Αν δεν αρχίσει η χώρα να παράγει, σιγά σιγά, προϊόντα που να υποκαθιστούν εισαγωγές και να μπορούν να εξάγονται, πολύ δύσκολα θα ανατραπεί η κατάσταση αυτή.
Η σχεδόν πλήρης ανυπαρξία αγοραστών, σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση των κενών κατοικιών ή καταστημάτων, πιέζει τις τιμές των ακινήτων, με την πτώση να συνεχίζεται ολόκληρο το 2015 και να προβλέπονται νέες πιέσεις για τη φετινή χρονιά. Την ίδια στιγμή, καταγράφεται κινητικότητα στις ενοικιάσεις καταστημάτων σε πολύ εμπορικούς δρόμους, κυρίως από επιχειρήσεις εστίασης, καφέ μπαρ, φούρνους με ποικιλία προϊόντων κ.λπ.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του συνεδρίου που διοργάνωσε το Σάββατο το Ελληνικό Ινστιτούτο Εκτιμητικής (ΕΛΙΕ), η μεγαλύτερη πτώση καταγράφεται στα καταστήματα, στα γραφεία, στις μεγάλες κατοικίες και στους χώρους αποθηκών, ενώ πτωτικά κινήθηκαν και τα ενοίκια.
Ο τ. Πρόεδρος του ΕΛΙΕ, Μπ. Χαραλαμπόπουλος σταχυολόγησε τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου όπου οι πιστοποιημένοι εκτιμητές παρουσίασαν την εικόνα της αγοράς.
Τα βασικά σημεία είναι:
1. Συνεχίστηκε η πτώση τιμών σε όλες τις κατηγορίες των ακινήτων κατά το 2015, με περισσότερο χαμένους, τα καταστήματα, τα γραφεία, τις μεγάλες κατοικίες, τους χώρους αποθηκών
2. Μείωση παρατηρήθηκε και στα ενοίκια με τις ίδιες κατηγορίες χαμένων.
3. Σε όποιες πόλεις υπήρχαν κατά την έναρξη της κρίσης πολλά απούλητα νεόδμητα διαμερίσματα, εκεί σημειώθηκαν και οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών
4. Ο αριθμός των μεταβιβάσεων ακινήτων κινήθηκε σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα πλησιάζοντας τα επίπεδα της πλήρους ακινησίας της αγοράς.
5. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ακινήτων είναι εν δυνάμει πωλητές, αλλά υπάρχει πλήρης σχεδόν ανυπαρξία αγοραστών και αυτό οφείλεται στην υπέρμετρη φορολογία της ακίνητης περιουσίας, η οποία θα πρέπει σταδιακά να προσαρμοστεί στη βάση του παραγόμενου εισοδήματος, στην υψηλή ανεργία, στη συρρίκνωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών, στην ανυπαρξία δανείων από τράπεζες, στην κακή ψυχολογία και στην απώλεια φωτός στο βάθος του... τούνελ
6. Ένα σημείο που πρέπει επίσης να προσεχθεί είναι ότι πολλές κατοικίες παραμένουν κενές διότι πολλοί ξένοι που δούλευαν στην Ελλάδα έχουν φύγει, πολλά Ελληνόπουλα μετανάστευσαν σε αναζήτηση εργασίας, πολλοί νέοι επιστρέφουν στο σπίτι των γονέων, λόγω οικονομικής αδυναμίας, ενώ τα δημογραφικά της χώρας είναι αρνητικά επί σειράν ετών (μείωση γεννήσεων). Το ίδιο συμβαίνει στα γραφεία και καταστήματα όπου έχουν κλείσει ή συρρικνωθεί χιλιάδες επιχειρήσεις. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι παρατηρείται μια κινητικότητα στις ενοικιάσεις καταστημάτων σε πολύ εμπορικούς δρόμους κυρίως από επιχειρήσεις εστίασης, καφέ μπαρ, φούρνους με ποικιλία προϊόντων κλπ. Επίσης, αρχίζουν να σπανίζουν τα γραφεία υψηλών προδιαγραφών, ενώ λόγω της μετακίνησης σημαντικού όγκου του εμπορίου μέσω ιντερνετ (ηλεκτρονικό εμπόριο), αυξάνει σταδιακά η ζήτηση χώρων logistics.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Savills, στον τομέα των γραφείων παρουσιάστηκε πέρυσι ενδιαφέρον από hedge funds για την απόκτηση πακέτων ακινήτων που έχουν προκύψει από ενυπόθηκα δάνεια των ελληνικών τραπεζών, δίχως όμως να έχουν γίνει σημαντικές κινήσεις. Ανάλογο ενδιαφέρον έχουν δείξει και για ακίνητα του ξενοδοχειακού τομέα.
Στην αγορά των γραφείων καταγράφεται πάντως αύξηση κενών χώρων που δεν οφείλεται στην εισαγωγή νέων χώρων αλλά στη συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα την εκκένωση σημαντικών γραφειακών επιφανειών. Η αγορά κινείται κυρίως από τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σε προνομιούχα ακίνητα (Κατηγορίας Α), τόσο από θέση όσο και από προδιαγραφές, σε συνδυασμό με εξορθολογισμό των εξόδων τους καθώς τα επίπεδα ενοικίων βρίσκονται πλέον αρκετά χαμηλά. Μάλιστα οι μειώσεις σε μισθώματα που επιτυγχάνονται φτάνουν τα επίπεδα του 25-40%. Επιπλέον, καταγράφεται συγκέντρωση δραστηριοτήτων επιχειρήσεων που έχουν σημαντική γεωγραφική διασπορά στον ίδιο χώρο, πάλι με σκοπό τον εξορθολογισμό εξόδων. Σύμφωνα με τους αναλυτές της Savills, οι χώροι που παρουσιάζουν την υψηλότερη ζήτηση αφορούν κτίρια νεότερης κατασκευής και υψηλών προδιαγραφών (Κατηγορίας Α) σε καλές τοποθεσίες (Prime locations) και συνολικής επιφάνειας 1.500-3.000 τ.μ. το καθένα καθώς και μεμονωμένους ορόφους επιφάνειας 400-500 τ.μ.
Τα επίπεδα κενών γραφείων κατά την τελευταία τριετία ως ποσοστό του συνόλου του αποθέματος γραφειακών χώρων Α & Β κατηγορίας σε όλες τις υποαγορές της ευρύτερης Αθήνας παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, περίπου της τάξης του 15-17%. Η συνολική απορρόφηση γραφείων Α&Β ποιότητας (άνω των 500 τ.μ.) κυμάνθηκε στα επίπεδα των 45.000-50.000 τ.μ. τα τελευταία 3 έτη (δεν λαμβάνονται υπόψη οι ανανεώσεις-αναδιαπραγματεύσεις).