Μετά την κατάρριψη του ρωσικού Σουχόι και την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στη Μόσχα και την Άγκυρα η παρουσία του Πρωθυπουργού στο Ισραήλ αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Αναμφισβήτητα το κεντρικό της όλης υπόθεσης για την Ελλάδα είναι η εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας αλλά και η διαμόρφωση και ενδυνάμωση του άξονα Ισραήλ – Αθήνα απέναντι στην Άγκυρα. Κι όλο αυτό με την ανάγκη διατήρησης ισορροπιών με τον Αραβικό Κόσμο και την Παλαιστινιακή Αρχή που παραδοσιακά ήταν συνομιλητής του ΣΥΡΙΖΑ.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η επίσκεψη στο Ισραήλ έχει ως επιδίωξη τη διεύρυνση της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες, ιδιαίτερα στους τομείς της ενέργειας (μεταφορά φυσικού αερίου, διαχείριση υδάτινων πόρων) του τουρισμού και της τεχνολογίας. Θα προωθηθεί επίσης, η σύγκληση Τριμερούς Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, στα πρότυπα της αντίστοιχης με την Αίγυπτο.
Ο πρωθυπουργός θα έχει συναντήσεις με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον πρόεδρο του Ισραήλ Ρεουβέν Ριβλίν και άλλους αξιωματούχους. Σε ό,τι αφορά την επίσκεψη στην Παλαιστίνη (την Πέμπτη) και τη συνάντηση με τον Μαχμούτ Αμπάς, οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι πρόκειται για μια επίσκεψη που θα επιβεβαιώσει τις παραδοσιακά θερμές σχέσεις του ελληνικού με τον παλαιστινιακό λαό, ενώ παράλληλα, θα συμβάλει στην αναβάθμιση των σχέσεων της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο.
Οι προκλήσεις για την Αθήνα
Κεντρικός στόχος για την Ελλάδα είναι να αξιοποιήσει τη γεωπολιτική αξία του Ισραήλ απέναντι στο νέο – οθωμανισμό του Ερντογάν, δίνοντας σε αντάλλαγμα στρατηγικό βάθος (Λιμάνια, εναέριος χώρος) στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. Η Ελλάδα καλείται να εκμεταλλευθεί το τεταμένο κλίμα μεταξύ των άλλοτε στενών συμμάχων Τουρκίας και Ισραήλ και να στηρίξει με έργο τη στροφή που συνέβη το 2010 στις σχέσεις Αθηνών Τελ Αβιβ.
Η συνάντηση με τον Βενιαμίν Νετανιάχου θα δώσει το στίγμα για τα επόμενα βήματα στις διμερείς σχέσεις αλλά και στη στάση των δύο χωρών στα περιφερειακά συστήματα ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου, που όμως παραμένουν ασταθή και συνεχώς κινούμενα γι' αυτό και απαιτούν δεξιοτεχνία στη διάγνωση και προσοχή. Άλλωστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η μονοσήμαντη «επένδυση» σε κάποιο από αυτά τα σχήματα είναι επικίνδυνη. Μάλιστα θεωρούν ότι παρά την ψυχρότητα στις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας αυτό δε σημαίνει ότι οι δύο πλευρές δεν έχουν επικοινωνία και συνεργασία. Άλλωστε η Τουρκία παραμένει ο μεγάλος παίκτης στην περιοχή. Επισημαίνουν μάλιστα ότι ο όγκος των διμερών εμπορικών συναλλαγών είναι ανέπαφος κι εφόσον η Άγκυρα αλλάξει ρότα τότε τα πράγματα θα βελτιωθούν και στο πολιτικό επίπεδο.
Όμως, όπως αναφέρουν ανώτατες διπλωματικές πηγές, στη δεδομένη συγκυρία κάτι μπορεί να κερδίσει η Αθήνα. Δηλαδή, εν όψει Κυπριακού, η Αθήνα καλείται με το ταξίδι αυτό να εκμεταλλευτεί στο φόβο του Ισραήλ για «προτεκτορατοποίηση - τουρκοποίηση» της Κύπρου σε ενδεχόμενη πρόταση λύσης και να μπλοκάρει έτσι μεγαλοιδεατικά σχέδια της Άγκυρας στη Μεγαλόνησο.
Συνδεόμενο με το Κυπριακό και το ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή είναι το ενεργειακό. Πρόθεση της ελληνικής πλευράς είναι να μπλοκάρει σχέδια μεταφοράς των ενεργειακών αποθεμάτων Ισραήλ και Κύπρου στην Τουρκία μετά από μια πιθανή λύση του Κυπριακού, καθώς κάτι τέτοιο θα προσδέσει ενεργειακά την Ελλάδα και την Κύπρο μονοσήμαντα με την Τουρκία. Βέβαια το όλο σχέδιο έχει αμερικανική σφραγίδα αλλά λόγω της τουρκικής στάσης στα άλλα μέτωπα, αλλά και σεναρίων εξαγωγών σχιστολιθικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, έχει παγώσει.
Έτσι η Αθήνα θα προσπαθήσει να «σπρώξει» το σχέδιο όχι για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού (υπερβολικό κόστος) που θα συνδέει τα ισραηλινά κοιτάσματα με την Κρήτη, μέσω Κύπρου, αλλά την κατασκευή σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο όπου μέσα ενός αγωγού από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» θα μεταφέρεται το αέριο και από εκεί με ειδικά πλοία στην Ελλάδα με σκοπό να τροφοδοτεί μελλοντικά τους αγωγούς ΤΑΡ και IGB.
Παράλληλα θα τεθούν επί τάπητος οι σχέσεις των δύο πλευρών και με την Αίγυπτο καθώς κάλυψη του γιγαντιαίου αιγυπτιακού κοιτάσματος «Ζορ» έχει βάλει στο πλάνο το σενάριο κατασκευής δύο τερματικών σταθμών LNG στην Αίγυπτο και δημιουργία ναυτικών δρόμων μεταφοράς – με την ισχυρή παρουσία ελλήνων εφοπλιστών - μέσω της Διώρυγας του Σουέζ στην Ανατολική Ασία ή την ΕΕ.
Πάντως στις 16 Δεκεμβρίου θα πραγματοποιηθεί στην Ιερουσαλήμ συνάντηση των γενικών γραμματέων Ισραήλ, Ελλάδας, Κύπρου που θα προετοιμάσει την Τριμερή Σύνοδο Κορυφής, πιθανότατα εντός του Ιανουαρίου. Στις αρχές του ίδιου μήνα προγραμματίζεται και συνάντηση των υπουργών Ενέργειας. Επίσης εντός του Δεκεμβρίου αναμένεται να λάβει χώρα στην Αθήνα Τριμερής Σύνοδος Κορυφής Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου.
Επαφές με Ιράν, Ιορδανία και Αίγυπτο
Πάντως μετά το Ισραήλ η ελληνική πλευρά στόχο έχει να διαμορφώσει νέο πλαίσιο σχέσεων με το Ιράν που έχει επανακάμψει λόγω Ισλαμικού Κράτους και εξομάλυνσης της σχέσης με τις ΗΠΑ ως «θεσμικός» παράγων στην περιοχή. ΄ήδη στην Τεχεράνη θα βρεθεί ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς το επόμενο διάστημα ώστε να προετοιμάσει και την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα, που θα έχει μεγάλο στρατηγικό και οικονομικό ενδιαφέρον. Εκεί σημειώνεται ότι στην Πρεσβεία υπηρετεί ως επικεφαλής ένας άλλοτε στενός συνεργάτης του Πρωθυπουργού ο Γεώργιος Αϋφαντής, ενώ συχνά ήταν τα ταξίδια του ΓΓ του Υπ. Εξωτερικών Γ. Τσίπρα. Άλλωστε η Τεχεράνη για χρόνια ήταν ένας προνομιακός προμηθευτής πετρελαίου της χώρας, έχει διάθεση να επενδύσει μεγάλα ποσά από τα διαθέσιμά του στον ενεργειακό κλάδο στη χώρα, (συμμετοχές σε κρατικές εταιρίες κτλ) αλλά κι αλλού, ενώ αναζητά διέξοδο μέσω Ελλάδας στις εγκλωβισμένες οικονομικές του σχέσεις λόγω του χρόνιου εμπάργκο. Επίσης λόγω του ISIS είναι απέναντι από την Τουρκία κάτι που ευνοεί την ελληνική πλευρά. Όμως η δυσπιστία μεταξύ Ιράν και Ισραήλ δυσκολεύει τα πράγματα…
Παράλληλη κίνηση αναμένεται να γίνει και με την Ιορδανία μια χώρα που λόγω του Συριακού και του Προσφυγικού, θεωρείται από τη Δύση κομβική για γεωστρατηγικούς λόγους. Πρόσφατα βρέθηκε στο Αμάν ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ξυδάκης, ενώ τις επόμενες μέρες στο πλαίσιο της Ευρωμεσογειακής συνόδου στη Βαρκελώνη θα έχει και πάλι επαφές με την αντιπροσωπεία του Ιορδανικού Υπ. Εξωτερικών. Σημειώνεται μάλιστα ότι πρόσφατα ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης βρέθηκε στην Ιορδανία,. Λογικά, η επόμενη τριμερής θα είναι αυτή μεταξύ Αθήνας, Λευκωσίας και Αμμάν, αλλά η χώρα μας σπεύδει πάλι ασθμαίνουσα.
Το Πρόγραμμα του Πρωθυπουργού στο Ισραήλ
Τετάρτη 25 Νοεμβρίου:
09:00 Αναχώρηση
10.30 Άφιξη στο αεροδρόμιο Ben Gurion
12.15 Σύντομη ξενάγηση και κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο Ολοκαυτώματος
13.30 Συνάντηση με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ B. Netanyahu και κοινές δηλώσεις στον τύπο. Γεύμα προς τιμήν του Πρωθυπουργού. Κατ’ ιδίαν συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Ισραηλινό ομόλογό του.
16.00 Συνάντηση με τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης (Εργατικό Κόμμα) Y.Herzog
16.45 Συνάντηση με την Νεολαία του Εργατικού Κόμματος
18.00 Συνάντηση με ΜΚΟ
20.00 Συνάντηση με τον Υπουργό Ενέργειας κ.Steinitz
Πέμπτη 26 Νοεμβρίου:
10.00 Συνάντηση με τον Πρόεδρο του Ισραήλ κ. Rivlin
11:00 Επίσκεψη του Πρωθυπουργού στον χώρο της ελληνικής Κοινότητας Ιεροσολύμων
12:10 Αναχώρηση για Παλαιστίνη
12.50 Άφιξη στο Μαυσωλείο Yasser Arafat. Kατάθεση στεφάνου.
13.00 Συνομιλίες των δύο Αντιπροσωπειών παρουσία του Πρόεδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, κ. Abbas και του Πρωθυπουργού κ. Hamdallah. Κατ’ ιδίαν συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο Abbas. Κοινές Δηλώσεις στα Ελληνικά και Παλαιστινιακά ΜΜΕ.
14.30 Γεύμα στο Προεδρικό Μέγαρο, προς τιμήν του Πρωθυπουργού
15.35 Αναχώρηση για Ιερουσαλήμ
16.15 Συνάντηση με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο
17.15 Μετάβαση στον Ι.Ν. Αναστάσεως
19.15 Επιστροφή στην Αθήνα
Γιώργος Αλεξάκης