Προτάσεις για την ουσιαστική αναμόρφωση του συνεταιριστικού κινήματος και την ανάδειξή του σε μοχλό ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας κατέθεσαν οι συμμετέχοντες στο Διεθνές Συνέδριο που συνδιοργάνωσε το πρόγραμμα «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» με τη HELEXPO, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στις 31 Ιανουαρίου 2020 στη Θεσσαλονίκη.
Εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας αλλά και συνεταιρισμών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εμπειρογνώμονες, ακαδημαϊκοί και ανώτερα στελέχη οργανισμών και επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον αγροδιατροφικό κλάδο, συμφώνησαν ότι ο «πολιτικός εναγκαλισμός» του συνεταιριστικού κινήματος με τα κόμματα έβλαψε την αξιοπιστία του θεσμού. Ως αντίδοτο καταγράφηκε η ανάγκη να ληφθούν μηνύματα από τη Δανία και την Ολλανδία όπου επικρατεί μια πυραμιδική οργάνωση όλου του διατροφικού συστήματος, αλλά και σύγχρονα μοντέλα διακυβέρνησης και ανταγωνιστικότητας των συνεταιρισμών.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο, αυτή τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν 933 συνεταιρισμοί, εκ των οποίων οι 916 δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα, γεγονός που τους καθιστά δυνητικά ως μοχλό ανάπτυξης για την οικονομία.
Σε πάνελ για τους θεσμούς και τους συνεταιρισμούς συμμετείχε ο Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Κωνσταντίνος Μπαγινέτας, ο οποίος, μιλώντας για το νέο νόμο, εξέφρασε τη στήριξή του στην προσπάθεια ενδυνάμωσης του συνεταιριστικού κινήματος τονίζοντας ότι «η μεγαλύτερη πρόκληση για μας είναι να καταπολεμήσουμε την έλλειψη εμπιστοσύνης στους συνεταιρισμούς, αλλάζοντας τη νοοτροπία που επικρατεί». Ο ίδιος σημείωσε την ανάγκη συνεχούς υποστήριξης και εκπαίδευσης των αγροτών.
Ο καθηγητής Sanjib Bhuyan από το Πανεπιστήμιο Rutgers, παρατήρησε ότι οι συνεταιρισμοί στην Ελλάδα πάσχουν από πολιτικές εξαρτήσεις και έλλειψη εμπιστοσύνης και για αυτό ακριβώς τόνισε ότι «η διαμόρφωσή τους πρέπει να γίνεται με μια προσέγγιση από τη βάση προς τα πάνω». Τη θέση αυτή επικύρωσε και ο Steen Nørgaard Madsen, Πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Γάλακτος και μέλος Δ.Σ. Συνεταιρισμού Arla Foods, ο οποίος εξήγησε την επιτυχία του συνεταιριστικού μοντέλου της Δανίας, το οποίο στηρίζεται στις πρωτοβουλίες των παραγωγών και όχι στο κράτος. Ακόμα, τόνισε την μεγάλη σημασία της πυραμιδικής οργάνωσης όλου του διατροφικού συστήματος της χώρας. Σε αυτήν συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, οι κεφαλαιουχικές και φυσικά οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις, νεώ μεγάλη σημασία δίνεται και στην επαγγελματική διακυβέρνηση, το μάνατζμεντ των συνεταιρισμών και την εκπαίδευση των στελεχών.
Παρόμοια στοιχεία παρουσιάστηκαν και από τον Arjen Van Nuland, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ολλανδικού Συμβουλίου Αγροτικών Συνεταιρισμών. Στην Ολλανδία με τους 2.500 συνεταιρισμούς, η εκπαίδευση των μελών, των εκπροσώπων και της διοίκησης ενός συνεταιρισμού, παίζει μεγάλο ρόλο και για αυτό έχουν δημιουργήσει την Συνεταιριστική Ακαδημία προσπαθώντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν τρεις μεγάλες προκλήσεις: τη γήρανση των μελών, το δημοκρατικό έλλειμμα λόγω μεγάλου μεγέθους και την επαγγελματικοποίηση όχι μόνο του επιχειρηματικού σκέλους, αλλά και της ίδιας της οργάνωσης και διακυβέρνησης του συνεταιρισμού.
Παρουσιάζοντας τη πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις για τους συνεταιρισμούς, η Μαριάννα Σκυλακάκη και ο Θεόδωρος Μπένος, πρότειναν μια σειρά μέτρων για την ενίσχυση των συνεταιρισμών στην Ελλάδα, όπως: παροχή οικονομικών κινήτρων για συμμετοχή σε συνεργατικά σχήματα, χρήση της τεχνολογίας, συνεργασία του κλάδου της αγροδιατροφής και του τουρισμού προκειμένου να τονωθεί η εξωστρέφεια.
Ο καθηγητής στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωπονικών Επιστημών και στρατηγικός σύμβουλος του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά», Κώστας Καραντινινής τόνισε την ανάγκη να διαμορφωθεί ένα ευέλικτο νομικό πλαίσιο που να αφήνει χώρο για το διττό σχήμα συνεταιρισμός – επιχείρηση και να επιτρέπει τη δημιουργία συλλογικών σχημάτων με σκοπούς όχι μόνο εμπορικούς αλλά και έρευνας, εκπαίδευσης και συμβουλευτικής. «Η επιχείρηση είναι το όχημα μέσα από το οποίο ο συνεταιρισμός διεκπεραιώνει τους στόχους του. Ο συνεταιρισμός είναι η οργάνωση που διαχειρίζεται την συλλογική δράση ώστε να εκπροσωπούνται δημοκρατικά τα μέλη, να επιτελούνται οι σκοποί και να διανέμεται ανάλογα το πλεόνασμα», επεσήμανε και συμπλήρωσε ότι η κλιματική αλλαγή και οι επικείμενες ραγδαίες αλλαγές και απαιτήσεις της Κ.Α.Π. απαιτούν αλλαγές στη γεωργία και το σύστημα αγροδιατροφής. Ο κ. Καραντινινής τόνισε συγκεκριμένα ότι «Η μετάλλαξη αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από συλλογικές οργανώσεις – από κάτω προς τα πάνω – διότι αυτές μπορούν να εμπλέξουν καλύτερα και ουσιαστικότερα τους παραγωγούς και να κατανείμουν καλύτερα και δικαιότερα τα όποια οφέλη και κόστη που θα προκύψουν».
Η Διευθύνουσα Σύμβουλος του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» δήλωσε τα εξής: «Δεσμευθήκαμε να υποστηρίξουμε την εδραίωση μιας νέας κουλτούρας συνεργασίας στον κλάδο της αγροδιατροφής στη χώρα μας. Οι υγιείς, κερδοφόροι, σύγχρονοι συνεταιρισμοί μπορούν να αποτελέσουν όχημα για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των μικρών οικογενειακών εκμεταλλεύσεων, δίνοντάς τους πρόσβαση σε τεχνολογική καινοτομία, υπηρεσίες συμβουλευτικής, δίκτυα αγορών. Για να επιτελέσουν τον σκοπό τους, οι συνεταιρισμοί στην Ελλάδα έχουν ανάγκη από ένα σύγχρονο μοντέλο διακυβέρνησης και διαχείρισης που θα επενδύει στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Σε συνέχεια της δέσμευσής μας και των δράσεων για τη στήριξη των συνεταιρισμών, ανακοινώνουμε τη δημιουργία μίας πιλοτικής ακαδημίας συνεταιρισμών, η οποία θα διαμορφωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα και φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε μία πλατφόρμα επαγγελματικής επιμόρφωσης και κατάρτισης των στελεχών των ελληνικών συνεργατικών σχημάτων».
Μέγας Δωρητής του συνεδρίου και αποκλειστικός δωρητής του Προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), ενώ Αργυρός Χορηγός η Τράπεζα Πειραιώς.
Γιώργος Αλεξάκης