Όπως αποκαλύπτει μελέτη της ΜΚΟ, Shipbreaking Platform, αυτές οι σημαίες δε χρησιμοποιούνται, όταν τα πλοία είναι λειτουργικά. Τα επονομαζόμενα και ως «end-of-life» νηολόγια παρέχουν χαμηλού κόστους πακέτα «τελευταίων ταξιδιών» στα πλοία και δηλώνουν ρητά ότι δεν πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις εθνικότητας για την εγγραφή σε αυτά. Συνήθως η εγγραφή πραγματοποιείται με «fast-track» διαδικασίες και είναι έγκυρη για ιδιαίτερα περιορισμένο χρονικό διάστημα, σε μία πολύ χαμηλή τιμή.
Σημειώνεται ότι με την τροποποίηση της Σύμβασης της Βασιλείας το 1995, απαγορεύεται η εξαγωγή επικίνδυνων αποβλήτων από τον ΟΟΣΑ την ΕΕ και το Λιχτενστάιν σε άλλες χώρες, κυρίως αναπτυσσόμενες ή με οικονομίες σε διαδικασίες μετάβασης. Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση, τα παροπλισμένα πλοία που προορίζονται για διάλυση θεωρούνται ως απόβλητα κατά την έννοια του διεθνούς και του κοινοτικού δικαίου. Θεωρούνται επίσης ως επικίνδυνα απόβλητα όταν περιέχουν σημαντικές ποσότητες επικίνδυνων ουσιών ή όταν το φορτίο τους από επικίνδυνες ουσίες δεν έχει εκκενωθεί σωστά. Τα πλοία αυτά πρέπει να διαλυθούν σε χώρα μέλος του ΟΟΣΑ υπό συνθήκες οικολογικά ενδεδειγμένες ή να καθαριστούν προκειμένου να μην αποτελούν πλέον επικίνδυνα απόβλητα
Μιλώντας στο Reporter ο εκπρόσωπος επικοινωνίας της ΜΚΟ, κ. Nicola Mulinaris εξηγεί ότι πολλοί πλοιοκτήτες πωλούν τα πλοία τους για scrap σε διαμεσολαβητές, οι οποίοι είναι γνωστοί και ως cash buyers και οι οποίοι μεταφέρουν τα πλοία στον τελικό τους προορισμό. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πλοιοκτήτες χρησιμοποιώντας τους cash buyers επιδιώκουν την υψηλότερη τιμή και ταυτόχρονα αποφεύγουν νομικούς, οικονομικούς και άλλους κινδύνους που σχετίζονται με την πώληση πλοίων για διάλυση. Οι cash buyers αλλάζουν τις σημαίες των πλοίων σε ευκαιριακές σημαίες και καταχωρούν τα πλοία με νέα ονόματα σε εταιρείες-θυρίδες, οι οποίες βρίσκονται συχνά σε φορολογικούς παραδείσους.
Ο κ. Mulinaris υπογραμμίζει ότι τα «end-of-life» νηολόγια είναι γνωστά για κακές εφαρμογές του διεθνούς ναυτιλιακού δικαίου και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους cash buyers. Η χρήση εταιρειών-θυρίδων και ευκαιριακών σημαιών καθιστά πολύ δύσκολο τον εντοπισμό και την κράτηση των cash buyers και των πλοιοκτητών ως υπόλογων για παράνομες πρακτικές, προσθέτει.
Oι cash buyers, λειτουργώντας ως ενδιάμεσοι, αγοράζουν το πλοίο από τον πλοιοκτήτη και συζητούν με τα διαλυτήρια για τη μεταπώληση του πλοίου. Το κέρδος τους προκύπτει με τη διαφορά της τιμής. Τα υποβαθμισμένα διαλυτήρια της Νότιας Ασίας (Μπαγκλαντές, Ινδία, Πακιστάν) προσφέρονται για μεγαλύτερα κέρδη, καθώς εφαρμόζουν τη μέθοδο του «beaching», αποσυναρμολογούν, δηλαδή, τα πλοία στην παραλία αντί σε οργανωμένο βιομηχανικό χώρο, ενώ έχουν διατυπωθεί πολλές ενστάσεις κατά καιρούς για τις συνθήκες εργασίας σε αυτά.
Το Reporter έχει ζητήσει σχόλια επί του θέματος από τον μεγαλύτερο cash buyer του κόσμου, την εταιρεία GMS, αλλά δεν έχει λάβει κάποια απάντηση ακόμα.
Οι ευάλωτες νομοθεσίες και η επικίνδυνη εργασία στα διαλυτήρια
Ο κ. Mulinaris επικρίνει και την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ανακύκλωση πλοίων. «Όπως είναι, ο Κανονισμός δεν κάνει τίποτα για να εμποδίσει πλοιοκτήτες και cash buyers από το να τον παρακάμψουν. Είναι ακόμη νόμιμο να μεταπηδήσει ένα πλοίο από ένα νηολόγιο της ΕΕ σε ένα άλλο εκτός ΕΕ πριν οδηγηθεί για scrap», σημειώνει.
Η μελέτη της ΜΚΟ κατέγραψε, το τρίτο τρίμηνο του έτους, τουλάχιστον επτά αλλαγές νηολογίων πριν από το τελευταίο ταξίδι στα διαλυτήρια της Νότιας Ασίας. Από αυτά τα πλοία, ένα τύπου Ro-Ro, το οποίο βρισκόταν υπό την κατοχή πολωνικής εταιρείας, μεταπήδησε από το νηολόγιο της Μάλτας σε αυτό του Παναμά και παρανόμως αποχώρησε από τα τουρκικά νερά στα τέλη Ιουλίου για να καταλήξει στο Μπαγκλαντές το Σεπτέμβριο.
Με βάση στοιχεία της MKO, από το 2009 έχουν καταγραφεί 400 θάνατοι σε διαλυτήρια πλοίων και τα σοβαρά ατυχήματα είναι, δυστυχώς, συχνά. Οι εργαζόμενοι σε αυτά είναι εκτεθειμένοι στον αμίαντο και κατ' επέκταση κινδυνεύουν από ασθένειες σχετιζόμενες με αυτόν, αλλά και από καρκίνο. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας έχει χαρακτηρίσει το συγκεκριμένο επάγγελμα ως ένα από τα πιο επικίνδυνα παγκοσμίως.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το Reporter ανέδειξε την κατάσταση στα διαλυτήρια της Τουρκίας.
Γιώργος Γεωργίου
