Συντίθεται από δύο βασικούς πυλώνες: Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ένα σύνθετο σχήμα εγγυήσεων και δανείων ύψους €723,9 δισ., εκ των οποίων τα €338 δισ. αποτελούν εγγυήσεις και τα €385,9 δισ. ευρώ δάνεια στα κράτη-μέλη και το Πολυετές Χρηματοπιστωτικό Πλαίσιο, ύψους €1,211 τρισ. που συνθέτει ουσιαστικά έναν μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για τα έτη 2021-2027. Συμπληρωματικό μοχλό στήριξης αποτελούν και τα €83 δισ., τα οποία συνεισφέρουν σε ήδη υπάρχοντα ευρωπαϊκά προγράμματα, κυρίως για επιδότηση της αγοράς εργασίας, ειδικά στους νέους. Η συνολική διαθέσιμη αξία του Ταμείου Ανάκαμψης ανέρχεται σε €2,018 τρισ. Η χρηματοδότηση του Πολυετούς Χρηματοπιστωτικού Πλαισίου θα γίνει αποκλειστικά με πόρους του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Γιατί μας ενδιαφέρει τόσο το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας;

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η χρήση του Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην Ε.Ε. Η κατανομή των πόρων αξιολογείται με βάση παραμέτρους όπως η ανεργία, το κατά κεφαλήν εισόδημα και η μείωση του ΑΕΠ λόγω πανδημίας σε κάθε χώρα. Μέχρι στιγμής έχουν ζητηθεί €166 δισ. δάνεια (39%) από το σύνολο των διαθεσίμων του ταμείου. Με βάση τα κριτήρια που έχουν τεθεί, οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου δικαιούνται τα περισσότερα κονδύλια, σε ποσοστό επί του ΑΕΠ. Το γεγονός αυτό αποτελεί ευκαιρία και για την Ελλάδα να μπορέσει να μετασχηματιστεί αλλά και να εκσυγχρονίσει το παραγωγικό της μοντέλο.

Που θα κατευθυνθούν τα κονδύλια;

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τουλάχιστον το 37% του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα κατευθυνθεί σε επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, ενώ 20% προορίζεται για ενίσχυση της εφαρμογής ψηφιακής τεχνολογίας. Η ψηφιακή εκπαίδευση, η βελτίωση των τηλεπικοινωνιών, η ενίσχυση των δομών υγείας, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών κοινής ωφέλειας, η ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και η εφαρμογή της ηλεκτρικής ενέργειας στις μεταφορές είναι ορισμένοι από τους τομείς που θα προσελκύσουν επενδύσεις.

Πως θα χρηματοδοτηθεί;

Η χρηματοδότηση θα υλοποιηθεί κυρίως μέσω δανεισμού. Στις 15 Ιουνίου εκδόθηκε το πρώτο ομόλογο 20 €δισ. (NGEU bond) από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις. Το χαμηλό επιτοκιακό περιβάλλον βοήθησε ώστε το κόστος δανεισμού να κινηθεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα.

Για να χρηματοδοτηθεί το όλο εγχείρημα, η Ε.Ε. πρόκειται να αντλήσει κοντά στα €800 δισ. μέχρι το τέλος του 2026 (πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή), περίπου €150 δισ. κάθε έτος. Η πιστοληπτική διαβάθμιση της Ε.Ε., τα χαμηλά επιτόκια αλλά και η δυνατότητα χρήσης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για εύρεση πόρων σχετικά με την αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων αποτελούν κίνητρα για τους υποψήφιους επενδυτές ευρωπαϊκού χρέους.

Υπάρχει περίπτωση να μην εφαρμοστεί;

Το Γερμανικό Συνταγματικό δικαστήριο έκρινε θετικά σχετικά με τη συνταγματικότητα του Ταμείου, οπότε η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ξεπεραστούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Πώς θα λειτουργήσει;

Κάθε κράτος-μέλος υποβάλλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το δικό του εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης της οικονομίας. Μέσα σε δύο μήνες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί τα προγράμματα ανασυγκρότησης και αφού τα αποδεχθεί, ακολουθεί η αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο εντός ενός μήνα εξετάζει τα σχέδια. Αν ακολούθως εγκρίνει και αυτό, τότε η Ε.Ε. προκαταβάλλει εντός δύο μηνών το 13% του ποσού των εγκεκριμένων σχεδίων προκειμένου να ξεκινήσει η υλοποίηση τους. Υπάρχουν έντεκα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογούνται τα εθνικά σχέδια, ανάμεσα τους το πόσο είναι ξεκάθαρα, ρεαλιστικά, συμβατά με το περιβάλλον και θα αφήσουν μόνιμο αποτύπωμα σε κάθε χώρα. Μέχρι δύο φορές το χρόνο το κράτος-μέλος μπορεί να αιτηθεί νέα εκταμίευση χρημάτων βάσει στόχων και εκπληρωμένων υποχρεώσεων.

Τι αποτέλεσμα μπορεί να έχει;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμάται ότι η συνολική επίδραση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να ανέλθει στο 1,2% του ΑΕΠ. Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου αναμένεται να μοιραστούν τη μερίδα του λέοντος. Η Ιταλία πρότεινε πρόγραμμα ενίσχυσης που αντιστοιχεί στο 13% του ΑΕΠ της μέχρι το 2026. Η Ισπανία που έχει αιτηθεί μόνο για τις επιχορηγήσεις, σχεδιάζει να εκμεταλλευτεί ποσό που αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ της μέχρι το τέλος του 2023. Η Γαλλία παρουσίασε σχέδιο €100 δισ. για δημόσιες δαπάνες, ποσό που αντιστοιχεί περίπου σε 4% του ΑΕΠ της μέχρι το τέλος του 2022. Η ευκαιρία όμως εδράζεται στη χώρα μας, η οποία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει περί τα €31 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (περίπου €18,3 δισ. επιδοτήσεις και €12,7 δισ. δάνεια) με στόχο αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ μέχρι το 2026 κατά 7%, αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων κατά 20% και δημιουργία μέχρι και 180.000 θέσεων εργασίας.