Υπό αυτό το πρίσμα, και βάσει μίας σειράς προτάσεων που έχουν διατυπωθεί για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό της Ελλάδας, εκτεταμένη και διεξοδική συζήτηση πραγματοποιήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου, σε ημερίδα που διοργάνωσε το Κέντρο Πολιτικής Έρευνας και Επικοινωνίας, υπό τον τίτλο: « Οργάνωση των εξουσιών και αναθεώρηση του Συντάγματος: 20 σημεία για διάλογο», στην οποία συζητήθηκε το ομώνυμο κείμενο που το ΚΠΕΕ δημοσίευσε το Μάρτιο 2012. Η συζήτηση περιελάμβανε τις ενότητες: «Εκλογικό σύστημα και κοινοβούλιο», «Θεσμικά αντίβαρα» και «Κυβερνητική θητεία: διασφαλισμένη σταθερότητα ή ανταπόκριση στις εξελίξεις; Από το κοινοβουλευτικό σε προεδρικό σύστημα;»

Κατά τον χαιρετισμό του στην έναρξη της ημερίδας, ο πρόεδρος της Επιτροπής Διοίκησης του ΚΠΕΕ, κ. Γ. Ψάλτης, επεσήμανε ως προτεραιότητα στην επόμενη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος την ανάγκη σαφέστερης οριοθέτησης των εξουσιών και την εισαγωγή θεσμικών αντίβαρων, προκειμένου να αναβαθμιστεί ο πολιτικός βίος στη χώρα και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα και η ακεραιότητα των πολιτικών και διοικητικών αποφάσεων.

Σε αντίστοιχο πνεύμα, ο πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΤΕ, κ. Π. Βουρλούμης, σημείωσε μεταξύ των άλλων ότι στις «αδυναμίες του Συντάγματος πρέπει σήμερα να αποδοθεί μεγάλο μέρος της ευθύνης για την άθλια κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε». Επέστησε την προσοχή στην «φλυαρία» του Συντάγματος, το οποίο είπε ότι «έπρεπε να είναι σύντομο και λιτό, να περιορίζεται στα θεμελιώδη και να είναι σαφές. Να μην επιδέχεται πολλές ερμηνείες, να μην παραπέμπει σε νόμους που συνήθως δεν υπάρχουν».

Χαιρετισμό απηύθυνε επίσης ο κ. Στρ. Στρατήγης, μιλώντας ως εκπρόσωπος της Διεθνούς Διαφάνειας. Τάχθηκε υπέρ των θεσμικών αλλαγών, με πρώτη την θέσπιση απλής αναλογικής και την κατάργηση του σταυρού προτίμησης, ενώ στις προτάσεις του εν όψει μίας ενδεχόμενης αναθεώρησης του Συντάγματος επανέφερε συγκεκριμένες εισηγήσεις που έχει καταθέσει η Διεθνής Διαφάνεια για τη λειτουργία των κομμάτων, όπως θέσπιση νόμου λειτουργίας τους, τήρηση λογιστικών βιβλίων κ.ά.

Εκλογικό σύστημα και κοινοβούλιο

Στην ενότητα της συζήτησης για το εκλογικό σύστημα και το κοινοβούλιο, ο εκλογικός αναλυτής, κ. Π. Σταθόπουλος είπε ότι παρεμβάσεις όπως ο περιορισμός των θητειών, ή το ασυμβίβαστο μεταξύ υπουργικών και βουλευτικών καθηκόντων θα πρέπει να γίνονται «μετά λόγου γνώσεως» και ενδεικτικά εξήγησε, ότι το ελληνικό εκλογικό σύστημα διαρθρώνεται σε μεγάλο αριθμό 56 εκλογικών περιφερειών από τις οποίες σχεδόν οι μισές είναι πολύ μικρές (μονοεδρικές έως τριεδρικές). Το στοιχείο αυτό, σύμφωνα με τον κ,. Σταθόπουλο καθιστά την "απλή" και "άδολη" αναλογική μη λειτουργική, οδηγώντας σε «απίστευτες καταστρατηγήσεις της ψήφου στις επιμέρους εκλογικές περιφέρειες».

Στην ίδια ενότητα, ο δημοσιογράφος κ. Αλ. Βέλιος, εξέφρασε την άποψη πως «ακόμα και αν αλλάξουμε τα "καλούπια" (πχ αριθμός βουλευτών, εκλογικός νόμος, κλπ), η ποιότητα των υλικών θα παραμείνει η ίδια». Τόνισε παράλληλα πως τις τελευταίες δεκαετίες «στον τόπο μας οι αλήτες αποδείχθηκαν δυναμικότεροι από τις "ελίτες"».

Θεσμικά αντίβαρα

Ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Γ. Μπήτρος, τάχθηκε υπέρ της συνταγματικής δέσμευσης της κυβέρνησης ώστε να μην δημιουργούνται ελλείμματα, είτε μέσω της υποχρέωσης να τηρούνται ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, είτε μέσω καθορισμού ορίων για το δημοσιονομικό έλλειμμα ή το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Στην σχετική του παρέμβαση στην ίδια ενότητα, ο κ. Δ. Κατσούδας, Διευθυντής του «Forum για την Ελλάδα», σημείωσε μεταξύ των άλλων ότι «τα μείζονα προβλήματα δεν προέρχονται τόσο από την αντισυνταγματικότητα των διατάξεων αλλά από τον μη σεβασμό αυτών τούτων των διατάξεων, συνταγματικών ή μη» και σε αυτό το πλαίσιο είπε πως τάσσεται κατά της εισαγωγής του θεσμού του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ως προς την ευθύνη υπουργών, τάχθηκε υπέρ της υπαγωγής των πολιτικών προσώπων στην κοινή ποινική διαδικασία και πρότεινε να ευθυγραμμισθεί ο χρόνος παραγραφής με τον ισχύοντα για κάθε άλλον Έλληνα πολίτη.

Στην δική του παρέμβαση ο κ. Χρ. Χατζηεμμανουήλ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και του London School of Economics, έδωσε έμφαση στην σημασία του εκλογικού συστήματος ως προσδιοριστικού παράγοντα του πολιτικού-κομματικού συστήματος. Ανέφερε μεταξύ των άλλων ότι το εκλογικό σύστημα δεν καταγράφει προϋφιστάμενες και σταθερές κομματικές προτιμήσεις των εκλογέων, αλλά αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο εντός του οποίου οι εκλογείς καλούνται να επιλέξουν με κριτήρια εν πολλοίς στρατηγικά.

Ο κ. Ν. Φαραντούρης, αν. καθηγητής και κάτοχος της Έδρας Jean Monnet στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, αναφέρθηκε στην δικαστική εξουσία, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, ενώ τάχθηκε υπέρ της θέσπισης Συνταγματικού Δικαστηρίου. Το σκεπτικό του: η ανάγκη για μείωση της θεσμικής ανασφάλειας που κατατρύχει τη χώρα, επιβάλλει θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να περιοριστεί η διαιώνιση εκκρεμοτήτων γύρω από τη συνταγματικότητα των νόμων.

Κυβερνητική θητεία: διασφαλισμένη σταθερότητα ή ανταπόκριση στις εξελίξεις; - Από το κοινοβουλευτικό σε προεδρικό σύστημα;

Στην παρέμβασή του ο νομικός κ. Χ. Οικονομόπουλος, τάχθηκε υπέρ της θέσπισης ενός ελάχιστου χρόνου θητείας μίας κυβέρνησης, π.χ. 4ετούς ή 5ετούς διάρκειας, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα προκήρυξης πρόωρων εκλογών, με γνώμονα την κυβερνησιμότητα και την σταθερότητα.

Ο καθηγητής κ. Γ. Παγουλάτος, μιλώντας στην ίδια ενότητα τόνισε ότι δεν ανήκει σε αυτούς που θεωρούν ότι το μείζον πρόβλημα της Ελλάδας είναι το Σύνταγμα. Σημείωσε ότι η συνταγματολογική συζήτηση «αναζητά βολικά άλλοθι» και επισήμανε ότι τα περισσότερα προβλήματα προκύπτουν από τις καταχρηστικές ερμηνείες των διατάξεων (όπως π.χ. σε ό,τι αφορά τη διάρκεια της κυβερνητικής θητείας). Εξέφρασε δε την αντίθεση στην μετεξέλιξη του πολιτεύματος Προεδρική Δημοκρατία, καθώς και στην ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου.

Ο κ. Αρ. Χατζής, αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών υπογράμμισε στην παρέμβασή του ότι το Ελληνικό Σύνταγμα «έχει φτάσει στα όριά του» και εκτίμησε ότι είναι «εν μέρει υπεύθυνο και για την "μη πολιτική ενηλικίωση του ελληνικού λαού", ενώ τόνισε ότι η συγκυρία είναι κατάλληλη για την αναθεώρηση του συντάγματος, παραπέμποντας στον Αμερικανό συνταγματολόγο και πολιτικό φιλόσοφο Bruce Ackerman, ο οποίος μιλά για "συνταγματική στιγμή" (constitutional moment).