Της Νατάσας Παπαδημητροπούλου
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου 2021
Το κίνητρο του cash rebate
Ένας από τους βασικούς λόγους που η Ελλάδα έχει γίνει ειδικά τα τελευταία χρόνια πόλος έλξης για ξένες παραγωγές του Χόλιγουντ είναι το cash rebate. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα χρηματοδοτικά κίνητρα που έχει θεσπίσει η ελληνική πολιτεία και διαχειρίζεται το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ) για την στήριξη των εγχώριων και την προσέλκυση διεθνών οπτικοακουστικών παραγωγών, στο οποίο μπορεί να υπαχθούν οπτικοακουστικά έργα κινηματογραφικής μυθοπλασίας, ταινίες μικρού μήκους, τηλεοπτικές σειρές, ντοκιμαντέρ, animation και ψηφιακά παιχνίδια.
Επιτρέπει την επιστροφή μετρητών ύψους έως 40% σε αποδεδειγμένες δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και είναι από τα ανταγωνιστικότερα παγκοσμίως. H χρηματοδότηση της επιχορήγησης εξασφαλίστηκε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, από το οποίο έχουν δεσμευτεί 75.000.000 ευρώ για τα έτη 2018 έως 2022 και το πρόγραμμα πρόκειται να λάβει επέκταση για νέα προγραμματική περίοδο. Επιπλέον, το cash rebate μπορεί να λειτουργήσει ως εγγύηση για τους παραγωγούς οπτικοακουστικών έργων, προκειμένου να δανειοδοτηθούν μέσω των ελληνικών τραπεζών.
Ακόμη ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που διαχειρίζεται το ΕΚΟΜΕ είναι το πρόγραμμα tax relief, που προβλέπει φορολογική ελάφρυνση ύψους 30% για φυσικά και νομικά πρόσωπα που επενδύουν σε εγχώριες οπτικοακουστικές παραγωγές, προσφέροντας άλλο ένα κίνητρο.
Από την έναρξη λειτουργίας του προγράμματος cash rebate τον Απρίλιο του 2018 μέχρι και τα τέλη Οκτωβρίου του 2021, έχουν υπαχθεί στις προβλέψεις του κινήτρου συνολικά 176 έργα, εκ των οποίων 94 είναι εγχώριες και τα 82 διεθνείς παραγωγές (διασυνοριακές συμπαραγωγές μεταξύ ελληνικών εταιρειών παραγωγής/παροχής υπηρεσιών και εταιρειών παραγωγής από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ασία και την Αυστραλία).
Ειδικά τη φετινή χρονιά, που παρατηρήθηκε «έκρηξη» στις μεγάλου προϋπολογισμού ξένες παραγωγές, έχουν ολοκληρωθεί περισσότερες από δέκα παραγωγές, με προϋπολογισμό από 8 έως 20 εκατομμύρια ευρώ η καθεμία. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις ταινίες «Knives Out», «The Enforcer», «Greek Freak», «The Expendables 4», «Crimes of the Future» και τις σειρές «Jack Ryan 3» και «Tehran 2».
«Ανάσα» για την εγχώρια οικονομία
Φυσικά, η υλοποίηση παραγωγών τέτοιου βεληνεκούς στην Ελλάδα αποτελεί μια σπουδαία «ένεση» για την οικονομία, ενώ δημιουργεί δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΕΚΟΜΕ, Πάνος Κουάνης, εξηγεί στο Reporter Magazine: «Υπολογίζεται ότι η συνολική επένδυση στην Ελλάδα για την παραγωγή των 176 έργων ανέρχεται περίπου στα 252 εκατομμύρια ευρώ. Γύρω από κάθε παραγωγή δημιουργείται ένα οικοσύστημα που δίνει πνοή σε μεγάλο αριθμό επαγγελματικών υπηρεσιών που παρέχονται (catering, μεταφορές, ασφαλιστικές και λογιστικές υπηρεσίες, ξενοδοχεία, ηλεκτρολόγους, μαραγκούς κτλ) ενώ σε δεύτερο χρόνο καταγράφεται επιπλέον ανάπτυξη στις περιοχές που έχουν γίνει γυρίσματα.
Είναι αποδεδειγμένο ότι περιοχές που προβάλλονται μέσα από σειρές ή ταινίες, αποκτούν αναγνωρισιμότητα και επισκεψιμότητα, που τις συνοδεύει για πολλά χρόνια μετά την προβολή των συγκεκριμένων έργων. Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις του ΕΚΟΜΕ, από τα γυρίσματα των τελευταίων τριών ετών σε περισσότερες από 140 τοποθεσίες στην Ελλάδα, δημιουργήθηκαν περίπου 43.746 θέσεις απασχόλησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι - βάσει ξένων μελετών για την πρακτική του cash rebate στην κινηματογραφική βιομηχανία - για κάθε ευρώ που δίνεται μέσω του προγράμματος, τα φορολογικά έσοδα στη χώρα είναι τριπλάσια ενώ είναι πολλαπλασιαστική και η επίδραση στην οικονομία», μας εξηγεί ο κ. Κουάνης.
Επίκεντρο η Βόρεια Ελλάδα
Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η Βόρεια Ελλάδα και αυτό οφείλεται στο έντονο ενδιαφέρον που επιδεικνύει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ο Περιφερειάρχης Απόστολος Τζιτζικώστας μιλά στο Reporter Magazine για την προσπάθεια που γίνεται: «Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ήταν η πρώτη Περιφέρεια στην Ελλάδα που ίδρυσε Film Office, ένα σύγχρονο γραφείο υποστήριξης οπτικοακουστικών παραγωγών, με στόχο να διευκολύνει κινηματογραφικά και τηλεοπτικά πρότζεκτ που πραγματοποιούν γυρίσματα στην περιοχή μας.
Φέτος είχαμε τη χαρά να υποδεχθούμε και να υποστηρίξουμε αποτελεσματικά στην Κεντρική Μακεδονία τόσο μεγάλες ελληνικές όσο και ξένες παραγωγές, ανάμεσά τους και δύο χολιγουντιανές ταινίες με διεθνείς αστέρες. Πέρυσι το καλοκαίρι ήταν το “The Enforcer”, με πρωταγωνιστή τον Αντόνιο Μπαντέρας, η πρώτη παραγωγή αυτού του βεληνεκούς που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στη Θεσσαλονίκη, με προϋπολογισμό ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία δαπάνησε περίπου τα εννιά εκατομμύρια ευρώ για το δίμηνο που διήρκεσαν τα γυρίσματα στην περιοχή μας και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να υποδεχθούμε πολύ σύντομα, άλλη μια χολιγουντιανή παραγωγή. Τους “Expendables 4”, μια ακόμη ακριβότερη παραγωγή με διάσημους σταρ και με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 80 εκατομμύρια ευρώ συνολικά, εκ των οποίων τα 19 εκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν αποκλειστικά στον τόπο μας».
Κατά τη διάρκεια του έτους πραγματοποίησαν γυρίσματα στην περιοχή με την υποστήριξη του Film Office της Περιφέρειας και ελληνικές ταινίες, όπως και τηλεοπτικές παραγωγές, όπως η ταινία «Πίσω από τις θημωνιές» σε σκηνοθεσία Ασημίνας Προέδρου και παραγωγή της εταιρείας «Αργοναύτες», ένα μεγάλο μέρος της οποίας γυρίστηκε τον περασμένο χειμώνα στο Κιλκίς, στο υπέροχο φυσικό σκηνικό της λίμνης Δοϊράνης. «Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή συμπαραγωγή, με προϋπολογισμό ένα εκατομμύριο ευρώ, που αποδείχθηκε πολύ σημαντική όχι μόνο για την προβολή της περιοχής, αλλά και μια ιδανική ευκαιρία για την τόνωση της τοπικής οικονομίας. Είναι σημαντικό ότι εν μέσω πανδημίας, η ταινία έδωσε για το διάστημα των γυρισμάτων ζωή σε τοπικές επιχειρήσεις όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια, πρατήρια βενζίνης και καφέ, που δούλεψαν σχεδόν αποκλειστικά για την παραγωγή», σημειώνει ο κ. Τζιτζικώστας.
Επένδυση στον κινηματογραφικό τουρισμό
Ο κινηματογραφικός τουρισμός προφανώς και ενισχύει την τοπική οικονομία, με τον κ. Τζιτζικώστα να αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα γυρίσματα των «Expendables 4» στη Θεσσαλονίκη μεταφράζονται «σε περίπου 10.000 διανυκτερεύσεις για 300 άτομα σε 14 ξενοδοχεία της περιοχής μας, αλλά και σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Και ασφαλώς, πολλές ακόμα αντίστοιχες απολαβές για επιχειρήσεις και εταιρείες της πόλης».
Η επένδυση και σε αυτόν τον τομέα αποτελεί έναν εκ των στόχων της Περιφέρειας και όχι άδικα. Άλλωστε, η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει το μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστημιακό τμήμα του αντικειμένου στην Ελλάδα, το Τμήμα Κινηματογράφου στο ΑΠΘ, «με το οποίο βρισκόμαστε ήδη σε στενή συνεργασία, ώστε να δημιουργήσουμε κίνητρα και ευκαιρίες για νέους ανθρώπους που σπουδάζουν το αντικείμενο να αποκτήσουν εξειδίκευση, να εργαστούν και να παραμείνουν στον τόπο τους», λέει ο Περιφερειάρχης.
Τα ατού και τα «αγκάθια»
Ποια είναι, όμως, τα ατού της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες για την πραγματοποίηση οπτικοακουστικών παραγωγών; Ο κ. Κουάνης λέει στο Reporter Magazine: «Αναμφίβολα, βασικό πλεονέκτημα είναι το υπέροχο φως, τα φυσικά τοπία και το θετικό feedback από την εμπειρία των ξένων παραγωγών στην Ελλάδα. Ωστόσο το σημαντικότερο είναι το χρηματοδοτικό εργαλείο cash rebate, που επανασχεδιάστηκε στα τέλη του 2020 και πλέον είναι από τα πλέον ανταγωνιστικά παγκοσμίως».
Παρόλα αυτά, δεν λείπουν και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν ώστε η Ελλάδα να φιλοξενήσει ακόμα περισσότερες χολιγουντιανές παραγωγές. Άλλωστε στο παρελθόν υπήρξαν αρκετές ταινίες που διερεύνησαν το ενδεχόμενο να κάνουν γυρίσματα στη χώρα μας, αλλά τελικά τα σχέδια δεν ευδοκίμησαν λόγω της απουσίας των χρηματοδοτικών κινήτρων.
«Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να δημιουργηθεί το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο και τα εργαλεία για την προσέλκυση παραγωγών στην Ελλάδα την στιγμή που άλλες χώρες στην ευρύτερη περιοχή είχαν ήδη εδραιώσει τη θέση τους ως προορισμός για οπτικοακουστικά έργα (όπως για παράδειγμα η Μάλτα και η Κροατία). Έκτοτε, διανύθηκε μια μεγάλη απόσταση σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μεγάλων studios. Απόδειξη αυτού είναι ότι δρομολογείται η δημιουργία studio στη Θεσσαλονίκη ενώ υπάρχουν και άλλες πρωτοβουλίες για επενδύσεις στον οπτικοακουστικό κλάδο στην Ελλάδα.
Παράλληλα συνεργαζόμαστε με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για την εκπαίδευση επαγγελματιών του χώρου, ώστε να ενισχύσουμε την κάλυψη της ολοένα αυξανόμενης ζήτησης σε επαγγελματίες καθώς πρόκειται για έναν χώρο που έχει σχεδόν μηδενική ανεργία αλλά είναι προαπαιτούμενα η εξειδίκευση και η επαγγελματική κατάρτιση», εξηγεί ο κ. Κουάνης.
«Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην Ελλάδα, κατά συνέπεια και στην περιοχή μας, είναι πάντα η γραφειοκρατία. Η αδειοδότηση γυρισμάτων στην ελληνική επικράτεια, ειδικά σε περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος, απαιτεί μια σειρά πολύπλοκων διαδικασιών, κυρίως λόγω της εμπλοκής και της αλληλεπίδρασης πολλών αρμόδιων φορέων. Αρκετές φορές στο παρελθόν αυτή ακριβώς η πολυπλοκότητα και η ασάφεια των διαδικασιών έχει λειτουργήσει ανασταλτικά για την απόφαση ξένων παραγωγών να μείνουν τελικά στην περιοχή και να πραγματοποιήσουν τα γυρίσματα τους εδώ.
Από την πλευρά μας, ήδη χτίζουμε μεθοδικά το περιφερειακό μας δίκτυο υποστήριξης γυρισμάτων που, σε συντονισμό με την εθνική προσπάθεια προσέλκυσης οπτικοακουστικών παραγωγών, θα εδραιώσει τις διαδικασίες και θα εξαλείψει τα εμπόδια ώστε να συνεχίσει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να είναι η πιο φιλική Περιφέρεια της χώρας στις κινηματογραφικές και οπτικοακουστικές παραγωγές», σημειώνει από την πλευρά του ο κ. Τζιτζικώστας.
Το μέλλον προμηνύεται λαμπρό
Η αρχή έχει γίνει και η συνέχεια είναι πολλά υποσχόμενη. Όπως μας λέει ο κ. Κουάνης, «το ενδιαφέρον και ο προγραμματισμός μας στρέφονται πλέον στο 2022, για το οποίο διαφαίνονται θετικές προοπτικές. Μιλώντας για μεγάλες ξένες παραγωγές, η Νία Βαρντάλος έχει εκδηλώσει την πρόθεση να γυρίσει στην Ελλάδα το Γάμος αλά Ελληνικά 3 την άνοιξη (σε παραγωγή Τομ Χανκς-Ρίτα Ουίλσον), ενώ και ο Νίκολας Κέιτζ προγραμματίζει τα γυρίσματα της νέας ταινίας του την ίδια περίοδο. Επίσης, στη Θεσσαλονίκη αναμένεται να ξεκινήσει γυρίσματα στις αρχές της νέας χρονιάς ακόμη μία μεγάλη ξένη παραγωγή».
Ο κ. Τζιτζικώστας είναι σίγουρος ότι το 2022 θα είναι ακόμα καλύτερο: «Βρισκόμαστε σε συνεχείς συζητήσεις με πολλούς Έλληνες και ξένους παραγωγούς, υποστηρίζοντας, μέσω του Film Office, τις προκαταρκτικές διαδικασίες εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την υλοποίηση όχι μόνο κινηματογραφικών, αλλά και τηλεοπτικών γυρισμάτων στην Κεντρική Μακεδονία για το 2022.
Μπορώ, λοιπόν, να σας διαβεβαιώσω πως η επόμενη χρονιά θα είναι ακόμη πιο παραγωγική για τον οπτικοακουστικό κλάδο στην περιοχή μας. Στόχος μας είναι να γυρίζονται ταινίες στην Κεντρική Μακεδονία 365 μέρες τον χρόνο, κάτι που πιστεύω θα το καταφέρουμε ήδη ακόμη και μέσα στο 2022».
Photo credits: Mediaworld
