Ειδικότερα, η κυρία Λαζαράκου επισημαίνει ότι παράγωγα ενέργειας δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο παραδοσιακό χρηματιστήριο που λειτουργεί στη χώρας.
Ωστόσο, θέτει ως προϋπόθεση την ύπαρξη επενδυτικού ενδιαφέροντος, καθώς και τη διαμόρφωση από το Χ.Α του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου.
Υπογραμμίζει ότι η κίνηση αυτή, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να συμβάλλει στην αλλαγή της υφιστάμενης δομής της αγοράς, στη δημιουργία μεγαλύτερου ανταγωνισμού και ενδεχομένως αποτελεσματικότερων μηχανισμών διαμόρφωσης των τιμών.
Επιπλέον, σημειώνει ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα και για τη spot αγορά. Προσθέτει, δε, ότι είναι ίσως η πλέον κατάλληλη χρονική στιγμή για τη δημιουργία και ενός Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων, καθώς υπάρχει ενδιαφέρον στον χρηματιστηριακό κόσμο.
Αναλυτικά, το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε στο Reporter η Α' αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, έχει ως εξής:
-Σε συνέχεια του International Energy Conference και της αναφοράς σας σε χρηματιστήριο ενέργειας, θα θέλαμε να μας ενημερώσετε τι είναι το χρηματιστήριο ενέργειας.
Για να αντιληφθεί κανείς την έννοια του χρηματιστηρίου ενέργειας, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του το ρόλο του παραδοσιακού χρηματιστηρίου στο οποίο με τη σημερινή του μορφή στην Ελλάδα διαπραγματεύονται αξίες και παράγωγα. Δεν αποτελούν όμως αντικείμενο διαπραγμάτευσης παράγωγα επί εμπορευμάτων, μέρος των οποίων αποτελούν και τα παράγωγα σε ενέργεια.
Επισημαίνω, δε, εξαρχής ότι τα παράγωγα επί εμπορευμάτων, όπως αυτά ορίζονται στον ελληνικό νόμο 3606/2007 που ενσωματώνει τη MiFID - την πιο σημαντική χρηματιστηριακή Οδηγία - είναι χρηματοπιστωτικά μέσα και συνεπώς καταρχήν ρυθμίζονται από το δίκαιο της κεφαλαιαγοράς. Μπορούν δε να διαπραγματεύονται σε οργανωμένες αγορές, όπως αυτή του Χρηματιστηρίου.
Προϋπόθεση για τη διαπραγμάτευση τέτοιων παραγώγων θα ήταν καταρχήν η ύπαρξη επενδυτικού ενδιαφέροντος καθώς και η διαμόρφωση από το Χρηματιστήριο Αθηνών (ΧΑ) του σχετικού πλαισίου για τα παράγωγα αυτά (πχ θέματα διαπραγμάτευσης, διακανονισμού κλπ) και η αποτύπωσή του στους σχετικούς Κανονισμούς του ΧΑ, οι οποίοι θα πρέπει να εγκριθούν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Άρα μετά τη διαδικασία αυτή, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία αγορά παραγώγων σε ενέργεια, τα οποία θα μπορούν να εκκαθαρισθούν είτε με ρευστά διαθέσιμα ή με φυσική παράδοση.
Το περαιτέρω όμως ζήτημα που έχει τεθεί είναι εάν θα μπορούσε το ΧΑ, μια που θα μεριμνά για την εξασφάλιση και της φυσικής παράδοσης των παραγώγων, να επεκταθεί και στη spot αγορά (δηλαδή στην αγορά των ίδιων των ενεργειακών προϊόντων).
-Θα μπορούσε λοιπόν να δημιουργηθεί ένα «χρηματιστήριο» ενέργειας για τη spot αγορά;
Καταρχήν, η αγορά ενέργειας ρυθμίζεται από Ευρωπαϊκές Οδηγίες που αφορούν στην ενέργεια και στο φυσικό αέριο και οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη. Η λειτουργία της αγοράς αυτής εποπτεύεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ).
Αυτό που έχει συζητηθεί όμως το τελευταίο χρονικό διάστημα, με πρωτοβουλία του ΧΑ, είναι εάν, στο πλαίσιο της γενικότερης συζήτησης που γίνεται για αλλαγή της υφιστάμενης δομής της αγοράς ενέργειας και προκειμένου να υπάρχουν αποτελεσματικότεροι μηχανισμοί διαμόρφωσης τιμών, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία πλατφόρμα και για spot η οποία θα είναι σύμφωνη με τις ρυθμίσεις της αγοράς ενέργειας και συγχρόνως θα λειτουργεί και ως αγορά παραπλήσια με την οργανωμένη αγορά, όπως αυτή ρυθμίζεται από τους κανόνες της κεφαλαιαγοράς.
Απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση θα ήταν η δημιουργία ειδικού ρυθμιστικού πλαισίου.
-Έχει γίνει κάποια μελέτη σχετικά;
Το Χ.Α έχει προχωρήσει σε μελέτη και την έχει θέσει υπόψη και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς σχετικά με τη δυνατότητα δημιουργίας μιας τέτοιας αγοράς αναλύοντας τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η μελέτη περιλαμβάνει κάποια στοιχεία και απαντήσεις σε σχέση με τα νομικά πρόσωπα που λειτουργούν πλατφόρμες για παράγωγα (derivatives) και πλατφόρμες για spot αγορές στην Ευρώπη.
Από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του διαπραγματεύσιμου όγκου σεspot αγορά γίνεται σε Αγορές που έχουν σχέση με τα "κλασσικά" χρηματιστήρια και ότι αυτές οι αγορές διαχειρίζονται από τους ίδιους που έχουν και πλατφόρμες για παράγωγα (derivatives) και έχουν κάποια σχέση (μετοχική κλπ) με παραδοσιακό χρηματιστήριο. Άρα, ένα τέτοιο σχήμα θα μπορούσε να τύχει περαιτέρω επεξεργασίας.
Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτείται καταρχήν ένας επενδυτικός σχεδιασμός για τη λειτουργία μίας τέτοιας πλατφόρμας που θα λάβει κάποιος υπόψη του το μέγεθος της εν λόγω αγοράς καθώς και το κόστος χρήσης των υποδομών. Επιπλέον, ο προσδιορισμός του τρόπου λειτουργίας μίας τέτοιας αγοράς στην Ελλάδα, αποτελεί και επιλογή στρατηγικής σημασίας.
Για μία τέτοια στρατηγικής σημασίας απόφαση, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλές παράμετροι, όπως το θεσμικό πλαίσιο της ενέργειας, η σημερινή αγορά ενέργειας και οι ευρωπαϊκοί αλλά και ελληνικοί στόχοι ως προς την ενέργεια συνολικά, οι οικονομίες κλίμακος και οι συνέργειες που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη συνεργασία υφιστάμενων δομών, η υπάρχουσα τεχνογνωσία του ΧΑ ειδικά ως προς το ρίσκο αντισυμβαλλόμενου και βέβαια τα ευρωπαϊκά παραδείγματα προκειμένου να δημιουργηθεί μία ανταγωνιστική και αποτελεσματική αγορά. Επισημαίνεται, δε, ότι μεγάλη σημασία έχει και το πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας.
-Γιατί είναι απαραίτητη η λειτουργία Χρηματιστήριο Ενέργειας;
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται αξιοσημείωτη κινητικότητα στο χώρο της ενέργειας στην Ελλάδα (πχ διακίνηση φυσικού αερίου, πετρέλαιο, αλλαγές στο πλαίσιο ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ). Υπό αυτό το πρίσμα εύλογο είναι να εξεταστεί και το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός "χρηματιστηρίου ενέργειας", στο οποίο θα διαπραγματεύονται όσα αναλυτικά ανέφερα παραπάνω.
Προκειμένου να κριθεί όμως εάν χρειάζεται χρηματιστήριο ενέργειας, θα πρέπει να γίνει πρώτα ο επιχειρηματικός και στρατηγικός σχεδιασμός, που προανέφερα, ο οποίος θα λάβει υπόψη όλες τις σχετικές παραμέτρους (διεθνή συνεργασία, δυνατότητα δημιουργίας κόμβου, επενδυτικό ενδιαφέρον, σχετικό κόστος υποδομών, συνέργειες, τεχνογνωσία κλπ).
Εφόσον λοιπόν κριθεί ότι η κινητικότητα αυτή στην αγορά ενέργειας συνοδεύεται και με ανάλογο επενδυτικό ενδιαφέρον και αφού αξιολογηθούν πιθανά οφέλη από τον επιχειρηματικό σχεδιασμό που αναγκαίως θα προηγηθεί, η δημιουργία του στην Ελλάδα θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να συμβάλλει στην αλλαγή της υφιστάμενης δομής της αγοράς - πράγμα που αποτελεί τόσο ευρωπαϊκό όσο και ελληνικό στόχο - στη δημιουργία μεγαλύτερου ανταγωνισμού και ενδεχομένως αποτελεσματικότερων μηχανισμών διαμόρφωσης των τιμών.
Έχει επισημανθεί δε και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ότι μία αγορά ενέργειας που λειτουργεί με όρους χρηματιστηριακής αγοράς σημαίνει ότι διασφαλίζει αυξημένες υποχρεώσεις διαφάνειας και ενημέρωσης κατά τα χρηματιστηριακά πρότυπα και άρα ενισχύει την προστασία των επενδυτών. Τέλος, είναι σημαντικό ότι θα δημιουργηθούν νέες δραστηριότητες, νέοι κλάδοι παροχής υπηρεσιών και νέες θέσεις εργασίας.
-Και το χρηματιστήριο εμπορευμάτων;
Ενδιαφέρον βέβαια παρουσιάζει και θα πρέπει να το αναλύσουμε παραπάνω και το εάν θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε ένα χρηματιστήριο Εμπορευμάτων. Εξ' όσων γνωρίζω υπάρχει ενδιαφέρον στον χρηματιστηριακό κόσμο για τη δημιουργία ενός τέτοιου χρηματιστηρίου και είναι ίσως η κατάλληλη χρονική στιγμή να επεξεργαστούμε περαιτέρω τα συν και πλην της δημιουργίας ενός τέτοιου χρηματιστηρίου.