Της Άννας Ζάννου
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου 2021
Η πρωτοτυπία και η out of the box σκέψη είναι τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του επιχειρηματία Κρίστιαν Χατζημηνά, προέδρου του Ομίλου EFA Group, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την πρωτοποριακή αμυντική βιομηχανία “Θέων Αισθητήρες”. Το ότι ο κ. Χατζημηνάς έχει όραμα, είναι αδιαμφισβήτητο αφού κατάφερε να δημιουργήσει αρχικά μια εταιρία και στη συνέχεια έναν Όμιλο επιχειρήσεων που εξάγει προϊόντα εξαιρετικά υψηλής τεχνολογίας σε χώρες που είναι πολύ πιο αναπτυγμένες τεχνολογικά από την Ελλάδα.
Χωρίς όμως αυτά τα επιπλέον χαρακτηριστικά ο κ. Χατζημηνάς ίσως και να μην είχε καταφέρει να πετύχει την παγκόσμια αναγνώριση μιας ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας που κατασκευάζει και προμηθεύει με drones, με αισθητήρες και κυάλια νυχτερινής όρασης μερικούς από τους ισχυρότερους και απαιτητικότερους στρατούς του κόσμου, μεταξύ των οποίων και τον Αμερικανικό.
Πέραν της επιχειρηματικής επιτυχίας όμως, που απεικονίζεται στις πωλήσεις και τα κέρδη του ισολογισμού του ομίλου των εταιριών του, ο κ. Χατζημηνάς εκπλήσσει με τις σκέψεις και τις προσεγγίσεις του σε πιο “πεζά” ζητήματα, όπως είναι η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων του. Επιστήμονες, μηχανικοί διαφόρων κλάδων οι περισσότεροι, εξαιρετικά υψηλού επιπέδου αλλά αφοσιωμένοι στην έρευνα και την παραγωγή, καλούνται τώρα να συμμετάσχουν σε ένα νέο σχέδιο του οραματιστή Προέδρου. Την επανεκπαίδευση όλου του προσωπικού των εταιριών, όχι μόνο στις ψηφιακές δεξιότητες - πράγμα που κάνουν πολλές επιχειρήσεις πλέον - αλλά και σε ευρύτερα θέματα που σχετίζονται με την ιστορία και την τέχνη.
“Η επιστήμη χωρίς την τέχνη είναι επικίνδυνη” λέει και σοκάρει αρχικά ο κ. Χατζημηνάς, εξηγώντας όμως στη συνέχεια ότι “τα επιστημονικά επιτεύγματα, τα μηχανήματα, οι συσκευές υψηλής τεχνολογίας, είναι επικίνδυνα στα χέρια κάποιου που δεν έχει τη γενικότερη παιδεία, την καλλιέργεια, την ενσυναίσθηση για να τα χρησιμοποιήσει σωστά”.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο κ. Χατζημηνάς έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα γενικότερης εκπαίδευσης των στελεχών του Ομίλου σε άλλους τομείς, όπως στην Ιστορία και το θέατρο αλλά και στις τέχνες γενικότερα.
Το ζητούμενο λέει ο κ. Χατζημηνάς είναι να αποκτήσει κανείς περισσότερες ικανότητες, περισσότερα skills, με σημαντικότερα, την αυτοπειθαρχία, το να μπορείς να στέκεσαι μπροστά σε κόσμο, να διαθέτεις κάποια διαφορετικότητα που θα σου δώσει πλεονέκτημα. Ο θεατρικός ηθοποιός έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά”.
Το πρόγραμμα που εφαρμόζει το EFA Group φέρνει σε επαφή τα στελέχη της με ηθοποιούς του θεάτρου ώστε να μάθουν να χρησιμοποιούν κάποια από αυτά τα ταλέντα που απαιτεί το θέατρο και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες.
“Παρακολουθώντας θέατρο αναρωτιόμουνα, πώς μπορεί ένας δραματικός ηθοποιός να σηκώσει όλο αυτό το βάρος του ρόλου του μπροστά στο κοινό. Πώς αντέχει αυτό το βάρος της έκθεσης, πώς αντέχει να μην έχει τη δυνατότητα λάθους; Διότι στον κινηματογράφο, αν κάνεις λάθος ξαναγυρίζεις τη σκηνή. Στο θέατρο το λάθος δεν συγχωρείται. Και σκεφτόμουνα ότι και τα στελέχη των επιχειρήσεων, πχ οι πωλητές, θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι να σηκώνουν το βάρος σε μια παρουσίαση πωλήσεων. Θα πρέπει να εκτεθούν στον πελάτη, να υποστηρίξουν τα επιχειρήματα τους με θάρρος, να μην κάνουν λάθος. Χρειάζεται λοιπόν να έχουν κάποια από τα skills ενός θεατρικού ηθοποιού.”
Το θέατρο δεν είναι η μόνη τέχνη που χρησιμοποιεί ο κ. Χατζημηνάς για την “ολιστική επανεκπαίδευση” των στελεχών του ομίλου.
“Κάθε μηχανικός που φτιάχνει κάτι, ότι και να είναι αυτό, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί, να προσέχει λεπτομέρειες, να βλέπει πώς το έφτιαξε κάποιος άλλος, να παίρνει ιδέες. Για να μάθεις να παρατηρείς πρέπει να ξεφύγεις από τα όρια της επιστήμης σου ή του προϊόντος που φτιάχνεις, να ανοίξεις το μυαλό σου βλέποντας και άλλα πράγματα. Να βλέπεις πχ εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής και φυσικά να παρακολουθείς κινηματογράφο. Για να πάρεις ιδέες, πρέπει να βλέπεις τι κάνουν οι άλλοι, τι έκαναν παλιά, τι κάνουν τώρα, τι κάνουν σε διαφορετικές χώρες, σε άλλες κουλτούρες, τι διδάσκουν οι τέχνες, η Ιστορία, οι πολιτισμοί. Χρειάζεσαι μια γενικότερη παιδεία. Δεν αρκεί η επιστήμη”.
“Για τις πωλήσεις, η γνώση ξένων γλωσσών όπως και η γνώση της Ιστορίας των λαών είναι αναγκαία. Πας να πουλήσεις σε ένα Γάλλο πχ. Αν μιλάς καλά Γαλλικά έχεις αυτόματα πλεονέκτημα. Αν γνωρίζεις τη γαλλική κουλτούρα, αν γνωρίζεις τη γαλλική ιστορία, αν γνωρίζεις τις συμπεριφορές των Γάλλων, τα ήθη και τα έθιμα, τις χειρονομίες, τις εκφράσεις τους, τότε έχεις πολύ μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών σου. Το ίδιο ισχύει για όλους τους λαούς. Πρέπει να τους καταλάβεις πριν τους πουλήσεις, πριν διαπραγματευτείς μαζί τους. Πρέπει να ξέρεις ποιος είναι αυτός που έχεις απέναντι σου, από που ξεκίνησε και πώς έφτασαν εδώ που είναι σήμερα. Πρέπει να ενώσεις τις τελίτσες για να δεις ολόκληρη την εικόνα, όπως στο παιχνίδι”.
Και εδώ προστίθεται και η αυτογνωσία.
“Πρέπει βέβαια πρώτα από όλα να ξέρεις ποιος είσαι εσύ ο ίδιος, από που ξεκίνησες εσύ και πώς έγινες αυτό που έγινες. Πρέπει να ξέρεις τους Έλληνες, τη θέση τους στην Ιστορία και στον κόσμο και να είσαι περήφανος για αυτό που είσαι εσύ και η χώρα σου. Όχι υπερόπτης, αλλά περήφανος.”
Εξάλλου, η ανάπτυξη της EFA Group και η επέκταση της στο εξωτερικό στηρίχθηκε στην άποψη του Χατζημηνά ότι δεν πρέπει να κάνει απλώς εξαγωγές, αλλά να χτίσει σχέσεις στις χώρες στις οποίες εξάγει. Για αυτό χρησιμοποίησε ένα μοντέλο ανάπτυξης με βάση τους εποικισμούς των αρχαίων Ελλήνων. Μια μεγάλη τοιχογραφία με τον χάρτη των αρχαίων ελληνικών αποικιών κοσμεί εξάλλου την είσοδο του εργοστασίου της εταιρίας.
“Οι Αρχαίοι Έλληνες, δεν έκαναν μόνο εμπόριο και εξαγωγές, έχτιζαν εμπορευματικούς σταθμούς στις άλλες χώρες, τελικά έφτιαχναν και αποικίες. Έτσι και εμείς, δεν βλέπουμε ένα πετυχημένο εξαγωγικό συμβόλαιο σαν μεμονωμένο γεγονός ανοίγουμε γραφεία εκεί που είναι οι πελάτες μας. Και εγώ ταξιδεύω συνέχεια, πηγαίνω παντού για να πάρω μυρωδιά, για να δω τι γίνεται, τι άλλαξε από την προηγούμενη φορά που είχα πάει, τι νέο ζητάνε για να το προσφέρω. Αυτό κάνει ολόκληρο το επιτελείο του EFA Group. Ο Μέγας Αλέξανδρος έφτασε εκεί που πήγε με πανάξιους στρατηγούς. Εμείς δεν έχουμε Αλέξανδρο, όλοι μαζί παίζουμε αυτό το ρόλο, έχουμε ένα καταπληκτικό επιτελείο που ακολουθεί τη συνταγή της Μακεδονικής φάλαγγας”.
Η “συνταγή” λοιπόν του Κρίστιαν Χατζημηνά για την επιτυχία είναι μια ολιστική προσέγγιση του επιχειρείν, που δεν περιορίζεται στην παραγωγικότητα των εργαζομένων και στα κλασσικά προσόντα, αλλά επεκτείνεται σε ασυνήθιστες προσεγγίσεις τις οποίες σπάνια συναντάμε σε άλλες επιχειρήσεις.
Για να τα πετύχουν όλα αυτά οι εργαζόμενοι του EFA Group στηρίζονται από τον Όμιλο ο οποίος διαθέτει και τα αναγκαία ποσά και την δυνατότητα να στηρίξει και να αναγνωρίσει κάθε διάθεση προόδου που εκδηλώνουν τα στελέχη του.
“Όταν διαπιστώσουμε ότι κάποιος εργαζόμενος έχει διάθεση αυτοβελτίωσης, τον στηρίζουμε θεωρώντας ότι έχει προοπτικές να ανέβει σε ανώτερα κλιμάκια διοίκησης. Δεν κοιτάζουμε πόσα ξέρει σε απόλυτο βαθμό, κοιτάζουμε τι διαφορά θέλει να κάνει, πόσο είναι αυτό το “Δ” της βελτίωσης που αναζητά. Αυτό για εμάς είναι σημαντικό κριτήριο για την άνοδο ενός στελέχους στον όμιλο”.
Η κρίση έφερε το brain drain, πολλοί καλοί επιστήμονες έφυγαν στο εξωτερικό και οι επιχειρήσεις διαπιστώνουν έλλειψη στελεχών. “Είναι μια ευκαιρία να φτιάξουμε εδώ νέα στελέχη”, λέει ο Χατζημηνάς. “Αυτό εντάσσεται στο ρόλο της διοίκησης μιας επιχείρησης, να φτιάξει ειδικότητες που χρειάζεται, να εκπαιδεύσει τα στελέχη της, να αναδείξει νέους άξιους. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε.”
Γενικότερα, ώς άνθρωπος ο Κρίστιαν Χατζημηνάς δεν είναι αυτό που λέμε Politically correct. Ευγενής μεν, λέει όμως τα πράγματα με το όνομα τους και τα σκέφτεται διαφορετικά από τους πολλούς.
“Όλοι λένε τώρα ότι πρέπει να προσλαμβάνουμε γυναίκες, ότι πρέπει να συμμετέχουν γυναίκες στη διοίκηση. Δε διαφωνώ καθόλου, αλλά όχι επειδή έτσι πρέπει, όχι επειδή είναι politically correct. Οι γυναίκες είναι χρήσιμες σε μια εταιρία, σε κάθε δουλειά, σε κάθε διαδικασία επειδή έχουν άλλη οπτική γωνία, βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά από τους άνδρες. Πάρτε για παράδειγμα τους μηχανικούς. Θέλεις να φτιάξεις κάτι, θέλεις να σχεδιάσεις ένα προϊόν. Αλλιώς θα το κάνει μια γυναίκα, αλλιώς θα το φανταστεί από ότι συνήθως ένας άνδρας μηχανικός. H διαφορετική οπτική είναι αναγκαία, ακούς τι λέει, βλέπεις τι βλέπει, λαμβάνεις υπόψη σου την συνεισφορά της, κερδίζεις σε διαφορετικότητα, την αξιοποιείς. Εμείς προσλαμβάνουμε γυναίκες, σε θέσεις κλειδιά, όχι ώς βοηθούς, αλλά ώς ηγέτες, επειδή συνεισφέρουν στην επιχείρηση, όχι επειδή είμαστε politically correct”.
Μετά από όλα αυτά, το εύλογο ερώτημα είναι αν έχουν κάποιο αποτέλεσμα, αν δηλαδή αποδείχτηκαν αποτελεσματικές αυτές οι τεχνικές μάνατζμεντ.
“Η επιτυχία της προσπάθειας μας στο εξωτερικό, αυτό αποδεικνύει”, απαντά ο Χατζημηνάς. “ Μετά από χρόνια προσπάθειας και πολλά στάδια επιτυχίας, καταφέραμε πλέον να στεκόμαστε ισότιμα δίπλα στους ξένους. Και το ενδιαφέρον είναι ότι μετά την κρίση, η πρόοδος της ίδιας της χώρας τα τελευταία χρόνια, αλλάζει ακόμη περισσότερο την αντιμετώπιση των Ελλήνων στον διεθνή στίβο. Δεν μας κοιτάζουν πια με επιφύλαξη. Και θέλω να πω και κάτι ακόμη για τους Έλληνες. Είμαστε φιλόξενοι ακόμη και στο εξωτερικό, με την έννοια ότι είμαστε φιλικοί με τους ξένους. Αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα, τις διαφορετικές κουλτούρες. Για αυτό εξάλλου τα έχουμε καλά και με τους Εβραίους και με τους Άραβες, και με τους Ινδούς και με τους Πακιστανούς. Όλοι αποδέχονται τους Έλληνες. Είμαστε ένας λαός φιλικός, κοσμοπολίτης, ένας λαός που δεν πιέζει, δεν προκαλεί, δεν έχουμε επιθετικό προφίλ. Και όταν πάμε διαβασμένοι, όταν ξέρουμε ποιον έχουμε απέναντι μας και τι ζητάμε, όταν αξιοποιούμε τις γνώσεις μας και την ευφυία μας, τα καταφέρνουμε πολύ καλά. Η μόνη μου συμβουλή για τους Έλληνες στο εξωτερικό είναι να αποφύγουν τις συνηθισμένες στην Ελλάδα κατεργαριές. Δεν περνάνε.”
