Πιο συγκεκριμένα η δύσκολη θέση, στην οποία βρίσκεται το δημόσιο ταμείο οδηγεί αναπόφευκτα σε διαδικασίες που θα οδηγήσουν σε εξοικονομήσεις ώστε να δημιουργηθεί χώρος για δράσεις ανάκαμψης. Ήδη αυτό έγινε με την σταδιακή είσοδο στο πλέγμα προστασίας κλάδων ώστε πριν μπουν σε αυτό να εισφέρουν για όσο μπορούσαν σε φόρους και εισφορές.

Έτσι στο οικονομικό επιτελείο εξετάζεται να μείνει το επίδομα μόνο για όσους παραμείνουν σε καραντίνα και όλο το Μάιο. Παράλληλα έχει μπει στη βάσανο της εξέτασης το πώς θα κοπεί σταδιακά η εισοδηματική ενίσχυση των 800 ευρώ για όσους μπαίνουν σε λειτουργία. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρώτο βήμα θα γίνει με τον περιορισμό των ειδικών επιδομάτων σε μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και μικρές επιχειρήσεις που θα μπουν στην παραγωγική διαδικασία. Βέβαια το ζήτημα είναι ότι με την κατάσταση που υπάρχει στην αγορά η οικονομική τους επιβίωση δεν είναι δεδομένη γιαυτό άλλωστε και πολλοίς θεσμικοί φορείς ζητούν άμεσες επιδοτήσεις και συνέχιση της στήριξης. Ενδεικτικό το τι θα συμβεί είναι η κατάσταση με τα περίπτερα που παρά το ότι είναι ανοικτά έχουν δει τζίρους να συρρικνώνονται και πωλήσεις να περιορίζονται με αποτέλεσμα να έχουν θέμα βιωσιμότητας.

Μείωση φόρων - επιδότηση εργασίας

‘Ήδη πάντως στο τραπέζι ειδικά για τον τουρισμό και την εστίαση έχει μπει στο τραπέζι από το Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων σχέδιο μείωσης φόρων (ΦΠΑ, ΕΦΚΟΠ, τέλη διαμονής) για στήριξη της ρευστότητας, αλλά κι επιδότησης εργοδοτικών εισφορών (αναλογικά με την συνεισφορά και του εργαζομένου) και συμπληρωματικών επιδομάτων στη λογική του “Kurtzarbeit”. Δηλαδή, όπως αναφέρεται, δεδομένου ότι πολλές από τις εποχικές επιχειρήσεις δε θα καταφέρουν να λειτουργήσουν φέτος, μεγάλο μέρος των περίπου 700.000 εργαζομένων του τουρισμού (στοιχεία του Q3 2019), θα παραμείνει άνεργο. Με αυτό το σχέδιο και οι εργαζόμενοι θα έχουν ένα εισόδημα σχετικά ανάλογα με το περυσινό με το το δημοσιονομικό κόστος για τον προϋπολογισμό να είναι κάπως μικρότερο.

Ήδη πάντως στη φαρέτρα για την εργασία θα μπει η επιδότηση των θέσεων εργασίας με τη χρήση των πόρων ύψους 1,4 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο για την απασχόληση (SURE) και η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων με ενεργοποίηση πλέγματος χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ, εγγυοδοτικά ταμεία, φτηνά δάνεια, επιδοτήσεις επιτοκίων, «επιστρεπτέα προκαταβολή» κ.ά.).

Παράλληλα όμως η αγορά τονίζει ότι θα πρέπει να τρέξουν μειώσεις σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό που είχε κάνει, άλλωστε, η κυβέρνηση.

Προβλέψεις για ύφεση

Πάντως ήδη οι προβλέψεις για την ύφεση είναι αρνητικές κοντά στο -10% δοθέντος του γεγονότος ότι ο τουρισμός στη χώρα έχει μεγάλο αποτύπωμα στο ΑΕΠ. Κι αυτό φέρνει μπροστά το θέμα του χρέους και πάλι, που αναμένεται να φουντώσει σε λίγο, όπως εκτιμάται από αναλυτές. Άλλωστε η ανάγκη για δανεισμό φουντώνει έστω κι αν υπάρχει το «μαξιλάρι» που λειτουργεί και ως όπλο για την συγκράτηση των spread.

Είναι ενδεικτικό ότι σε ειδικό report για τις επιπτώσεις από την πανδημία, η Fitch αναλύει δύο σενάρια. Το ένα κάνει λόγο, ειδικά όσον αφορά στην Ευρωζώνη, το ΑΕΠ της ευρωζώνης πέρα από το ότι θα έχει δραματική πτώση στη διάρκεια του 2020, θα παραμείνει σε επίπεδα χαμηλότερα του δ’ 3μηνου του 2019, για το μεγαλύτερο διάστημα του 2021!

Τα κύρια σημεία του βασικού σεναρίου είναι περιοριστικά μέτρα- με διαβαθμίσεις- για 2 ή 3 μήνες, μεγάλη αύξηση της ανεργίας και αντίστοιχη πτώση του εισοδήματος των εργαζομένων, «βουτιά» στη ζήτηση, αύξηση του ποσοστού των χρεοκοπιών, άνοιγμα της «ψαλίδας» των επιτοκίων στις αγορές με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την πρόσβαση κάποιων χωρών. Όσον αφορά στα μέτρα στήριξης των οικονομιών, ο Οίκος εκτιμά ότι όντως ανακόπτουν την πτωτική πορεία αλλά δεν μπορούν να γίνουν αποτελεσματικά, παρά μόνο αν «κάτσει» η υγειονομική κρίση. Φυσικά, ακόμα και στο βασικό σενάριο υπάρχουν πρακτικές επιπλοκές, όπως ότι τα συστήματα Υγείας θα παραμείνουν στο «κόκκινο», τα σχολεία και πανεπιστήμια θα παραμείνουν κλειστά για 3-4 μήνες, ο τουρισμός θα καταρρεύσει για επίσης 3-4 μήνες.

Στο εναλλακτικό σενάριο που είναι πιο «μαύρο» υπάρχει η παράμετρος της επανεμφάνισης κρουσμάτων σε μεγάλες οικονομίες. Αυτό όπως αναφέρεται θα παρατείνει την υγειονομική κρίση και την κρίση εμπιστοσύνης, αλλά και των περιοριστικών μέτρων.. Σε ένα τέτοιο σενάριο η ανάκαμψη μετατίθεται πέρα από το 2021. Τα κύρια σημεία αυτού του σεναρίου είναι ύφεση ως και 7% για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, επιβράδυνση στην Κίνα, ύφεση στις αναδυόμενες αγορές, απώλειες θέσεων εργασίας και μειώσεις μισθών σε όλα τα εισοδηματικά κλιμάκια ακόμα και των ισχυρών οικονομιών, κατάρρευση της ζήτησης, εθνικοποιήσεις ευρείας κλίμακας, μετατροπή χιλιάδων επιχειρήσεων σε «ζόμπι». Μάλιστα ειδικά για τους εργαζόμενους προβλέπεται μεγάλη πίεση καθώς δεν αποκλείεται περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς.

Στο προσκήνιο η πρόταση 8 κορυφαίων οικονομολόγων για το χρέος

Στο φόντο αυτό καθίσταται περισσότερο παρά ποτέ επίκαιρη μελέτη κορυφαίων οικονομολόγων τον Μάρτη του 2018 που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR) κι εν συνεχεία σε μια πιο σύντομη εκδοχή το κορυφαίο Think Tank της Ουάσιγκτον, τo Peterson Institute of International Economics. Η μελέτη στη βάση και παρατηρήσεων και σχολίων που έγιναν σε συνάντηση στην Αθήνα του European Public Law Organization, υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας το 2016, του κ. Προκόπη Παυλόπουλου, με τη συμμετοχή του κορυφαίου οικονομολόγου μακροοικονομικών και πρώην επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ Olivier Blanchard και άλλων προβεβλημένων επιστημόνων, θέτει το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους σε χρόνο μάλιστα προ πανδημίας. Τη μελέτη υπογράφουν οι Barry Eichengreen (University of California at Berkeley), Αιμίλιος Αυγουλέας (University of Edinburgh), Miguel Poiares Maduro (European University Institute), Ugo Panizza (The Graduate Institute, Geneva), Richard Portes (London Business School), Beatrice Weder di Mauro (INSEAD, Singapore), Charles Wyplosz (The Graduate Institute, Geneva) και ο Jeromin Zettelmeyer (Peterson Institute). Εκεί διατυπώνονται τρεις διαφορετικές επιλογές για την μείωση του αποθέματος του χρέους.

Η πρόταση

Όπως γράφουν, ήδη, πριν την πανδημία, υπάρχει πλεόνασμα και η ανάπτυξη ωστόσο απαιτείται ελάφρυνση χρέους. «Οι πιστωτές θα πρέπει να εξετάσουν αρκετές επιλογές για να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα, περιλαμβανομένων της διάθεσης επιπλέον επίσημης χρηματοδότησης στο προβλέψιμο μέλλον, για να αποτρέψουν νέο δανεισμό από ακριβές πηγές του ιδιωτικού τομέα και να εφαρμόσουν τα μέτρα που εξετάζονται από το Eurogroup σε επιπλέον δάνεια που ελήφθησαν από τον επίσημο τομέα. Ωστόσο είναι απίθανο αυτά τα μέτρα να κάνουν το χρέος βιώσιμο, αν δεν συνδυαστούν με μείωση του κεφαλαίου (face value)» αναφέρεται στην μελέτη ήδη πριν ένα χρόνο.

«Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους απαιτεί παραδοχές που αφορούν τέσσερις μεταβλητές: πρωτογενές πλεόνασμα, ρυθμός ανάπτυξης, επιτόκια και πληθωρισμός. Στην περίπτωση της Ελλάδας πρέπει να ληφθεί υπόψη και η εισροή εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις» αναφερόταν κάτι που βέβαια πλέον έχει μπει σε άλλη βάση.

Γιώργος Αλεξάκης