Σε χθεσινή συνέντευξη τύπου παρουσιάστηκαν τα πιό πρόσφατα στοιχεία(2016) της έρευνας που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ για λογαριασμό του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων. Ο εξαγωγικός χαρακτήρας του κλάδου διατηρείται σε υψηλό επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Το 2016, ωστόσο, καταγράφεται εξασθένιση της τάξης του 11%, με την αξία των εξαγωγών να διατηρείται σε επίπεδα άνω του €1 δισεκ. Στα πιο υψηλά επίπεδα τουλάχιστον από το 2010 διαμορφώθηκε η αξία των εξαγωγών το 2015, αγγίζοντας τα €1,16 δισεκ.
Βασικό εξαγωγικό προορισμό των προϊόντων της εξορυκτικής βιομηχανίας αποτελούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρώντας το μερίδιο τους σε επίπεδα υψηλότερα του 60% επί του συνόλου της αξίας των εξαγωγών. Μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος αναδεικνύεται η Ιταλία, που απορροφά περίπου το 17% της αξίας των εξαγωγών του κλάδου. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι υψηλό παραμένει και το μερίδιο (33%) της αξίας των εξαγωγών σε προορισμούς με μικρή αξία εξαγωγών, γεγονός που υποδηλώνει την υψηλή γεωγραφική διασπορά των εξαγωγών του κλάδου. Τέλος, σε επίπεδο προϊόντων, περίπου το 22% της συνολικής αξίας των εξαγωγών καταλαμβάνει το τσιμέντο, με το αλουμίνιο να ακολουθεί (19%), ενώ σημαντική συνεισφορά έχουν το νικέλιο και τα μάρμαρα, με 14% αμφότερα.
Νέος κύκλο εξαγορών εκτός Ελλάδας
Σε ερώτηση του reporter.gr προς το πρόεδρο του ΣΜΕ Αθανάσιο Κεφάλα για τη πιθανότητα να πραγματοποιηθεί νέο κύμα εξαγορών σε εταιρίες του κλάδου όπως συνέβη το 2017 στο κλάδο μαρμάρου ο κ. Κεφάλας δήλωσε : εκτιμώ ότι μέσα στην επόμενη διετία θα παρακολουθήσουμε κύκλο εξαγορών που θα πραγματοιήσουν οι ελληνικές εταιρίες εξόρυξης αποκτώντας ανταγωνιστές τους στην ευρύτερη περιοχή των βαλκανίων>. Σε νέα ερώτηση του reporter.gr για τα ελληνικά σχήματα εάν θα μπορέσουν να διατηρήσουν την ανάπτυξή τους τα επόμενα χρόνια ο κ. Αθανάσιος Κεφάλαιας υποστήριξε χαρακτηριστικά: <Οι μεγάλες ελληνικές εταιρίες του κλάδου εξόρτυξης εξελίσσόμαστε σε μεγάλες εταιρίες παροχής λύσεων για όλους τους πελάτες μας παγκοσμίως αφού ο κλάδος έχει φθάνει πλέον να εξάγει σε τριψήφιο αριθμό χωρών και ουσιαστικά να έχει καλύψει όλο το πλανήτη>
Αναφορικά με το νόμο που ψηφίσθηκε στις αρχές της χρονιάς ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων υποστήριξε: <ήταν ασφαλώς θετική εξέλιξη η ψήφιση του νέου λατομικού νόμου. Σίγουρα περιορίσθηκαν οι εταιρίες εκείνες που δεν πληρούσαν τα κριτήρια παραγωγής αλλά και δεν καθάρισε εντελώς ο κλάδος. Ακόμη δεν έχουμε δεί το ρόλο της Πολιτείας να είναι μπροστάρης σε κλάδους όπως εμείς που έχουν υψηλό δείκτη εξωστρέφειας και διασφαλίσαμε τις θέσεις εργασίας στα χρόνια της κρίσης>.
Επενδύσεις 160 εκατ. ευρώ το 2016
Συνολικά, στην εξορυκτική βιομηχανία, οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά €160 εκατ. περίπου το 2016 και διαμορφώθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Οι επενδύσεις έφτασαν έως το 10,7% των συνολικών επενδύσεων στη βιομηχανία το 2012, υποχώρησαν στο 4,0% το 2014, ενώ το 2016 ανέκαμψαν στο 8,4%. Ως αποτέλεσμα η εξορυκτική βιομηχανία παρουσιάζει υψηλότερο μερίδιο στις επενδύσεις έναντι της προστιθέμενης αξίας και της απασχόλησης, αναδεικνύοντας την αυξημένη ένταση κεφαλαίου και την ενισχυμένη συνεισφορά του κλάδου στην αναγκαία για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας επενδυτική δραστηριότητα.
Εκκρεμότητες και δυσλειτουργίες που υπάρχουν στο θεσμικό πλαίσιο.
Συγκεκριμένα, η δημιουργία ειδικού χωροταξικού πλαισίου για την αξιοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών αποτελεί ένα από τα βασικά βήματα προς την κατεύθυνση της άρσης των βασικών δυσλειτουργιών που εμποδίζουν τη λειτουργία του κλάδου. Έχουν ήδη θεσπιστεί ειδικά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υδατοκαλλιέργειες, τη βιομηχανία και τα καταστήματα κράτησης. Η εξόρυξη αποτελεί μια οικονομική δραστηριότητα στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με συγκεκριμένες χωρικές τοποθεσίες. Επομένως, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να τεθούν με ξεκάθαρους όρους οι χωροταξικές συνθήκες για την ανάπτυξη του κλάδου αλλά και να ενσωματωθούν οι υποχρεώσεις του προς το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον στο εργαλείο του ειδικού χωροταξικού πλαισίου.
Ένα ακόμα βήμα για ενίσχυση της καινοτομίας και των προοπτικών ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας είναι η ενσωμάτωση του κλάδου στον αναπτυξιακό νόμο. Αυτό θα συνεπάγεται και την παροχή κινήτρων για εντατικοποίηση της έρευνας στον κλάδο και στην υλοποίηση προπαρασκευαστικών έργων. Ως αποτέλεσμα, η ένταξη του κλάδου στον αναπτυξιακό νόμο αναμένεται να εκσυγχρονίσει τις σχετικές δραστηριότητες, με ταυτόχρονη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζόμενων στον κλάδο, που άλλωστε αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της νέας ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής.
Τέλος, παραμένει σημαντική εκκρεμότητα η αποτελεσματική πάταξη της παράνομης λατόμευσης. Η λατόμευση χωρίς την κατάλληλη έγκριση και παρακολούθηση των περιβαλλοντικών ορών οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον, στρέβλωση των συνθήκων ανταγωνισμού στην αγορά και απώλεια εμπιστοσύνης εκ μέρους της κοινωνίας προς τους θεσμούς, αλλά και σε ενθάρρυνση των έκνομων εκμεταλλευτών ΟΠΥ. Σε αυτή την κατεύθυνση, είναι κρίσιμης σημασίας να ενισχυθεί ο αναπτυξιακός και ο ελεγκτικός ρόλος των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων και των διευθύνσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) που έχουν σχέση με την αξιοποίηση των ΟΠΥ.
Ανέστης Ντόκας