Η απόφαση του Αρείου Πάγου στις 23 Ιανουαρίου είναι κρίσιμη για την ζωή των αιτούντων άσυλο από μία δημοκρατική χώρα όπως η Ελλάδα, αλλά και για την ίδια την δημοκρατία στην χώρα μας.

Το ζήτημα που κρίνεται δεν είναι αν συμμετείχαν ή όχι στο πραξικόπημα, αλλά αν στην Τουρκία διασφαλίζονται τα στοιχειώδη δικαιώματα για μία δίκαιη δίκη και μία μεταχείριση που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και με βάση αυτό, αν η ελληνική δικαιοσύνη δικαιούται να αποφασίσει την έκδοση. 

Ενα ρεπορτάζ του Απόστολου Δοξιάδη, ο οποίος ενορχήστρωσε μία εκστρατεία κατά της έκδοσης των 8 και παρακολούθησε όλη την διαδικασία στο ανώτατο δικαστήριο. Δημοσιεύεται στην σελίδα του στο facebook. 

Η διαδικασία της Παρασκευής, 13ης Ιανουαρίου, στον Άρειο Πάγο, κράτησε ως τις 6 το απόγευμα, καθώς οι εκζητούμενοι (όπως αποκαλούνται στο δικαστήριο αυτοί των οποίων αιτείται η έκδοση) ήταν σήμερα τέσσερις, αντί των δύο, που ήταν σε καθεμιά από τις προηγούμενες δίκες. 

Ο εισαγγελέας κ. Νίκος Παντελής, όπως και οι δυο προηγούμενοι, έκανε ξεκάθαρη πρόταση να απορριφθεί το αίτημα της Τουρκίας, και να μην εκδοθούν οι σημερινοί τέσσερις εκζητούμενοι. Όπως και οι δύο προηγούμενοι εισαγγελείς, στήριξε την πρότασή του στη βεβαιότητα ότι οι εκζητούμενοι δε θα έχουν δίκαιη δίκη στην Τουρκία, ότι θα υποστούν βάρβαρη μεταχείριση, και θεώρησε πολύ σοβαρή την πιθανότητα να βασανιστούν, ακόμη και να δολοφονηθούν, είτε με λιντσάρισμα, είτε στη διάρκεια βασανιστηρίων, είτε μέσω κάποιων νέων διατάξεων ή νόμων των αναγκαστικών μέτρων, και την ήδη ανακοινωμένη από τον Ερντογάν επαναφορά της θανατικής ποινής.

Η πρόεδρος έδειξε ιδιαίτερη επιμέλεια στη διαδικασία, μένοντας πολύ περισσότερο από ότι έγινε στις δυο προηγούμενες δύο δίκες σε λεπτομέρειες στην εξέταση των μαρτύρων, αλλά κυρίως των εκζητουμένων. 

Από τους μάρτυρες ζήτησε πολλές διευκρινίσεις και στοιχεία για τις συνθήκες στην Τουρκία, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα βασανιστήρια, τους ύποπτους θανάτους κρατουμένων, την πιθανότητα επαναφοράς της θανατικής ποινής. Ειδικά ο μάρτυρας Δημήτρης Χριστόπουλος, Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μίλησε για τη βεβαιότητά του, όσο αυτό είναι δυνατόν, περί της επαναφοράς της θανατικής ποινής--άποψη που υιοθέτησε μετά και ο Εισαγγελέας.

Από την άλλη μεριά, η σημερινή προέδρος επέμεινε πολύ στην εξέταση των εκζητουμένων, με συνεχείς ερωτήσεις για τις ακριβείς τους κινήσεις το βράδι του πραξικοπήματος. Κατά αυτό, η σημερινή διαδικασία διέφερε πολύ από τις δύο προηγούμενες (οι πρώτες δύο έγιναν υπό τον ίδιο πρόεδρο), όπου τονιζόταν από το δικαστήριο συνεχώς ότι "οι πράξεις για τις οποίες οι εκζητούμενοι κατηγορούνται από την Τουρκία δεν ενδιαφέρουν", οπότε και το ζήτημα της συμπεριφοράς τους το βράδι της 15ης Ιουλίου δεν εξεταζόταν ιδιαίτερα. Αν αυτό ξενίζει κάποιους, είναι παρά ταύτα απόλυτα συνεπές με τη λογική μιας δίκης έκδοσης: αυτό που κρίνεται πρωταρχικά σε αυτήν είναι όχι το αν οι εκζητούμενοι είναι ή δεν είναι ένοχοι για τις κατηγορίες που τους αποδίδονται από τη χώρα που ζητά την έκδοσή τους, όσο το αν υπάρχουν οι εγγυήσεις ότι εκεί θα έχουν δίκαιη δίκη, και αν η ανακριτική και δικαστική διαδικασία θα γίνουν με σεβασμό στα δικαιώματα των κατηγορουμένων, τον νόμο, και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βέβαια οι δικαστές είναι άνθρωποι, και ο κάθε δικαστής ασκεί τα καθήκοντά του με τον δικό του τρόπο, όπως αντιλαμβάνεται την ευθύνη και το ρόλο του. Έτσι, το μικρό βάρος που δόθηκε στην εξέταση των πράξεων των κατηγορουμένων από τον πρόεδρο των πρώτων δύο δικών, και το μεγάλο που δόθηκε από τη σημερινή πρόεδρο, μπορεί φαντάζομαι να αποδοθεί και σε θέμα προσωπικού δικαστικού "στυλ". 

Πάντως από τη σημερινή λεπτομερή εξέταση των πράξεων των εκζητουμένων κατά τη νύχτα της 15ης-16ης Ιουλίου δεν πρόεκυψε, κατά τη γνώμη μου, όπως και πολλών νομικών που παρακολούθησαν τη διαδικασία, κάποιο στοιχείο που να τους εμπλέκει στο πραξικόπημα. Αντίθετα, οι αφηγήσεις τους φάνηκαν συνεπείς με την αρχική τους θέση, ότι δεν είχαν καμμία πρότερη γνώση, ή συμμετοχή στο πραξικόπημα, αλλά φοβήθηκαν εκ των υστέων ότι μπορεί να βρεθούν μπλεγμένοι λόγω της εξαφάνισης ύστερα από κάποια ώρα του υποδιοικητή και του διοικητή τους--ο πρώτος εκ των οποίων αργότερα κατηγορήθηκε για εμπλοκή στο πραξικόπημα, ενώ ο δεύτερος όχι. 

Παρακολουθώντας και τις τρεις δίκες πάντως, αυτό που συμπεραίνω, όπως και αρκετοί άλλοι που τις παρακολούθησαν με τους οποίους το συζήτησα, είναι ότι οι αφηγήσεις των Οκτώ εκζητουμένων περιγράφουν μια ενιαία πορεία εκείνο το βράδι, που τους ενέπλεξε στη σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στη φυγή τους από κοινού, από τις 9 μμ της 15/7 όταν εκλήθησαν επειγόντως για την αποστολή διάσωσης, ως νωρίς το πρωί της 16/7, όταν αποφάσισαν να φύγουν μαζί για την Ελλάδα. 

Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά θα αξιολογηθούν από το Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, που θα εκδώσει την απόφασή του στις 23 Ιανουαρίου, και για τις τρεις δίκες.