Του Γιώργου Αλεξάκη
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου 2021
Λογαριασμό που με βάση πρώτες εκτιμήσεις μπορεί να φτάσει και τα 2 δισ. ευρώ για φέτος, καλείται να πληρώσει με βάση τα μέχρι τώρα ισχύοντα η ελληνική οικονομία λόγω της φρενήρους πορείας των ενεργειακών τιμών.
Όπως αναφέρουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου που συγκρίνουν τις εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων με τις εξαγωγές, για το 2021 που η ενεργειακή κρίση αφορά τους τελευταίους μόλις μήνες, ο λογαριασμός για την οικονομία έχει ήδη ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ.
Οι τιμές
Είναι χαρακτηριστικό ότι με τα μέχρι τώρα δεδομένα και με βάση τις τιμές των συμβολαίων στον Ολλανδικό δείκτη αναφοράς TTF για τον Ιανουάριο και τον Φεβρουαρίου του 2022, καταγράφονται τιμές στο φυσικό αέριο πάνω από τα 130,68 ευρώ ανά θερμική μεγαβατώρα. Για το Μάρτιο του 2022 τα στοιχεία παραπέμπουν σε κάπως μειωμένες, αλλά υψηλές τιμές (άνω των 118 ευρώ), ενώ παράλληλα οι προβλέψεις με βάση προθεσμιακά συμβόλαια για τον Αύγουστο του 2022, εποχή χαμηλής ζήτησης, παραπέμπουν σε τιμές άνω των 70 ευρώ. Κάτι που σημαίνει ότι οι υψηλές τιμές ή πιο σωστά οι κατά πολύ υψηλότερες τιμές σε σχέση με το παρελθόν, ήλθαν για να μείνουν.
Παράγοντες της αγοράς ενέργειας χαρακτηρίζουν τις εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών του φυσικού αερίου απρόβλεπτες, επισημαίνοντας ότι το μέχρι τώρα ράλι τιμών το Δεκέμβριο αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τα κόστη παραγωγής ρεύματος και τον επόμενο μήνα, τον Ιανουάριο του 2022. Αυτό δεν θα αφήσει, όπως εκτιμάται, ανεπηρέαστη την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας.
Τα νοικοκυριά
Στο φόντο αυτό η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα μόνιμο μηχανισμό στήριξης για την προστασία νοικοκυριών από τις ενεργειακές κρίσεις. Θα χρησιμοποιηθεί ένας αλγόριθμος που θα συνυπολογίζει την πορεία των τιμών στην χονδρεμπορική αγορά, το διαθέσιμο ποσό από τους πόρους του λογαριασμού του Ταμείου Μετάβασης ή άλλες πηγές, εισοδηματικά και άλλα κριτήρια και θα οδηγεί σε απορρόφηση μέρους των αυξήσεων στους λογαριασμούς λιανικής όσων κριθούν δικαιούχοι. Ο μηχανισμός θα ενεργοποιείται αυτόματα όταν οι τιμές ξεπεράσουν ένα καθορισμένο όριο.
«Θέλει σκέψη και προσοχή για το πως θα δομηθεί και να λάβουμε κριτήρια ώστε να απονέμουμε πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη » αναφέρουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου με αιχμή το νέο αυτό μηχανισμό και τονίζουν ότι θέλει αρκετή δουλειά για να φτάσει σε κριτήρια που να είναι αποτελεσματικά από κοινωνικής και οικονομικής σκοπιάς. Σχετικά με τις επιχειρήσεις επίσης είναι ασαφές τι θα γίνει καθότι μία τέτοια κρατική βοήθεια μπορεί να αντίκειται στο νομικό καθεστώς των ευρωπαϊκών κρατικών ενισχύσεων.
Η αγωνία της βιομηχανίας
Τον έντονο προβληματισμό των βιομηχανιών για το υψηλό ενεργειακό κόστος, το οποίο προοιωνίζεται ένα εξαιρετικά δύσκολο 2022 αν δεν υπάρξει στήριξη από την Πολιτεία, εκφράζουν με σαφήνεια οι μεγαλύτεροι βιομήχανοι της χώρας.
Ευάγγελος Μυτιληναίος
Ο Πρόεδρος του Ομίλου Μυτιληναίος, κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρώτος από όλους επεσήμανε ότι το κόστος της πράσινης μετάβασης είναι πολύ υψηλό και ότι αυτό δεν έχει εξηγηθεί στους πολίτες. Θεωρεί βεβαίως ότι η πράσινη μετάβαση είναι μια αναγκαιότητα αλλά επισημαίνει ότι ο σχεδιασμός πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός ώστε να πραγματοποιηθεί με ανεκτό κόστος και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα μας.
“Η ενεργειακή κρίση που ταλανίζει την Ευρώπη δεν δείχνει τα δόντια της μόνο στους οικιακούς καταναλωτές. Είναι ένα ευρύ φαινόμενο που απειλεί εξίσου ένα νοικοκυριό και μία μεγάλη επιχείρηση. Έρχεται σε ένα κομβικό σημείο, μετά την κρίση και εν μέσω πανδημίας και δοκιμάζει τη βιωσιμότητα όλων μας.
Δεν θα σταθώ στα αίτια, καθώς αυτά έχουν υπεραναλυθεί. Θα επιμείνω όμως στην αφορμή για να ξεκινήσουμε εκ νέου τη συζήτηση για το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας. Αφορά στη ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας. Επηρεάζει άμεσα και έμμεσα χιλιάδες πολίτες και είναι το μέσο για την επάνοδό μας σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης.
Για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας και της χώρας, απαιτείται ένα εθνικό σχέδιο. Στο διεθνοποιημένο περιβάλλον που δραστηριοποιούμαστε δεν μπορούμε να εκκινούμε από μειονεκτική θέση. Ο ανταγωνισμός μας έχει αναγάγει τη βιομηχανική πολιτική σε μείζον διακύβευμα και είναι κρίμα στην Ελλάδα που παλεύουμε για μία ακμάζουσα βιομηχανία, να μείνουμε πίσω από το δυναμικό άρμα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, επειδή δεν επενδύουμε σε ένα στρατηγικό πλάνο, που θα προάγει την υγιή επιχειρηματικότητα με όρους εξωστρέφειας και καινοτομίας.
Στη MYTILINEOS ήδη κοιτούμε την επόμενη μέρα και επενδύουμε στο «πρασίνισμα» της δραστηριότητάς και στη συντριπτική μείωση των εκπομπών CO2 από τη δραστηριότητά μας, έχοντας δεσμευθεί στο πλαίσιο των κανόνων ESG για μία βιώσιμη βιομηχανία. Επενδύουμε σε ένα «καθαρό» και αυτόνομο ενεργειακά μέλλον και καλούμε τη Πολιτεία να συνδράμει, δίνοντας κίνητρα και στις μικρότερες βιομηχανίες να πράξουν το ίδιο.
Ταυτόχρονα, ζητούμε στήριξη όταν οι ανταγωνιστές μας χαίρουν καλύτερης θεσμικής προστασίας. Η ελληνική βιομηχανία δεν μπορεί απλά να σταθεί επάξια στο διεθνές επιχειρείν, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να πρωτοστατήσει.”
Δημήτρης Παπαλεξόπουλος
Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Παπαλεξόπουλος αναφέρει 4 σημεία για την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων: τον κλιματικό νόμο, την επιτάχυνση επενδύσεων πράσινης ενέργειας, την εξασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών στην παραγωγή ενέργειας, αλλά και την εξασφάλιση αποφυγής του αθέμιτου ανταγωνισμού. Υποστηρίζει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να αγκαλιάσουν το ESG και να αφήσουν τις παθογένειες της «οικογενειακής επιχείρησης» στο παρελθόν επενδύοντας στην καινοτομία.
«Η κυβέρνηση σωστά έσκυψε πρώτα πάνω απ’ τα ευάλωτα νοικοκυριά, όμως πρέπει να σκύψει και πάνω απ’ την Βιομηχανία», λέει ο κ. Παπαλεξόπουλος. «Ο ΣΕΒ, που φιλοδοξεί να εκπροσωπεί την ενσυνείδητη επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αγκαλιάζει και υποστηρίζει πλήρως τη φιλοδοξία της ΕΕ να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο ως το 2050. Όχι μόνο διότι είναι το ηθικά σωστό, αλλά επιπλέον, διότι εάν γίνει σωστά, θα οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα win - win. Θα έχουμε ένα περιβαλλοντικά θετικό αποτέλεσμα αλλά και ένα οικονομικά θετικό αποτέλεσμα», τόνισε ο κ. Παπαλεξόπουλος, σπεύδοντας ωστόσο αμέσως να υπογραμμίσει τις ανησυχίες του. «Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι πως αυτό θα γίνει με τρόπο που να συνδυάζει την κλιματική φιλοδοξία με την ανάγκη να υπάρχει ασφάλεια παροχής ενέργειας για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, σε ανταγωνιστικό κόστος, και παράλληλα να διασφαλίζεται στα κρίσιμα χρόνια της μετάβασης η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Και όλο αυτό το πολύ σύνθετο και μακροχρόνιο πρόβλημα έχει σε μεγάλο βαθμό υποεκτιμηθεί, αφενός στο πόσο δύσκολο είναι και αφετέρου ότι για να φθάσουμε στο «νιρβάνα», στο σημείο που θα έχουμε καθαρή ενέργεια και μπόλικη ενέργεια και σε ανταγωνιστική τιμή θα περάσουν αρκετά χρόνια που θα είναι δύσκολα», λέει ο πρόεδρος του ΣΕΒ σημειώνοντας ότι ως χώρα πρέπει να επενδύσουμε πολύ και νωρίς. «Και επίσης πρέπει να δεχθούμε ότι στη μετάβαση θα έχουμε υψηλότερο κόστος αλλά και ότι θα υπάρχουν κίνδυνοι και σκαμπανεβάσματα, όπως η οξεία ενεργειακή κρίση που περνάμε σήμερα», σημειώνει ο κ. Παπαλεξόπουλος.
Υπογραμμίζει επίσης ότι «για την Ελλάδα οι προκλήσεις, οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι είναι πιο σημαντικές και οξείες λόγω κυρίως της γεωγραφικής θέσης αλλά και γιατί ίσως είμαστε λιγότερο προετοιμασμένοι».
Μιχάλης Στασινόπουλος
Αντίστοιχα, ο Πρόεδρος της ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ κ. Μιχάλης Στασινόπουλος λέει: «Η χώρα μας δεν επέδειξε καθόλου γρήγορα αντανακλαστικά στη σημερινή ενεργειακή κρίση». «Έχουν βγει ήδη μελέτες που περιγράφουν πως αντέδρασε η κάθε χώρα και η Ελλάδα είναι τελευταία. Υπάρχει μεγάλη απογοήτευση στον επιχειρηματικό κόσμο γι’ αυτή την αργοπορία. Αν ρωτήσετε επιχειρηματίες αν η Ελλάδα έχει στηρίξει τη βιομηχανία της, όλοι θα πουν πόσο υπολείπεται και αυτό τείνει να γίνει κουλτούρα. Υπάρχει απογοήτευση. Πρέπει να βάλουμε την Παραγωγή σε μία προτεραιότητα. Έχει τους μεγαλύτερους πολλαπλασιαστές στην οικονομία. Για κάθε ευρώ που βάζουμε μπορούμε να βγάλουμε 3 και 4. Όταν ανέβει η μεταποίηση σε προτεραιότητα τότε να είστε σίγουροι ότι θα δούμε πολλά θετικά απ’ τις επιχειρήσεις», υπογράμμισε.
Εξηγεί πως «έχουμε μία αγορά ενέργειας γεμάτη στρεβλώσεις που δεν αφήνει τις εταιρίες να έχουν ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας», ζητώντας την παρέμβαση του Κράτους. «Υπάρχουν εταιρείες που κινδυνεύουν να κλείσουν αυτή τη στιγμή. Όταν έχουμε τέτοια θέματα το Κράτος πρέπει να προστρέξει και να επιδεικνύει γρήγορα αντανακλαστικά», κατέληξε.
Οι Σύνδεσμοι Βιομηχάνων
Τέλος, οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας (ΣΒΘΣΕ) μετέφεραν τα αιτήματα τους στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα. Υποστηρίζουν ότι λειτουργεί θετικά η αναστολή των χρεώσεων ΥΚΩ για το πεντάμηνο Νοεμβρίου 2021- Μαρτίου 2022, χωρίς όμως να αρκεί. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπρόσωποι τους ζήτησαν από τον υπουργό να εξετάσει τη δυνατότητα επέκτασης του μέτρου σε όλες τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις (ΕΤΜΕΑΡ, Χρεώσεις Χρήσης Δικτύου και Συστήματος) έως ότου αποκλιμακωθούν οι τιμές ενέργειας. Έθεσαν παράλληλα το αίτημα για την πλήρη αξιοποίηση του εργαλείου του ενεργειακού συμψηφισμού (net metering) που τώρα προσκρούει σε γραφειοκρατικά εμπόδια και τη χρήση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για τη χρηματοδότηση της ιδιοπαραγωγής ρεύματος των επιχειρήσεων. Ζήτησαν, επίσης, μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στη Μέση Τάση, αλλά και την προώθηση του πλαισίου για την επιδότηση των διμερών συμβολαίων με προμηθευτές.
