Το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα στις περιοχές της EBRD αναμένεται να είναι 3,9% πάνω από τα προ-Covid επίπεδα έως το τέλος του 2022, που αντιστοιχεί σε μέση αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος κατά 1,3% ετησίως για το διάστημα 2020-2022. Το 2023 η μέση ανάπτυξη στις περιοχές της EBRD αναμένεται να ανέλθει στο 5%.
Παρά την αβεβαιότητα που επικρατεί λόγω του πολέμου, η τράπεζα αναφέρει στην έκθεσή της πως θα επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός τους επόμενους μήνες και αμέσως μετά θα ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια ανοικοδόμησης στην Ουκρανία, η οποία θα επαναφέρει το ΑΕΠ λίγο κάτω από τα προπολεμικά επίπεδα έως το τέλος του 2023.
Από την άλλη πλευρά, οι κυρώσεις κατά της Μόσχας θα καταδικάσουν τη ρωσική οικονομία σε στασιμότητα το 2023 (μετά από απότομη πτώση του ΑΕΠ το 2022), με αρνητικό αντίκτυπο σε ορισμένες γειτονικές της χώρες στην Ανατολική Ευρώπη, την Κεντρική Ασία και την περιοχή του Καυκάσου.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις προβλέψεις της EBRD, οι τιμές των τροφίμων θα παραμείνουν στα ύψη το επόμενο διάστημα, ενώ σημάδια ήπιας αποκλιμάκωσης ενδέχεται να εμφανιστούν στα τέλη του 2022. Μόλις επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία, προβλέπεται ότι θα σταθεροποιηθούν οι τιμές του πετρελαίου, με την EBRD να αναμένει μία πτώση του μπρεντ στα 90 δολάρια το βαρέλι προς τα τέλη του φετινού έτους.
Ωστόσο, σε περίπτωση που κλιμακωθούν περαιτέρω οι εχθροπραξίες και περιοριστούν οι εξαγωγές φυσικού αερίου ή άλλων εμπορευμάτων από τη Ρωσία, οι παραπάνω προβλέψεις θα αναθεωρηθούν εκ νέου επί τα χείρω.
Νέες πληθωριστικές πιέσεις
«Όταν κλιμακώθηκαν οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, η παγκόσμια οικονομία αντιμετώπισε το μεγαλύτερο πληθωριστικό σοκ από τις αρχές της δεκαετίας του 1970», τονίζει η EBRD. Κι αυτό διότι οι δύο χώρες παρέχουν ένα δυσανάλογα υψηλό μερίδιο εμπορευμάτων, από ενέργεια μέχρι μέταλλα, τρόφιμα και λιπάσματα, συμπεριλαμβανομένης της αμμωνίας και της ποτάσας, που εξάγονται και από τη Λευκορωσία. Οι τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των μετάλλων αυξήθηκαν εκ των προτέρων απότομα, καθώς οι αγορές ανέμεναν σημαντική μείωση των εξαγωγών από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία.
Οι ελλείψεις σε βασικά αγαθά άρχισαν να γίνονται αντιληπτές μέσω των αλυσίδων εφοδιασμού. Για παράδειγμα, το τιτάνιο χρησιμοποιείται τόσο σε αεροπλάνα όσο και σε smartphones, το καλαμπόκι είναι επίσης μια σημαντική εισροή στην παραγωγή κρέατος, ενώ πολλές μπαταρίες βασίζονται στο νικέλιο. Τα παραπάνω ενίσχυσαν, σύμφωνα με την τράπεζα, τις πληθωριστικές πιέσεις. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως οι τιμές των προαναφερθέντων προϊόντων ήταν σε υψηλά επίπεδα ήδη πριν από τον Φεβρουάριο του 2022 λόγω της ανάκαμψης της παγκόσμιας ζήτησης, καθώς καταργούνταν σταδιακά οι περιορισμοί της πανδημίας και επιστρέφαμε στην κανονικότητα.
Σύμφωνα με την EBRD, οι πληθωριστικές πιέσεις υπήρξαν εντονότερες σε οικονομίες με χαμηλότερα εισοδήματα όπου τα τρόφιμα (όπως τα σιτηρά ή το καλαμπόκι) και η ενέργεια αντιπροσωπεύουν υψηλότερο μερίδιο κατανάλωσης σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι φτωχότεροι άνθρωποι ξοδεύουν περισσότερο από το εισόδημά τους σε βασικές ανάγκες, όπως τα τρόφιμα και η ενέργεια. Επιπλέον, σε οικονομίες με χαμηλότερα εισοδήματα παρατηρήθηκε ταχύτερη επιδείνωση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και των δημοσιονομικών ισοζυγίων σε περιπτώσεις όπου οι κυβερνήσεις παρενέβησαν για να επιδοτήσουν. Για παράδειγμα, οι οικονομίες της Βόρειας Αφρικής και ο Λίβανος έχουν εκτεθεί περισσότερο από άλλες χώρες στη μείωση της παγκόσμιας προσφοράς σίτου.
Σε άλλο σημείο της έκθεσής της, η EBRD αναφέρει ότι σε χώρες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως η Ελλάδα και η Κροατία, αν και δεν βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στους Ρώσους και τους Ουκρανούς τουρίστες, ενδέχεται να πληγεί γενικότερα το τουριστικό τους προϊόν. Δηλαδή, τουρίστες από τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική ίσως αποφύγουν τις διακοπές στη χώρα μας λόγω του υψηλού κόστους λόγω πληθωρισμού, αλλά και της γεωπολιτικής μας θέσης, η οποία ενέχει κινδύνους διάχυσης της σύγκρουσης στην ανατολική Ευρώπη.
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης υποβαθμίζει τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 1% και πλέον αναμένει να ολοκληρώσει την τρέχουσα χρονιά με ρυθμό 2,9%. Για το 2023 η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιταχυνθεί στο 3,5%.
Αριστοτέλης Παππάς
