Πρόκειται για μία ριψοκίνδυνη (τουλάχιστον) επιλογή, καθώς κατ’ αυτόν τον τρόπο, η σημερινή κυβέρνηση στην ουσία αποδέχεται σιωπηρώς τους τουρκικούς ισχυρισμούς περί ειδικών συνθηκών στο Αιγαίο, αφού την σχετική απόφαση δεν την εφαρμόζει στα ανατολικά θαλάσσια σύνορα της χώρας. 

Υπό αυτήν την έννοια, θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα και την περιβόητη ρήση του Πρωθυπουργού ότι η θάλασσα δεν έχει σύνορα…

Η δυνατότητα επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης (η οποία ταυτίζεται με τα χωρικά ύδατα) στο Αιγαίο, αποτελεί και τον πυρήνα του τουρκικού casus belli, το οποίο εγείρει και επικαιροποιεί η Αγκυρα τα τελευταία 40 και πλέον χρόνια, προκειμένου να επιτύχει τις επιδιώξεις της. 

Σύμφωνα με τις επίσημες θέσεις της Ελλάδας, ισχύουν τα εξής, όπως αναφέρονται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών: 

«Η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας ( ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ. Ως αντίδραση προς τη νόμιμη αυτή θέση της Ελλάδας, η τουρκική Βουλή εξουσιοδότησε με ψήφισμά της (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση, εν λευκώ και στο διηνεκές, να κηρύξει πόλεμο (casus belli) στην Ελλάδα (εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων κατά της Ελλάδας) σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ.»

Χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος

Εως και τώρα, η Ελλάδα είχε επιλέξει να μην προχωρήσει στην επέκταση. Με τις ανακοινώσεις του Σαββάτου και εφόσον υλοποιηθούν, διαμορφώνεται ένα ιδιότυπο καθεστώς. 

Με βάση αυτό, η χώρα θα έχει διαφόρων ειδών αιγιαλίτιδες ζώνες: 

Μία 12 ν.μ. στα δυτικά, μία 6 ν.μ. γενικής εφαρμογής σε όλες τις άλλες περιοχές και μία 10 ν.μ. ειδικής εφαρμογής σε κάποιες περιοχές. Στην ουσία δηλαδή, πρόκειται για τρεις αιγιαλίτιδες ζώνες. 

Κρίσιμη λεπτομέρεια: με βάση την αιγιαλίτιδα ζώνη, δηλαδή τα χωρικά ύδατα, ορίζεται ο εθνικός εναέριος χώρος. Όμως η Ελλάδα έχει μία ιδιομορφία. Ενω εν γένει, η αιγιαλίτιδα ζώνη της είναι ή ήταν έως τώρα 6 ν.μ., ο εναέριος χώρος της εκτείνεται στα 10 ν.μ.

Ιδού γιατί: 

Σύμφωνα με τα Αρθρα 1 και 2 της Σύμβασης του Σικάγου, ο εθνικός εναέριος χώρος ενός κράτους είναι αυτός που εκτείνεται πάνω από το χερσαίο έδαφός του και τα χωρικά του ύδατα (αιγιαλίτιδα ζώνη). Το εύρος των χωρικών υδάτων ενός παράκτιου κράτους διέπεται από το Αρθρο 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), το οποίο προβλέπει ότι «κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας. Το εύρος αυτό δεν υπερβαίνει τα 12 ναυτικά μίλια».

Μία, δύο,… τρεις αιγιαλίτιδες ζώνες

H Ελλάδα όπως αναφέρθηκε έχει δύο αιγιαλίτιδες ζώνες: η μία  έχει έκταση 6 ναυτικών μιλίων και είναι γενικής εφαρμογής. Καθορίστηκε με τον A.N. 230 του 1936 και με βάση αυτή έχει οριστεί η «χωρική θάλασσα» 6 ν.μ., η οποία μετρείται από τη χαμηλότερη ρηχία κατά τη διαδρομή της φυσικής ακτογραμμής των ακτών του ηπειρωτικού εδάφους αλλά και των νησιών και των βράχων.

H δεύτερη είναι ειδικής εφαρμογής και το εύρος της καθορίστηκε στα 10 ν.μ., με το Προεδρικό Διάταγμα 6/18 Σεπτεμβρίου 1931, για τους σκοπούς της Αεροπορίας και της Αστυνομίας, ως εξής: «Εχοντες υπ’ όψιν τα άρθρα 2 και 9 του Νόμου 5017 περί Πολιτικής Αεροπορίας (…) ορίζομεν το πλάτος της ζώνης των χωρικών υδάτων, της αναφερομένης εν τω άρθρω 2 του νόμου 5017 εις 10 ν.μ. για τις ανάγκες της Αεροπορίας και της Αστυνόμευσης αυτής». 

H Ελλάδα απέφυγε εκείνη την εποχή να ορίσει μια ζώνη χωρικών υδάτων 10 ν.μ. γενικής εφαρμογής, για λόγους διευκόλυνσης της ναυσιπλοΐας. 

Όμως, με βάση αυτή την αιγιαλίτιδα ζώνη των 10 ν.μ. και κατ’ απόλυτη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου ορίζεται ο ελληνικός εναέριος χώρος. 

H χωρική θάλασσα των 6 ν.μ. και ο εθνικός εναέριος χώρος των 10 ν.μ. αποτελούν περιοχές «εθνικής κυριαρχίας».

Αυτό ακριβώς είναι που αμφισβητείται από την Τουρκία. Πρέπει να έχουμε δε υπόψη, ότι οι τουρκικές παραβιάσεις του εναέρου χώρου δεν περιορίζονται όλα αυτά τα χρόνια στην ζώνη μεταξύ 10 και 6 ν.μ., αλλά και πέραν των 6, όπου η Αγκυρα επιδιώκει να περιορίσει τον χώρο της ελληνικής κυριαρχίας.  

Το ερώτημα του επόμενου διαστήματος είναι αν η αποφυγή επέκτασης στα 12 ν.μ. και στο Αιγαίο, σημαίνει οριστική υποχώρηση και de facto απεμπόληση δικαιωμάτων, εξώθηση σε διαπραγμάτευση και με ποιους όρους ή περαιτέρω και σοβαρότερες περιπλοκές και ανατροπές.

Άγγελος Κωβαίος