Τότε δόθηκε βάρος στις υποδομές και στα Τεχνικά έργα και παρουσιάστηκε το πρότυπο του Δημάρχου Εργολάβου.

 • Δύο παράγοντες καθορίζουν τις σημερινές προτεραιότητες των Δήμων (Τρίτη φάση).

1. Η μείωση των διαθέσιμων πόρων

2. Οι αυξημένες αρμοδιότητες που έχουν συγκεντρώσει μέσω των διοικητικών μεταρρυθμίσεων

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι Δήμαρχοι είναι υποχρεωμένοι να δουλέψουν σε δύο επίπεδα.

Το πρώτο είναι η ορθολογική διαχείριση αρμοδιοτήτων και πόρων.

Δηλαδή :

Α. Να δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην ποιοτική και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών Για παράδειγμα : Επιτυχημένη αποκομιδή και διαχείριση των σκουπιδιών, εύρυθμη λειτουργία κοινωνικών υπηρεσιών, Παιδικών σταθμών, πολιτιστικών οργανισμών, αθλητικών κέντρων κ.α., συνέχιση της λειτουργίας του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι», ανάπτυξη υπηρεσιών στήριξης του πρωτογενούς τομέα.

Β. Να εκμεταλλεύονται με το καλύτερο δυνατό τρόπο τις σχετικά μικρές Εθνικές και Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις Η εστίαση της προσοχής στην παροχή υπηρεσιών ανακουφίζει τους κοινωνικά αδύναμους και δημιουργεί μαζί με την δράση των εθελοντικών οργανώσεων ένα πλέγμα κοινωνικών παροχών και αλληλεγγύης απαραίτητο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης.

Αυτά όσο κι αν φαίνονται αυτονόητα, σήμερα δεν είναι.

Τι είναι η έξυπνη πόλη;

Έξυπνη πόλη είναι η πόλη που χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες για να ικανοποιήσει τους στρατηγικούς και τακτικούς της στόχους

Σε συντομία αναφέρονται τομείς ψηφιακών παρεμβάσεων.

• Οικονομική ανάπτυξη
• Εκπαίδευση (ψηφιακές δραστηριότητες σχολείων, σχολικό δίκτυο …)
• Απασχόληση (εκπαιδευτικές δράσεις,on line αναζήτηση Εργασίας …)
• Περιβάλλον και ενέργεια (μετρητές κατανάλωσης …)

 Ø Φροντίδα υγείας (ψηφιακές δράσεις τηλεπρόνοιας και φροντίδας …)

 Ø Ασφάλεια ( Πολιτική προστασία, διαχείριση εκτάκτων αναγκών … )

• Κοινωνική ενσωμάτωση (ΑΜΕΑ, ψηφιακός αναλφαβητισμός …)

 Ø Τουρισμός και πολιτισμός (υπηρεσίες τουρισμού και πολιτισμού … )

 Ø Αστικές μεταφορές (Διαχείριση κυκλοφορίας, πάρκινγκ …)

• Τομέας επικοινωνιών (αύξηση του ρόλου των οπτικών ινών και ασύρματων δικτύων …)

Προβλήματα – Προκλήσεις

Παρ όλα αυτά, η πλατφόρμα της έξυπνής και ασφαλής πόλης έχει μερικές μεγάλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει, ιδίως όσον αφορά στο σύστημα διακυβέρνησης και την ανάγκη να συμπεριληφθούν ορισμένα μέρη, όπως οι πολίτες και οι ΜΜΕ, τα οποία απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από τη λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή του σχεδίου.

Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να μπορούν οι χρήστες και οι μικρές επιχειρήσεις να γίνουν πραγματικοί ενδιαφερόμενοι για τη βιώσιμη και έξυπνη πόλη, πάνω και πέρα από την ιδιότητά τους ως καταναλωτές αστικών υπηρεσιών.

Τέλος, η χρηματοδότηση των πολυάριθμων αστικών υποδομών από ιδιώτες επενδυτές έχει επαναφέρει τη συζήτηση, σχετικά με το ότι η αυξανόμενη θέση τους στην πόλη, θέτει υπό αμφισβήτηση την υπάρχουσα σχέση μεταξύ της κερδοφορίας και του δημόσιου συμφέροντος.

Καλές πρακτικές Ελληνικών δήμων

Πολλοί ελληνικοί δήμοι έχουν αναλάβει ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες στο επίπεδο εφαρμογής έξυπνων λύσεων με τη χρήση ΤΠΕ.

Παρακάτω παρουσιάζονται τρεις ενδεικτικές περιπτώσεις.

Η περίπτωση του e-Ηρ@κλειο

Η δημοτική πύλη του Ηρακλείου Κρήτης (http://www.heraklion.gr/ ) και ειδικότερα το e-Ηρ@κλειο παρέχει στους πολίτες 163 υπηρεσίες πρώτου επιπέδου, 163 δευτέρου επιπέδου, 29 τρίτου επιπέδου, καθώς και 1 υπηρεσία τετάρτου επιπέδου (ηλεκτρονικές πληρωμές). Επιπρόσθετα, η πύλη αυτή παρέχει σε επιχειρήσεις, 27 υπηρεσίες πρώτου επιπέδου, 27 δευτέρου επιπέδου, 1 υπηρεσία τρίτου επιπέδου καθώς και 1 υπηρεσία τετάρτου επιπέδου59. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, ότι ο Δήμος Ηρακλείου κατάφερε να συμπεριληφθεί από τον οργανισμό Intelligent Community Forum, που εδρεύει στην Νέα Υόρκη και μελετά την επίδραση των νέων τεχνολογιών στην οικονομική και κοινωνική ζωή, στον ετήσιο κατάλογό του για τις 21 πιο «έξυπνες» πόλεις του κόσμου για το 2012, το 2013 και το 2014.

 Οι κυριότερες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και συμμετοχής που προσφέρονται μέσα από τη δημοτική πύλη του Ηρακλείου Κρήτης είναι: αιτήματα & παράπονα, πληρωμές οφειλών, δανειστική βιβλιοθήκη, ευρετήριο αποφάσεων συλλογικών οργάνων, newsletters καθώς και ομάδες συζητήσεων (forum).

Η περίπτωση του e-trikala

Η πόλη των Τρικάλων από το 2004 αξιοποιεί νέες τεχνολογίες. Αξίζει να αναφερθεί πως το 2004 ανακηρύχθηκε, από τον τότε Υπουργό Οικονομίας, «Πρώτη Ψηφιακή πόλη της Ελλάδας» (www.e-trikala.gr).

Έκτοτε, η πόλη των Τρικάλων δημιουργεί υποδομές και παρέχει υπηρεσίες, οι οποίες στοχεύουν στη δημιουργία και υλοποίηση εφαρμογών με βάση τις Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).

1. e-dialogos To e-dialogos είναι μια πρωτοποριακή σελίδα ανοιχτού διαλόγου που δίνει τη δυνατότητα στους δημότες, καθώς και σε όσους ζουν και εργάζονται στο Δήμο Τρικκαίων, να συμμετάσχουν στη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικής και δράσεων της πόλης τους.

2. Τηλe-πρόνοια Το έργο αυτό δημιούργησε ένα δίκτυο τηλεπρόνοιας, χρησιμοποιώντας υποδομές τηλεματικής, που λειτουργούν στο Δήμο Τρικκαίων, για την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ηλικιωμένους, ΑΜΕΑ, άτομα με χρόνιες παθήσεις κλπ).

3. Πρόγραμμα ΔΗΜΟΣΘeΝΗΣ Ο ΔΗΜΟΣΘeΝΗΣ αποτελεί ένα σύστημα εξυπηρέτησης πολιτών για τη διαχείριση παραπόνων που αφορούν τον Δήμο Τρικκαίων.

Το εξειδικευμένο προσωπικό δέχεται τα αιτήματα των πολιτών μέσω τηλεφωνικής κλήσης στο 800 1117 800 χωρίς χρέωση, μέσω e-mail στο[email protected] ή απλά μέσω επίσκεψης στα γραφεία του ΔΗΜΟΣΘeΝΗ

4. Ολοκληρωμένο Σύστημα Ευφυών Μεταφορών Ένα έργο, με άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών της πόλης των Τρικάλων, είναι το Σύστημα Ευφυών Μεταφορών. Πλέον, με τη βοήθεια επαγωγικών βρόγχων, γίνεται διαχείριση των κυκλοφοριακών δεδομένων της πόλης και παρακολουθείται ο στόλος και το δίκτυο των αστικών λεωφορείων με αποτέλεσμα την άμεση ενημέρωση των πολιτών για την κυκλοφοριακή κίνηση

5. Δωρεάν Ασύρματο Δίκτυο Τρικάλων Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Δήμου Τρικκαίων σε συνεργασία με την etrikala Α.Ε. Η υλοποίηση ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2005 με στόχο να παρέχει ΔΩΡΕΑΝ πρόσβαση στο internet σε όλους τους πολίτες

 Η περίπτωση του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη

Ο Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη αποτελεί πρότυπο Δήμου για την εφαρμογή σε μεγάλη έκταση της ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης αιτημάτων πολιτών, αλλά και Δήμο- μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και επιχειρηματικής πρωτοβουλίας μέσω συνεργειών και δικτύων.

• Διαδραστική πλατφόρμα ενημέρωσης πολιτών σε διάφορα θέματα στον οικείο ιστότοπο.

 Ø Συνεργατικές εφαρμογές διαμοιρασμού περιεχομένου web 2.0., όπως οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης Facebook & Τwitter.

 Ø RSS-feeds/Newsletter, εφαρμογή ροής ειδήσεων για στιγμιαία ενημέρωση π.χ. μιας απόφασης του Δήμου, (ως μήνυμα στο κινητό τηλέφωνο του Δημότη).

• Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (GIS) της Δημοτικής Ενότητας Πυλαίας ως «έξυπνο» σύστημα παροχής γεωχωρικής πληροφόρησης.
• Ηλεκτρονικός οδηγό ενημέρωσης για τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του Δήμου.

 Ø Ειδική πύλη διοικητικών διαδικασιών με στοιχεία πληροφόρησης του κοινού για τις αρμόδιες υπηρεσίες, τις προθεσμίες και την ακολουθητέα διαδικασία.

• Εφαρμογή e-Kallikratis 15195 για την καθημερινή εξυπηρέτηση αιτημάτων δημοτών (π.χ. καθαριότητας), μέσω κινητού τηλεφώνου ή tablet, (με ταυτόχρονη αξιοποίηση εφαρμογών GPS, λήψης φωτογραφίας και ασύρματης επικοινωνίας Wi-Fi).
• Γραμμή εξυπηρέτησης του Πολίτη 15195 για κάθε είδους καταγγελία εκ μέρους δημοτών για πλημμελή άσκηση αρμοδιοτήτων του δήμου στην καθημερινότητα (πχ. για οδικές κακοτεχνίες, ή την εύρεση αδέσποτου ζώου), για την οποία υπάρχει και ηλεκτρονικός τρόπος επικοινωνίας μέσω του e-mail [email protected].

Έχουν αναπτυχθεί επίσης δύο πολύ ενδιαφέρουσες καινοτόμες εφαρμογές του ψηφιακού Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη:

• Η Υγεία στο Δήμο Πυλαίας- Χορτιάτη. ΚΕΠ Υγείας και e- Βοήθεια στο Σπίτι

• Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης

Ο Δήμος αξιοποιώντας το μοντέλο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, δημιούργησε την πλατφόρμα elearning.pilea-hortiatis.gr, η οποία βασισμένη σε ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα δίνει τη δυνατότητα στους δημότες να βελτιώσουν, μέσω διαδραστικών ψηφιακών μαθημάτων τις δεξιότητές τους, στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, χωρίς οικονομική επιβάρυνση.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΙ

Πρακτικά βήματα και δράσεις για την έξυπνη πόλη στην Ελλάδα.

Για τη συγκρότηση μίας πρότασης έξυπνης πόλης, βασικές κινήσεις για κάθε δήμο είναι:

Να ορίσει έναν Σύμβουλο ή εταιρεία Συμβούλων, ως υπεύθυνους για τη σύνταξη της πρότασης.

Να «σκανάρει» τα ερευνητικά κέντρα, τους μεμονωμένους ερευνητές ή τις καινοτόμες επιχειρήσεις που υπάρχουν στην «επικράτεια» του και να τους καλέσει σε μία διαβούλευση. Η διαβούλευση αυτή θα είναι σύντομη. Σκοπό θα έχει να εξηγήσει, ο δήμος, τους στόχους του σχετικά με τη στρατηγική της έξυπνης πόλης και να διαγνώσει διαθεσιμότητες.

Να αναζητηθούν ανάλογες συμμαχίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το κριτήριο για την ένταξη ενός φορέα σε τέτοιου είδους συμμαχίες είναι η εμπειρία του και η επιτυχημένη εφαρμογή ανάλογων πολιτικών.

Να αναζητηθούν φορείς, από την τοπική κοινωνία ή οικονομία, από τους οποίους θα μπορούσαν να μοχλευθούν χρηματοδοτικοί πόροι.

Να ανατεθεί ο σχεδιασμός είτε in house, είτε σε εξωτερικούς συνεργάτες με στόχο στα τέλη του 2016 να συζητηθεί στο ΔΣ: το σχήμα, οι προτεραιότητες και το πρόπλασμα του σχεδιασμού. Σε περίπτωση που δοθεί σε εξωτερικούς συνεργάτες θα πρέπει ένα ΔΣ, στέλεχος να παρακολουθεί και να συμμετέχει σε όλες τις διαδικασίες συγκρότησης της πρότασης.