Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών, η ανεργία παρέμεινε στο πρώτο τρίμηνο του 2014 στο ίδιο επίπεδο με το αμέσως προηγούμενο, δηλαδή στο 27,8%, το οποίο είναι και το διαχρονικά υψηλότερό της, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ.

Από την άλλη πλευρά, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013 η ανεργία αυξήθηκε μόλις κατά 0,2%, άνοδος που είναι η μικρότερη από το ξεκίνημα της διεύρυνσης της ανεργίας το 2009, με αποτέλεσμα οι άνεργοι να ανέλθουν σε ένα χρόνο κατά 6,3 χιλ., στους 1.342,3 χιλ. από 1.336 χιλ.

Το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (25,3%) παρουσιάζεται στην Ισπανία, ενώ ακολουθούν  δύο χώρες που έχουν προσφύγει στο Μηχανισμό Στήριξης, η Κύπρος και η Πορτογαλία, με 16,5% και 14,9% αντίστοιχα. Το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη στο αρχικό τρίμηνο του 2014 καταγράφηκε στην Γερμανία (5,2%), και ακολουθούν το Λουξεμβούργο (6,1%), η Τσεχία (6,6%) και η Μάλτα (6,9%).

Όπως προκύπτε από την έκθεση, η άνοδος της ανεργίας προήλθε αποκλειστικά από τη μείωση της απασχόλησης κατά 0,6% ή 20,5 χιλ. άτομα (από 3.504,2 χιλ. το πρώτο τρίμηνο του 2013 σε 3.483,7 χιλ. το ίδιο τρίμηνο φέτος), καθώς στο ίδιο χρονικό διάστημα το μέγεθος του εργατικού δυναμικού μειώθηκε οριακά, κατά 0,3% η 14,2 χιλ. άτομα (από 4.840,2 χιλ. σε 4.826 χιλ.).

Επισημαίνεται και πάλι το πολύ χαμηλό επίπεδο απασχόλησης, που είναι το χαμηλότερο τουλάχιστον από το 1998.

Σε ότι αφορά τα επιμέρους χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας, η ανεργία συνεχίζει να πλήττει περισσότερο τις γυναίκες από τους άντρες, με αυτή των ανδρών να παραμένει στo ίδιo επίπεδo με το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι (25% και 24,9% αντίστοιχα), και των γυναικών να σημειώνει οριακή άνοδο, στο 31,4% από 31,1%. Στην Ευρωζώνη, η διαφορά της ανεργίας μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν αμελητέα, με τα ποσοστά ανεργίας να διαμορφώνονται σε 11,7% και 11,9% αντίστοιχα.

Από τη σκοπιά της ηλικιακής διάρθρωσης της ανεργίας, αυτή παρέμεινε -όπως τα προηγούμενα χρόνια - πολύ πιο οξυμένη στα άτομα νεαρής ηλικίας.

Ωστόσο, την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου 2014 η ανεργία των ατόμων που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών μειώθηκε σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013, από 60% σε 56,7%, όταν σε όλες τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες η τάση ήταν ανοδική. 

Αυτή η εξέλιξη καταδεικνύει τα προβλήματα που δημιουργούνται στην κοινωνική συνοχή δεδομένου τα άτομα αυτών των ηλικιών φέρουν το κύριο βάρος της κάλυψης των οικογενειακών αναγκών. Η διαρκής αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας αντικατοπτρίζεται στην αύξηση του αριθμού των ανέργων που βρίσκονται εκτός της αγοράς εργασίας για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το πρώτο τρίμηνο του 2009 το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ανήλθε κατά 32,3 ποσοστιαίες μονάδες, φθάνοντας στο αρχικό τρίμηνο του 2014 το 71,4% (958,7 χιλ. άτομα), 7,8 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο εκείνου πριν ένα χρόνο (63,6% ή 849,5 χιλ. άτομα).

Από την άλλη πλευρά, κρίνεται θετική η εξέλιξη ότι για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο το ποσοστό των νέων ανέργων παρουσίασε μείωση, καθώς διαμορφώθηκε στο 23%, από 23,7% και 23,8% στα δύο αμέσως προηγούμενα τρίμηνα, και 23,4% το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013.

Ως προς τις τάσεις της ανεργίας σε περιφερειακό επίπεδο, είναι χαρακτηριστικό ότι παρουσιάζει μείωση σε πέντε περιφέρειες (Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Αττική, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Δυτική Μακεδονία), για πρώτη φορά από το 2008 η οποία κυμαίνεται από 0,4 ποσοστιαίες μονάδες (Θεσσαλία) έως 3,5 ποσοστιαίες μονάδες (Δυτική Μακεδονία). Στον αντίποδα, στην Κρήτη, την Κεντρική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο η ανεργία παρουσίασε οριακή άνοδο (0,1 - 0,2 ποσοστιαίες μονάδες) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2014. Στις υπόλοιπες πέντε περιφέρειες της χώρας η αύξηση της ανεργίας κυμάνθηκε μεταξύ 1,8 (Ήπειρος) και 5,4 ποσοστιαίων μονάδων (Νότιο Αιγαίο) και, με εξαίρεση την Πελοπόννησο, ήταν χαμηλότερη από ότι στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2013.

Τα υψηλότερα ποσοστά

Επισημαίνεται ότι το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στο αρχικό τρίμηνο φέτος καταγράφηκε στο Νότιο Αιγαίο, με την ανεργία να ανέρχεται από 24,9% στο πρώτο περυσινό τρίμηνο, που ήταν ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εκείνης της περιόδου, σε 30,3% μετά από ένα έτος.

Ακολουθούν με παραπλήσια έκταση ανεργίας οι περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας και Δυτικής Ελλάδας, όπου τα σχετικά ποσοστά διαμορφώθηκαν σε 29,9% και 29,7%, αντίστοιχα (από 29,7% και 27% το ίδιο τρίμηνο πέρυσι), ενώ ίδιο ποσοστό ανεργίας (28,5%) σημειώθηκε στη Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο (από 32% και 26,7%, αντίστοιχα).

Κοντά στον εθνικό μέσο όρο είναι το ποσοστό ανεργίας στην Αττική (28,1% από 28,6%), που συγκεντρώνει το 40% περίπου του εργατικού δυναμικού της χώρας, καθώς και στην Στερεά Ελλάδα (27,6% από 28,2%).

Τα χαμηλότερα ποσοστά

Το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας σημειώθηκε στην Πελοπόννησο, όπου, παρότι η ανεργία ανήλθε ταχύτερα από ότι πέρυσι, δεν ξεπέρασε το 23,4% από 20,7% την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013. Έπεται η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με αμετάβλητο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με ένα χρόνο πριν (24,4% από 24,3% πέρυσι).
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στον αριθμό των ανέργων σημειώθηκε στο Νότιο Αιγαίο, φθάνοντας το 24% (από 37,9 χιλ. το πρώτο τρίμηνο του 2013 σε 47 χιλ. το πρώτο τρίμηνο του 2014), ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση έλαβε χώρα στα Ιόνια Νησιά (+19,2%, από 20,8 χιλ. σε 24,8 χιλ. φέτος). Ακολουθούν σε αναλογική διεύρυνση του αριθμού των ανέργων η Πελοπόννησος με 13,4% (+6,8 χιλ. άνεργοι) και η Δυτική Ελλάδα με αύξηση 10,6% (+8 χιλ. άνεργοι). Η μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό των ανέργων εντοπίστηκε στη Δυτική Μακεδονία (-10,5% ή -3,8 χιλ. άτομα), ενώ ακολούθησαν η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, με πτώση κατά 4,3% (από 68 χιλ. ανέργους το πρώτο τρίμηνο του 2013 σε 65,1 χιλ. ανέργους το αρχικό τρίμηνο του τρέχοντος έτους), καθώς και το Βόρειο Αιγαίο όπου η ανεργία μειώθηκε κατά 3,4% ή 0,7 χιλ. άτομα (από 20,7 χιλ. σε 20 χιλ. το πρώτο τρίμηνο φέτος). Τέλος, στην Αττική, με συγκέντρωση 38% του εργατικού δυναμικού της χώρας, η ανεργία μειώθηκε κατά 1,6% ή 8,5 χιλ. άτομα (από 526,3 χιλ. σε 517,8 χιλ.).

Η σύγκριση με την Ευρώπη

Προκειμένου να αναδειχθεί καλύτερα το μείζον πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα, στην έκθεση του ΙΟΒΕ αναφέρεται ότι σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat και αφορούν την ανεργία στις 272 περιφέρειες της ΕΕ κατά το έτος 2013, πολλές από τις ελληνικές κατατάσσονται μεταξύ εκείνων με την υψηλότερη ανεργία πανευρωπαϊκά.
Συγκεκριμένα, στις περιφέρειες της Δυτικής και της Κεντρικής Μακεδονίας σημειώθηκαν το 6ο και 8ο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ (31,8% και 30% αντίστοιχα). Στην ανεργία των νέων ηλικίας 15-24 ετών, τέσσερις περιφέρειες της χώρας βρίσκονται μέσα στις δέκα πρώτες με τα υψηλότερα ποσοστά (Δυτική Μακεδονία 2η με ποσοστό 70,6%, Ήπειρος 3η με 67%, Κεντρική Μακεδονία 7η με 61,8% και Αττική 10ημε ποσοστό 60,6%). Τέλος, πέντε από τις δέκα περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το υψηλότερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας πέρυσι ήταν ελληνικές.

Σε επίπεδο βασικών οικονομικών τομέων, στο Δευτερογενή Τομέα παραγωγής σημειώθηκε εκ νέου μείωση της απασχόλησης, εξέλιξη ενδεικτική της συνεχιζόμενης αποβιομηχανοποίησης της ελληνικής οικονομίας. Η απασχόληση στο συγκεκριμένο τομέα συρρικνώθηκε επιπλέον κατά 5,6% στο τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου φέτος, σε συνέχεια μείωσης 12,9% το πρώτο τρίμηνο του 2013.

Προχωρώντας στα στοιχεία για τους επιμέρους κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, σε έντεκα από αυτούς (Γεωργία - Δασοκομία-Αλιεία, Ορυχεία-Λατομεία, Παροχή Νερού, Μεταφορά -Αποθήκευση, Τουρισμός, Χρηματοπιστωτικές - Ασφαλιστικές Δραστηριότητες, Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας, Διοικητικές - Υποστηρικτικές Δραστηριότητες, Εκπαίδευση, Τέχνες - Διασκέδαση-Ψυχαγωγία, Ετερόδικοι Οργανισμοί και Φορείς) παρατηρείται αύξηση της απασχόλησης στις αρχές του 2014. Ακολούθως, οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 31,3 χιλ., από 558,3 χιλ. σε 527 χιλ. το ίδιο τρίμηνο φέτος.

Το κόστος εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, περιορίστηκε περαιτέρω το τέταρτο τρίμηνο του 2013, κατά 9,3%, σε συνέχεια μείωσης κατά 4,8% στο προηγούμενο τρίτο τρίμηνο και 4,5% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012.

Εξέλιξη του κόστους εργασίας σε Δημόσιο κι Ιδιωτικό Τομέα

Συνολικά το 2013 το κόστος εργασίας υποχώρησε κατά 9,2%, σε συνέχεια μείωσης κατά 5,3% το 2012 και 4,6% το 2011. Στο δημόσιο τομέα, το κόστος εργασίας υποχώρησε το τελευταίο τρίμηνο του 2013 κατά 7,6%, σε αντίθεση με την πρόσκαιρη άνοδο κατά 2,3% που παρουσίασε το τρίτο τρίμηνο του έτους. Σε ετήσια βάση, περιορίστηκε με χαμηλότερο ρυθμό το 2013 σε σχέση με το 2012 (6,1% έναντι 11,2%), ενώ το 2011 η μείωσή του έφτασε το 5,8%. Από το πρώτο τρίμηνο του 2013, ο περιορισμός του κόστους εργασίας στον ιδιωτικό τομέα είναι μεγαλύτερος σε σχέση με το δημόσιο τομέα, σε αντίθεση με την περίοδο 4/2011-4/2012 όπου το κόστος εργασίας στον τελευταίο μειώθηκε με υψηλότερους ρυθμούς. Βεβαίως, η ταχύτερη αποκλιμάκωση οφείλεται και στο αρκετά υψηλότερο πριν την έναρξη της πτώσης επίπεδο στον δημόσιο τομέα. Από τις αρχές του 2010, οπότε ξεκίνησε η υποχώρηση του κόστους εργασίας, έως τα τέλη του 2013, η σωρευτική μείωση στον ιδιωτικό τομέα είναι της τάξης του 21,5% και στο δημόσιο τομέα 27,1%.

Προβλέψεις για την απασχόληση

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία Ερευνών Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ, καταγράφεται βελτίωση των προβλέψεων για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της απασχόλησης σε όλους τους υπό εξέταση τομείς της ελληνικής οικονομίας κατά το τρίμηνο Απριλίου – Ιουνίου σε σχέση με το τρίμηνο Ιανουαρίου – Μαρτίου 2014.
Συγκεκριμένα:

• Οι προβλέψεις για την απασχόληση παρουσίασαν βελτίωση το δεύτερο τρίμηνο φέτος σε σχέση με το πρώτο κυρίως στους τομείς του Λιανικού Εμπορίου και των Κατασκευών, ενώ ηπιότερη ήταν η καλυτέρευσή τους στις Υπηρεσίες και τη Βιομηχανία.
• Στη Βιομηχανία, το αρνητικό ισοζύγιο των σχετικών προβλέψεων για την απασχόληση αμβλύνεται ελαφρά το διάστημα Απριλίου – Ιουνίου 2014 σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους και διαμορφώνεται στις -6 (από -10) μονάδες.
• Στις Κατασκευές, οι σχετικές προβλέψεις κατά το τρίμηνο Απριλίου –Ιουνίου 2014 βελτιώνονται σε σχέση με το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου, παραμένοντας έτσι σε θετικά επίπεδα από την αρχή του έτους. Συγκεκριμένα, το τρέχον τρίμηνο, ο σχετικός δείκτης διαμορφώνεται υψηλότερα κατά 10 μονάδες, φθάνοντας στις +18, αυξημένος κατά 18 μονάδες σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2013.

• Στις Υπηρεσίες, οι προβλέψεις για την απασχόληση κατά το β’ τρίμηνο του 2014 ήταν ανοδικές, σε αντίθεση με τον αρνητικό μέσο όρο του αρχικού φετινού τριμήνου, ενώ σημαντική είναι η βελτίωση που καταγράφουν και σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Έτσι, το σχετικό ισοζύγιο διαμορφώνεται στις +5 μονάδες (από -3 μον. το α’ τρίμηνο και -18 μον. το β’ τρίμηνο του 2013).

• Ανοδικά κινείται κατά το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο και ο δείκτης των προβλέψεων για την απασχόληση στο Λιανικό Εμπόριο, διαμορφούμενος σε σαφώς υψηλότερη θετική τιμή, στις +16 (από +2) μονάδες.

Συμπεράσματα

Η άνοδος της ανεργίας προήλθε αποκλειστικά από τη μείωση της απασχόλησης, φαινόμενο που αναμένεται να ενταθεί το επόμενο διάστημα, καθώς ανασταλτικά στην υποχώρησή της πρόκειται να λειτουργήσει φέτος η πραγματοποίηση 6.500 απολύσεων στο Δημόσιο από τις συνολικά 15.000 που έχουν προγραμματιστεί για τη διετία 2013-2014.

Ωστόσο, το ΙΟΒΕ επιμένει στην πρόβλεψη για μικρότερη ανεργία για φέτος σε σχέση με πέρυσι, αναθεωρώντας βέβαια το ποσοστό της, με την ίδια να εκτιμά ότι θα διαμορφωθεί στο 26,7% φέτος, έναντι της προηγούμενης πρόβλεψης για 26%. Το 2013 η ανεργία είχε διαμορφωθεί στο 27,3%.