Σημειώνεται ότι πριν λίγες εβδομάδες κορυφαίο στέλεχος του υπ. Οικονομικών παραδεχόταν, μιλώντας σε δημοσιογράφους, ότι το μίγμα φόρων – εισφορών οδήγησε σε αντίρροπο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιωκόταν, την αύξηση των εσόδων. Μάλιστα σύμφωνα με το στέλεχος αυτό θα πρέπει να αναθεωρηθεί η πολιτική αυτή φόρων και εισφορών καθώς οδηγεί σε υποδήλωση εισοδημάτων.

Το σωσίβιο των ταμείων

Στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού για εξισορρόπηση στην υπερφορλόγηση που έφερε απώλεια εσόδων προτάσσεται η αναθεώρηση του συστήματος συνταξιοδοτήσεων για τη διασφάλιση πλεονασμάτων το 2018 (λιγότερες συνταξιοδοτήσει, μικρότερες συντάξεις και καθυστερήσεις στα εφάπαξ). Όμως και αυτή δεν είναι βιώσιμη αφενός γιατί στηρίζεται στην διακράτηση των εφάπαξ αλλά και γιατί η γήρανση του πληθυσμού φέρνει νέους πονοκεφάλους. Άλλωστε επίκειται σωρεία συνταξιοδοτήσεων της γενιάς των baby boomers του ‘60 τα επόμενα χρόνια (μετά το 2020), που σε συνδυασμό με τη δημογραφική συρρίκνωση δημιουργούν μια εκρηκτική βάση (αύξηση απαιτήσεων για συνταξιοδοτήσεις, μείωση ενεργού πληθυσμού). Πλέον θα πρέπει σε μακροπρόθεσμη βάση να αναζητηθεί άλλη λύση καθώς και τα επόμενα έτη οι απαιτήσεις για πλεονάσματα είναι υψηλές. Πάντως για του χρόνου η πρόβλεψη του πρωτογενούς πλεονάσματος βασίζεται στη διασφάλιση από τα ασφαλιστικά ταμεία ποσού 1,519 δισ. ευρώ από μόλις 128 εκατ. ευρώ που ήταν η πρόβλεψη στο μεσοπρόθεσμο. Κύριες πηγές είναι η αύξηση εισφορών χρόνου εργασίας, οι οικονομίες κλίμακας λόγω ΕΦΚΑ κτλ.

Όπως αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών, η βελτίωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εισφορών κατά 279 εκατ. ευρώ, στην αύξηση των εσόδων από ρυθμίσεις παλαιών οφειλών κατά 206 εκατ. ευρώ, την αύξηση των λοιπών εσόδων κατά 5 εκατ. ευρώ αλλά και τη μειωμένη πρόβλεψη κατά 833 εκατ. ευρώ για δαπάνες, κυρίως εξαιτίας της μείωσης της συνταξιοδοτικής δαπάνης για κύριες συντάξεις κατά 480 εκατ. ευρώ, τη μείωση της δαπάνης για επικουρικές κατά 190 εκατ. ευρώ και τη μείωση των λοιπών δαπανών κατά 163 εκατ. ευρώ.

Η εικόνα το 2018

Αναλυτικά σύμφωνα με το Προσχέδιο τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή βάση), μετά τη μείωση των επιστροφών φόρων, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 49.804 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας απόκλιση κατά 1.860 εκατ. ευρώ ή 3,6% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Η απόκλιση, όπως αναφέρει το Υπ. Οικονομικών, οφείλεται κυρίως:

• στις αυξημένες επιστροφές φόρων, οι οποίες αναμένεται να διαμορφωθούν σε 4.686 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1.362 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Ωστόσο σε δημοσιονομική βάση η επίπτωσή τους περιορίζεται σε 406 εκατ. ευρώ,

• στη μείωση κατά 945 εκατ. ευρώ στο Φόρο Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ),

• στη μετακύλιση της τελευταίας δόσης του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), του έτους 2017, εκτιμώμενου ποσού 325 εκατ. ευρώ, στον Ιανουάριο του 2018.

Άμεσοι φόροι

Από την άμεση φορολογία, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 20.373 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 1.152 εκατ. ή 5,4% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Η απόκλιση αυτή σε ταμειακή βάση, οφείλεται, κυρίως στις μειωμένες εκτιμήσεις από το ΦΕΦΠ, λόγω μείωσης της φορολογικής βάσης και στη μετακύλιση καταβολής της τελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ 2017 τον Ιανουάριο του 2018, όπως προαναφέρθηκε.

Έμμεσοι φόροι

Από τους έμμεσους φόρους, αναμένεται να εισπραχθούν 27.099 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 381 εκατ. ευρώ ή 1,4%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την εμφάνιση στα έσοδα ΦΠΑ ποσού ύψους 296 εκατ. ευρώ από την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων (το οποίο στη συνέχεια θα εμφανισθεί στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων, αυξάνοντας ισόποσα τις επιστροφές φόρων).

Υπενθυμίζεται ότι βάσει του Μεσοπρόθεσμου τα νέα μέτρα που θα τεθούν σε ισχύ το 2018 ανέρχονται στα 1,8 δισ. ευρώ και προέρχονται από το πακέτο των 500 εκατομμυρίων ευρώ που ψηφίσθηκε τον προηγούμενο Μάιο, αλλά και από τα μέτρα που θεσπίστηκαν το 2015 και το 2016 και δεν έχουν βγει ακόμα σε ισχύ (αυξήσεις στις εισφορές των επαγγελματιών, παρεμβάσεις στα επιδόματα, στην υγεία και στις συντάξεις, τη φορολόγηση δραστηριοτήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων (τύπου Airbnb), την καθιέρωση φόρου διαμονής στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, την κατάργηση της μείωσης του φόρου εισοδήματος για ιατρικές δαπάνες, την κατάργηση της έκπτωσης κατά 1,5% στη φορολογία εισοδήματος).

Όμως ήδη τα δείγματα γραφής από την υπερφορλόγηση, π.χ. μόνο από ένα κλάδο, δεν είναι ενθαρρυντικά. Έτσι από σε πτώση βρίσκονται τα έσοδα από τους φόρους στα καπνικά προϊόντα (ΕΦΚ, ΦΠΑ) το πρώτο επτάμηνο του έτους. Η άνοδος της φορολογίας έχει φέρει αντίστροφη κίνηση στις πωλήσεις με αποτέλεσμα να αποτυπώνεται αυτό στα κρατικά έσοδα. Συνολικά το πρώτο επτάμηνο σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το Υπ. Οικονομικών τα έσοδα από τους λοιπούς φόρους κατανάλωσης διαμορφώθηκαν στο επτάμηνο στα 4,543 δισ. ευρώ έναντι 4,717 την αντίστοιχη περυσινή περίοδο (μείωση 174 εκατ. ευρώ).

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης και ο ΦΠΑ στον καπνό εκτιμάται ότι το πρώτο πεντάμηνο του έτους απέδωσαν 847 εκατομμύρια ευρώ από 1,327 που ήταν οι εισπράξεις το 2016 το αντίστοιχο διάστημα. Δηλαδή καταγράφεται μείωση -36% και το ποσό να φτάνει στα 480 εκατομμύρια.

Και το ερώτημα είναι βέβαια πώς με τέτοια δείγματα από φέτος, όταν ήδη υπάρχει φοροδοτική κόπωση, υποδήλωση εισοδημάτων και άνοδος της ατυπικής οικονομίας θα «κλειδώσει» ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 που προβλέπεται να είναι 3,57% του ΑΕΠ, δηλαδή 6,671 δισ. ευρώ.

Γιώργος Αλεξάκης