Οι δύο περιπτώσεις έχουν βεβαίως αρκετές διαφορές και το μόνο κοινό που υπάρχει είναι η απόφαση για το credit event.
Όταν είχε ανακοινωθεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους μερικούς μήνες πριν το Μάρτιο -υποτίθετο- ότι θα γινόταν σε "εθελοντική" βάση. Η λέξη εθελοντική είναι κατ' ευφημισμόν, καθώς ποτέ κανείς επενδυτής δεν συμφωνεί με τη βούλησή του να χάσει χρήματα.
Απλά, συμβιβάζεται με αυτή την πραγματικότητα, όταν δεν έχει καμία εναλλακτική επιλογή, Ή όταν η "εναλλακτική" επιλογή είναι να χάσει όλα τα χρήματά του και όχι μόνο ένα τμήμα, όσο υψηλό και αν είναι αυτό.
Για παράδειγμα, μία χώρα (ή επιχείρηση) προτείνει μία συμφωνία αναδιάρθρωσης στους επενδυτές που κατέχουν τα ομόλογα της. Η πρόταση αυτή προβλέπει "κούρεμα" (είτε του ονομαστικού κεφαλαίου, κάτι που είναι πιο δύσκολο, είτε σε όρους καθαρής παρούσας αξίας, όπως συνέβη με τη χώρα μας) της τάξεως του 50%.
Αν οι επενδυτές κρίνουν ότι μπορούν να επιτύχουν καλύτερους όρους, δεν την αποδέχονται. Εφόσον τα ομόλογα αυτά δεν υπόκεινται σε εθνικό δίκαιο (δηλαδή υπόκεινται σε αγγλικό δίκαιο ή Νέας Υόρκης), τότε έχουν με την πλευρά τους αρκετά νομικά "όπλα". Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πληρωθούν σύντομα, καθώς οι σχετικές -δικαστικές- διαδικασίες μπορούν να διαρκέσουν για πολλά χρόνια.
Αν, όμως, εκτιμήσουν ότι κινδυνεύουν να χάσουν περισσότερα χρήματα, τότε την αποδέχονται. Εφόσον η συμφωνία αναδιάρθρωσης είναι "εθελοντική", τότε δεν έχουμε πιστωτικό γεγονός και δεν ενεργοποιούνται τα συμβόλαια αντιστάθμισης κινδύνου (cds).
Συνήθως, υπάρχει μία μερίδα επενδυτικών κεφαλαίων (τα λεγόμενα vulture funds), που τηρούν σκληρή στάση και διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους επενδυτές. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν αγοράσει αυτά τα ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, όταν οι τιμές τους έχουν κατακρημνιστεί.
Έτσι, διεκδικούν το 100% του ονομαστικού κεφαλαίου, σε ομόλογα που μπορεί να αγόρασαν ακόμα και στο 20% της ονομαστικής τους αξίας, ώστε να πετύχουν το υψηλότερο δυνατό κέρδος ή "συμβιβάζονται" με ένα χαμηλότερο ποσοστό, για παράδειγμα αυτό που έχει συμφωνήσει η χώρα με τους υπόλοιπους πιστωτές της.
Ακόμα, και σε αυτή την περίπτωση, έχουν καταγράψει ένα σημαντικό κέρδος και έχουν καταφέρει το σκοπό τους.
Οι ρήτρες συλλογικής δράσης και η ενεργοποίηση των CDS
Στην περίπτωση της Ελλάδας, το 2012, η αρμόδια επιτροπή της ISDA για την Ελλάδα (EMEA Determinations Committee) είχε αποφασίσει ότι στην Ελλάδα συνέβη πιστωτικό γεγονός, μετά την ενεργοποίηση των ρητρών συλλογικής δράσης από την ελληνική κυβέρνηση.
Με αυτές τις ρήτρες (Collective Action Clauses), η ISDA υποστήριζε ότι η Ελλάδα είχε αλλάξει τους όρους των ομολόγων που διέπονται από το ελληνικό δίκαιο, με αποτέλεσμα το δικαίωμα στις πληρωμές όλων των κατόχων των ομολόγων που επηρεαζόντουσαν να μειωθεί.
Την απόφασή αυτή την αιτιολογούσε, λέγοντας ότι όταν είχε αρχικά ανακοινώθηκε το σχέδιο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, δεν υπήρχε κάποια αναφορά για τη χρήση των CACs και το σχέδιο ήταν σε εθελοντική βάση. Με βάση αυτά τα δεδομένα, είχε αποφασίσει παλαιότερα (αλλά και δύο εβδομάδες πριν τις αρχές Μαρτίου) ότι δεν υπάρχει πιστωτικό γεγονός στην Ελλάδα.
Αν και είχαν ακουστεί τότε υπέρογκα ποσά που θα κληθούν να πληρώσουν οι κάτοχοι των ελληνικών CDS, τελικώς το credit event είχε οδηγήσει στην ενεργοποίηση συμβολαίων, συνολικού ύψους 3,2 δισ. δολαρίων, πάντα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του οίκου εκκαθάρισης πιστωτικών παραγώγων Depository Trust & Clearing Corporation.
Συνολικά, είχαν διευθετηθεί 4.323 συμβόλαια CDS.
Ένα χρόνο πριν, δηλαδή στις αρχές του 2011 τα ελληνικά CDS ανέρχονταν σε 5,5 δισ. δολάρια. Η μείωση της καθαρής έκθεσης οφειλόταν στο γεγονός ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η ΕΚΤ είχαν προσπαθήσει να γίνει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους σε εθελοντική βάση, χωρίς δηλαδή να εκδηλωθεί πιστωτικό γεγονός.
Για την ιστορία, η απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της ISDA ήταν ομόφωνη. Υπέρ είχαν ψηφίσει οι εκπρόσωποι των εξής τραπεζών και επενδυτικών εταιρειών:
Bank of America Merrill Lynch, Barclays, Credit Suisse, Deutsche Bank AG, Goldman Sachs, JPMorgan Chase Bank N.A., Morgan Stanley, UBS, BNP Paribas, Societe Generale, Citadel Investment Group LLC, D.E. Shaw Group, BlueMountain, Capital Elliott Management Corporation και PIMCO.
Γιώργος Κωστούλας