Το εκδοθέν ανακοινωθέν μετά το πέρας της συνάντησης υπογραμμίζει τη συστηματική κατάχρηση του μέτρου της προσωρινής κράτησης – η οποία παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία επιτρέπεται μόνο ως έσχατο μέτρο, εντούτοις η χρήση της είναι διαδεδομένη και αποτελεί διαδικασία ρουτίνας. Το ανακοινωθέν εγείρει ανησυχίες σχετικά με την αυθαιρεσία στην ακροαματική διαδικασία για την επιβολή προσωρινής κράτησης και με την έλλειψη αποτελεσματικής συμμετοχής της υπεράσπισης στις ακροάσεις προσωρινής κράτησης.
Οι αποφάσεις σχετικά με το εάν ένας ύποπτος θα κριθεί προφυλακιστέος συχνά λαμβάνονται βάσει παραγόντων που αντίκεινται στην ελληνική νομοθεσία και τα διεθνή νομικά πρότυπα – συμπεριλαμβανομένων των κύριων αποφάσεων σχετικά με τη σοβαρότητα του καταγγελλόμενου αδικήματος καθώς και αόριστες αναφορές για τα χαρακτηριστικά του εναγόμενου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δικαστές φαίνεται να βασίζονται στην προσωρινή κράτηση προκειμένου να ικανοποιήσουν την απαίτηση της κοινής γνώμης για δικαιοσύνη. Προκειμένου να αναπληρωθεί η περιρρέουσα αντίληψη ότι η αναβολή της δίκης είναι αναπόφευκτη και ότι δε θα υπάρξει τελικά καταδίκη, η προφυλάκιση διατάσσεται ως τιμωρία για το υποτιθέμενο έγκλημα και όχι ως μέσο διασφάλισης της παρουσίας στη δίκη.
Το ανακοινωθέν της συνάντησης παρέχει επίσης μια σειρά από βασικές συστάσεις προς την Ελληνική Κυβέρνηση και τα δικαστικά συστήματα να ευθυγραμμίσουν τις πρακτικές τους με τα διεθνή νομικά πρότυπα. Εκκινώντας από την άποψη συμμετεχόντων δικηγόρων που εμπλέκονται σε εκατοντάδες υποθέσεις ετησίως, το ανακοινωθέν απευθύνει έκκληση για βελτίωση των νομικών προτύπων στη λήψη αποφάσεων για προσωρινή κράτηση, που υλοποιείται μέσω της ενίσχυσης της κατάρτισης των δικαστών λειτουργών. Οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν την αποτελεσματική συμμετοχή της υπεράσπισης στις ακροάσεις προσωρινής κράτησης, και τη συχνότερη χρήση εναλλακτικών της προσωρινής κράτησης μέτρων, τα οποία έχουν μικρότερο αντίκτυπο τόσο στη ζωή των υπόπτων όσο και των οικογενειών τους.
Ο Jago Russell, Διευθύνων Σύμβουλος της Fair Trials International, δήλωσε:
"Για πολλά χρόνια, η Fair Trials έχει εργαστεί σε υποθέσεις στην Ελλάδα, οι οποίες καταδεικνύουν τη συστηματική κατάχρηση της διαδικασίας προφυλάκισης και τις καταστροφικές επιπτώσεις της τόσο στους υπόπτους όσο και στις οικογένειές τους. Η συνάντησή μας ανέδειξε για ακόμη μία φορά τη διαδεδομένη φύση της συγκεκριμένης κατάχρησης και την ανάγκη για δράση σε επίπεδο ΕΕ ώστε να ευθυγραμμιστούν οι πρακτικές με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα."
Η Fair Trials International θα συνεχίσει να βοηθά υπόπτους στην προάσπιση του δικαιώματός τους για μία δίκαιη δίκη στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Η ΜΚΟ θα συνεργαστεί στενά με τους Έλληνες δικηγόρους για την έμπρακτη βελτίωση των νομικών προτύπων – συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των νέων νομικών μέσων της ΕΕ για την υποστήριξη των δικονομικών δικαιωμάτων και προκληθεισών αδικιών.
Η Fair Trials International είναι μια ΜΚΟ για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που παρέχει βοήθεια σε άτομα που συλλαμβάνονται στο εξωτερικό, και πραγματοποιεί εκστρατεία μεταρρύθμισης για την καταπολέμηση των βαθύτερων αιτιών της αδικίας σε διασυνοριακές υποθέσεις.
Προκειμένου να επιτύχει στο έργο της, η Fair Trials συντονίζει τη δράση της με νομικά δίκτυα ανά την ΕΕ και πέραν αυτής. Η Συμβουλευτική Επιτροπή των Νομικών Εμπειρογνωμόνων μας (LEAP) – ένα επίσημο δίκτυο που συγκεντρώνει κορυφαίους εμπειρογνώμονες του ποινικού δικαίου από τα κράτη μέλη της ΕΕ – απαρτίζεται σήμερα από περισσότερα από 90 μέλη από 24 κράτη μέλη της ΕΕ. Η Επιτροπή συνεδριάζει τακτικά προκειμένου να συζητήσει επίκαιρα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
Συνάντηση στην Ελλάδα
Στις 26 Απριλίου 2013, η Fair Trials διοργάνωσε μια συνάντηση νομικών εμπειρογνωμόνων στην Ελλάδα προκειμένου να συζητήσει γύρω από το ζήτημα της προσωρινής κράτησης. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε προκειμένου να συζητηθούν ζητήματα σχετικά με την προσωρινή κράτηση όπως την ορίζει ο νόμος και όπως εφαρμόζεται στην πράξη και να παρασχεθούν μεταρρυθμιστικές συστάσεις, με έμφαση στη μείωση της υπερβάλλουσας χρήσης και τη βελτίωση των νομικών προτύπων καθώς και την αναθεώρηση της ποινικής διαδικασίας προσωρινής κράτησης. Το ανακοινωθέν της συνάντησης είναι διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο της Fair Trials
Η Fair Trials έχει διεξάγει έως τώρα παρόμοιες συναντήσεις σε αρκετές χώρες της ΕΕ προκειμένου να συζητηθεί ο τρόπος προφυλάκισης που εφαρμόζεται και πώς μπορεί να βελτιωθεί. Τα ανακοινωθέντα μας από την Ισπανία, την Πολωνία και την Ουγγαρία έχουν εγείρει κατά το παρελθόν ανησυχίες σχετικά με τις παραβιάσεις των διεθνών νομικών προτύπων. Ως αποτέλεσμα, η Fair Trials καλεί την ΕΕ να θεσπίσει τα ελάχιστα νομικά πρότυπα που θα διέπουν τη χρήση της προσωρινής κράτησης στα 28 Κράτη Μέλη της.
Η προφυλάκιση στην ΕΕ
Τον Ιούνιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε Πράσινη Βίβλο για την Προσωρινή Κράτηση μετά τον Οδικό Χάρτη του Συμβουλίου για την ενίσχυση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων ή κατηγορουμένων κατά την ποινική διαδικασία, ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για την καθιέρωση των ελάχιστων αποδεκτών νομικών προτύπων δίκαιης δίκης σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαβούλευση ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αναγνωρίζοντας ότι «υπερβολικά μακρές περίοδοι προσωρινής κράτησης αποβαίνουν εις βάρος του ατόμου, μπορούν να υπονομεύσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών και δεν αντιπροσωπεύουν τις αξίες τις οποίες προασπίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η Fair Trials International εξακολουθεί να απευθύνει έκκληση στην ΕΕ να δώσει συνέχεια στις υποσχέσεις της και να θεσπίσει τα ελάχιστα πρότυπα που θα διέπουν τη χρήση της προσωρινής κράτησης στα 28 κράτη μέλη της. Τον Οκτώβριο του 2011, η Fair Trials δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την προσωρινή κράτηση (ως απάντηση στην Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής), εξετάζοντας τη νομοθεσία και την πρακτική των συστημάτων προσωρινής κράτησης 15 χωρών της ΕΕ, αλλά και παρουσιάζοντας τις πραγματικές εμπειρίες 11 πελατών της Fair Trials που τελούν υπό κράτηση μακριά από την πατρίδα τους. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι πολλές χώρες επιτρέπουν την προσωρινή κράτηση για απαράδεκτα μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ άλλες χώρες δεν έχουν καθόλου όριο. Αρκετά κράτη δεν διαθέτουν κατάλληλο σύστημα επανεξέτασης της προφυλάκισης, με τους δικαστές κατ' επανάληψη να προσυπογράφουν ανεξέταστα την παραπομπή του υπόπτου σε κράτηση χωρίς να αναρωτιούνται για ποιο λόγο είναι απαραίτητο να κρατήσουν το άτομο στη φυλακή.
Περισσότερες από πενήντα μη κυβερνητικές οργανώσεις και είκοσι ένα κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν στην Πράσινη Βίβλο, δείχνοντας τη ανεπιφύλακτη υποστήριξή τους προς τις συστάσεις της Fair Trials International προκειμένου να τερματιστεί η υπερβάλλουσα και αδικαιολόγητη χρήση της προσωρινής κράτησης στην ΕΕ. Οι απαντήσεις στην Πράσινη Βίβλο συνοψίζονται στην ενημερωτική έκθεση της Fair Trials International.