Το νομοσχέδιο αποτελεί προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς την Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Απριλίου 2014 σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων. Έτσι προσαρμόζεται η ελληνική νομοθεσία με αυτή της ΕΕ και κλείνει μια «θεσμική εκκρεμότητα», σύμφωνα με τον υπουργό Ανδρέα Ξανθό.

Το ενδιαφέρον είναι ότι το νομοσχέδιο θέτει κι άλλους περιορισμούς ενώ δεν εφαρμόζεται ο βασικός νόμος κατά του καπνίσματος και η απαγόρευσή του στους δημόσιους και επαγγελματικούς χώρους. Η Ελλάδα, άλλωστε, είναι η μοναδική χώρα, που το κράτος δε σέβεται τη δημόσια υγεία καθώς ακόμη και δημόσιοι λειτουργοί καπνίζουν σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται. Σημειώνεται ότι στο σώμα του νομοσχεδίου 16 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν τροπολογία, ζητώντας τα ψιλικατζίδικα και τα μικρά μαγαζάκια να εξαιρεθούν της πώλησης καπνικών προϊόντων και η διάθεση να γίνεται μόνο από τα περίπτερα και τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων. Η τροπολογία μετά τις σφοδρές αντιδράσεις αποσύρθηκε.

Δεκτή η νομοτεχνική βελτίωση

Να σημειωθεί ότι με νομοτεχνική βελτίωση ο υπουργός Υγείας έκανε δεκτές νωρίτερα τις παρατηρήσεις που έθεσαν βουλευτές και παράγοντες της αγοράς στο άρθρο 17, που επεσήμαναν ότι στο κείμενο του νομοσχεδίου περιγράφεται μια άκρως γραφειοκρατική διαδικασία αδειοδότησης.

Προβλέπεται πλέον με τη νομοτεχνική βελτίωση, απλοποίηση της αδειοδότησης. Δηλαδή, εφόσον η επιτροπή αξιολόγησης δεν γνωμοδοτήσει εγκαιρα, τότε το νέο καπνικό προϊόν θα κυκλοφορεί αυτόματα.

Υπενθυμίζεται ότι το νομοσχέδιο βρέθηκε νωρίτερα στο επίκεντρο σφοδρής κριτικής αλλά και αντιπαράθεσης λόγω οριζόντιων απαγορεύσεων στη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου αλλά και για την επιβολή γραφειοκρατικών διαδικασιών, (έκδοση υπουργικής απόφασης) στην αδειοδότηση των νέων καπνικών προϊόντων. Ειδικά σε ό,τι αφορά την αδειοδότηση των νέων καπνικών προϊόντων παράγοντες της αγοράς επισημάνθηκε ότι με την σύσταση ειδικής επιτροπής για την εξέταση του φακέλου κάθε προϊόντος, το περιθώριο τριών μηνών που δίνεται για γνωμοδότηση και τη δυνατότητα στον υπουργό σε περίπτωση καθυστέρησης να εκδώσει στο τετράμηνο υπουργική απόφαση, δημιουργούνται συνθήκες αδιαφάνειας και γραφειοκρατίας που αποβαίνουν σε βάρος της ορθολογικής λειτουργίας της αγοράς.

Επίσης, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, το νομοσχέδιο, επιφυλάσσει διαφορετική μεταχείριση στα προϊόντα. Για παράδειγμα, αν και η Ευρωπαϊκή Οδηγία δίνει τη διακριτική ευχέρεια στα Κράτη – Μέλη να αποφασίσουν αν θα υπάρξει διαδικασία απλής κοινοποίησης ή αδειοδότησης, το υπουργείο επέλεξε τη διαδικασία της αδειοδότησης για τα νέα προϊόντα.

Την ίδια ώρα στο νομοσχέδιο γίνεται εξίσωση του ηλεκτρονικού τσιγάρου με το παραδοσιακό κάπνισμα και γίνεται δεκτή η άποψη ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν αποτελεί στάδιο για τον περιορισμό του καπνίσματος αλλά προθάλαμο και δούρειο ίππο προς το κάπνισμα. Μάλιστα προβλέπεται αδειοδότηση για τα συγκεκριμένα προϊόντα ανεξάρτητα εάν αυτά έχουν πάρει έγκριση για κυκλοφορία σε άλλη χώρα της ΕΕ. Επίσης, εξισώνεται η απαγόρευση που (δεν) ισχύει για το κάπνισμα και για το άτμισμα σε δημόσιους χώρους.

Πάντως, ο καθηγητής καρδιολογίας και βουλευτής της Δημ Συμπαράταξης, Δημήτρης Κρεμαστινός μιλώντας στην Επιτροπή αναφέρθηκε σε δύο επιστημονικές μελέτες της Μ. Βρετανίας όπου υποστηρίζεται ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο αλλά και τα νέα προϊόντα καπνού διευκολύνουν τη μετάβαση από το κάπνισμα στην πλήρη διακοπή του. Πρότεινα δε να γίνει μια πιο ισορροπημένη αντιμετώπιση: «Να απαγορεύεται η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου στους δημόσιους χώρους μόνο στους νέους. Για τους υπόλοιπους», όπως είπε «να μην απαγορεύεται γιατί είναι ένας αποδεδειγμένος επιστημονικά τρόπος να ελαττώσουν το κάπνισμα ή και να το κόψουν».

Παράλληλα και η βιομηχανία φαρμάκων παρακολουθεί τις εξελίξεις καθώς δεν είναι λίγα τα σκευάσματα που πλασάρονται ως υποκατάστατο του τσιγάρου ή παρουσιάζονται ως εναλλακτικά για την αντιμετώπιση της εξάρτησης από τον καπνό.

Είναι ενδεικτικό ότι αιχμές για συμφέροντα φαρμακευτικών πίσω απο τις οριζόντιες απαγορεύσεις για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα άφησε μιλώντας στην Επιτροπή Κοινωνικών υποθέσεων την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών Ηλεκτρονικού Τσιγάρου (ΣΕΕΗΤ) Δημήτρης Πετρόπουλος.

Ο λόγος για το περίφημο φαρμακευτικό χάπι κατά του καπνίσματος, που περιέχει νικοτίνη, συχνά σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα από ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο και το οποίο παράγεται από την πολυεθνική Pfizer.

Τα κόμματα

«Επιχειρείται για πρώτη φορά με έναν τρόπο συντεταγμένο μια συνολική ρύθμιση για τα διάφορα ζητήματα που άπτονται της πώλησης και χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Ορίζονται συγκεκριμένες προδιαγραφές των προϊόντων, υποχρεώσεις κοινοποίησης για τους κατασκευαστές και εισαγωγείς τους, ενώ απαγορεύεται και κάθε είδους διαφήμιση των προϊόντων αυτών, όπως ακριβώς δηλαδή συμβαίνει και για τα κλασικά προϊόντα του καπνού» τόνισε ο Ανδρέας Μιχαηλίδης, εισηγούμενος εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ το νομοσχέδιο.

Ο Βασίλειος Γιόγιακας από την ΝΔ, είπε πως τα υπόλοιπα έξι κράτη- μέλη έχουν προβλέψει, πέρα από την κοινοποίηση, μια τυπική έγκριση των νέων προϊόντων καπνού εμείς στήσαμε μια σύνθετη και χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία, με επιτροπή, γνωμοδοτήσεις και δυνατότητες παράτασης, που καταλήγει σε υπουργική απόφαση, προκειμένου να κυκλοφορήσει ένα νέο καπνικό προϊόν στην αγορά, κάνοντας λόγο για «αποθέωση της γραφειοκρατίας». Εξάλλου εξέφρασε την πεποίθηση ότι η διάκριση του καπνίσματος από το άτμισμα (ηλεκτρονικό τσιγάρο) είναι ένα τέτοιο ενδιάμεσο βήμα που βοηθά τους καπνιστές να απαλλαγούν από το τσιγάρο και τους μη καπνιστές από το παθητικό κάπνισμα.

Από την ΧΑ ο Γ. Αϊβατίδης, είπε πως το ηλεκτρονικό τσιγάρο βάσει επιστημονικών δεδομένων είναι 95% λιγότερο βλαπτικό από το συμβατικό τσιγάρο, ενώ πρακτικώς το παθητικό άτμισμα δεν υφίσταται «άρα, είναι αντιεπιστημονική η εξίσωση συμβατικού και ηλεκτρονικού τσιγάρου».

Η Εύη Χριστοφιλοπούλου από την Δημοκρατική Συμπρατάξη είπε πως επειδή οι ερευνητικές εργασίες είναι αμφίρροπες και αμφιλεγόμενες και επειδή το προϊόν είναι καινούργιο, η οδηγία πρέπει να εφαρμοστεί όχι όμως να επεκταθεί ώστε να οδηγηθούμε στο άλλο άκρο της αυστηρότητας.

Από το ΚΚΕ ο Γιώργος Λαμπρούλης, εκτίμησε ότι η συγκεκριμένη Οδηγία, όπως και αντίστοιχες του παρελθόντος, αλλά και τα μέτρα κατά του καπνίσματος που έχουν θεσπιστεί, είναι υποκριτικά και αποπροσανατολιστικά, διότι επικεντρώνουν μονομερώς στο κάπνισμα ως παράγοντα κινδύνου για την υγεία, εξάλλου αν οι κυβερνήσεις ήθελαν θα λάμβαναν άλλα μέτρα.

Ο Αθ. Παπαχριστόπουλος, περιέγραψε με πολύ μελανά χρώματα τις συνέπειες του καπνίσματος και ως γιατρός μίλησε για τα θανατηφόρα περιστατικά που αντιμετώπισε και τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της καθολικής απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους κλειστούς χώρους και στην επέκταση της καμπάνιας κατά του καπνίσματος.

«Το μεγάλο έλλειμμα της χώρας δεν ήταν η εναρμόνιση, δεν είναι η εισαγωγή απαγορεύσεων και φωτογραφιών, δεν είναι ενδεχομένως καν η απαγόρευση και του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Είναι κυρίως η εφαρμογή της νομοθεσίας στην οποία υπάρχει μια τεράστια τρύπα», ανέφερε ο Κ. Μπαριώτας από το Ποτάμι επισημαίνοντας ότι εισάγεται πολύ βαριά γραφειοκρατική διαδικασία και εκτίμησε ότι είναι λανθασμένο το πλαίσιο της συζήτησης για το εάν βλάπτει λιγότερο ή περισσότερο το ηλεκτρονικό τσιγάρο και συμφώνησε με την εφαρμογή περιορισμών. Από την Ένωση Κεντρώων, Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου, έκανε λόγο για ρυθμίσεις προς την σωστή κατεύθυνση όμως επισήμανε το πρόβλημα της μη εφαρμογής των νόμων που ψηφίζει η Βουλή.

Θετική ψήφο στην αρχή του νομοσχεδίου έδωσαν ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΔ, η Δημοκρατική Συμπαράταξη, το Ποτάμι, οι ΑΝΕΛ και η Ένωση Κεντρώων. Η ΧΑ και το ΚΚΕ δήλωσαν «παρών».