Αναδημοσίευση από το περιοδικό Reporter που κυκλοφόρησε στις 30 Δεκεμβρίου με το Πρώτο Θέμα
Συνέντευξη στον Σπύρο Πολυχρονόπουλο
Ανήκει στη γενιά των σαραντάρηδων της κυβέρνησης, δεξί χέρι του Πρωθυπουργού με κομβικό ρόλο, καθώς στο χαρτοφυλάκιό του συμπεριλαμβάνονται κρίσιμα θέματα, όπως οι επενδύσεις, τα κόκκινα δάνεια και η προστασία πρώτης κατοικίας. Ο Δημήτρης Λιάκος, υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ της κυβέρνησης Τσίπρα, εργάζεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και δεν μιλάει συχνά, ωστόσο, το Reporter κατάφερε να εξασφαλίσει μία αποκλειστική του συνέντευξη.
Ο κ. Λιάκος σχολιάζει στο Reporter το κρίσιμο ζήτημα των τραπεζών και των κόκκινων δανείων, παίρνοντας μάλιστα θέση και για το πρόσφατο «σχέδιο Στουρνάρα», που εξετάζεται. Αιφνιδιάζει απορρίπτοντας την άποψη ότι η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση στις αγορές και δεσμεύεται για την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Υπογραμμίζει επίσης το ζήτημα των επενδύσεων και παρά τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται και το γεγονός ότι το 2019 είναι μία εκλογική χρονιά ο κ. Λιάκος υποστηρίζει πως «θα είναι έτος παραγωγικών επενδύσεων για τη χώρα». Μέσω του περιοδικού μας στέλνει μάλιστα μήνυμα στους επενδυτές πως «δεν επιφυλάσσουμε εκπλήξεις σε κανέναν».
Αναλυτικά η συνέντευξη:
-Εδώ και μήνες στην αγορά κυριαρχεί το θέμα των τραπεζών. Γιατί δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στις ελληνικές τράπεζες και πώς μπορεί αυτό να ανατραπεί;
Θεωρώ ότι η συμπεριφορά της επιχειρηματικής κοινότητας και των καταθετών αποδεικνύει την εμπιστοσύνη τους προς το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Σε αυτό συμβάλλουν η πρόσφατη επιτυχία στα πλέον αυστηρά στρες τεστ, ο περιορισμός της χρήσης του ELA και τα υψηλά επίπεδα κεφαλαιακής επάρκειας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Όσον αφορά τη χρηματιστηριακή συμπεριφορά των τραπεζικών μετοχών οφείλεται τόσο στην υποβάθμιση τους στους δείκτες MSCI όσο και στις υπερβολικές και σε σημαντικότατο βαθμό αδικαιολόγητες ανησυχίες μερίδας επενδυτών για την ικανότητα του χρηματοπιστωτικού κλάδου να ανταποκριθεί στις μελλοντικές προκλήσεις. Γι’ αυτό επιμένουμε στην πάγια σύσταση για ψυχραιμία και τήρηση υπεύθυνης στάσης στις δημόσιες παρεμβάσεις όλων μας, πάνω σε ένα ζήτημα που δεν προσφέρεται για πολιτική μικρολογία. Η χρηματοδότηση της ανάπτυξης προϋποθέτει την κινητοποίηση του τραπεζικού κλάδου μέσω του οποίου θα συνδέσουμε ξανά την εθνική αποταμίευση με τους παραγωγικούς τομείς της χώρας. Οι προσπάθειες μας συνεπώς αποσκοπούν στη σταθεροποίηση του συστήματος, στην υποβοήθηση της πιστωτικής επέκτασης και στη μείωση του ρίσκου, ώστε να στηριχτούν απρόσκοπτα οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες της νέας περιόδου ανάπτυξης που διανοίγεται μπροστά μας.
-Είναι επαρκές το πλαίσιο διαχείρισης των NPL’s και ποια είναι η άποψή σας για το σχέδιο Στουρνάρα;
Το πλαίσιο διαχείρισης κόκκινων δανείων είναι επαρκές και διαθέτει την κατάλληλη ευελιξία για διορθωτικές παρεμβάσεις. Το χρονοδιάγραμμα απομείωσης είναι εντός στόχων και προωθούμε επιπλέον παρεμβάσεις για την επιτάχυνσή του. Αυτό θα ισχυροποιήσει το σήμα που θέλουμε να εκπέμψουμε, ότι δηλαδή το πρόβλημα των κόκκινων δανείων, παρότι υπαρκτό, αντιμετωπίζεται κατάλληλα και δεν αποτελεί παράγοντα «υπαρξιακού» κινδύνου για το τραπεζικό σύστημα. Οι νέες ιδέες - λύσεις που προτείνονται (όπως και το σχέδιο Στουρνάρα) αποσκοπούν στην ταχύτερη απομείωση του όγκου των «κόκκινων» δανείων, συνδυάζοντας τον εγγυητικό ρόλο του κράτους με την αξιοποίηση μηχανισμών της αγοράς για την αποσυμφόρηση όλου του συστήματος.
-Ζήτημα υπάρχει επίσης και με την αγορά ομολόγων. Τα ελληνικά ομόλογα δεν βρίσκονται σε επίπεδα που να επιτρέπουν έξοδο στις αγορές. Πού οφείλεται αυτό και ποιες είναι οι κινήσεις της κυβέρνησης για να βελτιώσει το κλίμα;
Στο ζήτημα των ομολόγων έχει δημιουργηθεί μια σύγχυση και οφείλεται στην αποκλειστική έμφαση που δίνεται στο δεκαετές ομόλογο. Πρόκειται όμως για περιοριστική προσέγγιση. Είμαστε στις αγορές και αυτό προκύπτει από τη συμμετοχή ξένων επενδυτών σε όλες τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων, με ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια, τις ημερήσιες αγοραπωλησίες στη δευτερογενή αγορά και την επιτυχημένη ανταλλαγή των ομολόγων του PSI που έλαβε χώρα λίγους μήνες πριν.
Δεύτερον, το μεσοσταθμικό επιτόκιο δανεισμού βρίσκεται στο 1,67%, η μεσοσταθμική διάρκεια στα 18,2 έτη, εξασφαλίζοντας ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης από τις χαμηλότερες στο επίπεδο της Ευρωζώνης.
Τρίτον, το επιτόκιο δεκαετίας είναι σήμερα περίπου 4,5%, ενώ έχουμε δάνεια προς το ΔΝΤ με 4,9%, το μέσο κουπόνι των ομολόγων που διακρατούν οι κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ είναι περίπου 5%, ενώ το μέσο κουπόνι των ομολόγων του PSI ήταν στο 4,7%.
Τέταρτον, οι θεσμοί στην έκθεση βιωσιμότητας του χρέους τόνιζαν ότι παράμετρος βιωσιμότητας είναι το κόστος αναχρηματοδότησης να είναι λίγο κάτω από 5% με διάρκεια έως 5 έτη, και ικανοποιούμε καιρό τώρα αυτό το κριτήριο. Στηριζόμαστε λοιπόν στο κεφαλαιακό απόθεμα περίπου 25 δισ.€, για να επιλέξουμε το βέλτιστο σημείο επανόδου στις αγορές. Αυτό θα καταστεί ευκολότερο όταν εξομαλυνθούν δύο, κατά βάση, εξωτερικοί παράγοντες κινδύνου: Η τρέχουσα αστάθεια της παγκόσμιας οικονομίας και κυρίως η κρίση της Ιταλίας. Το δεύτερο ειδικά αυξάνει προσωρινά τον συστημικό κίνδυνο για το σύνολο της Ευρωζώνης και έμμεσα επηρεάζει αρνητικά τη χώρα μας. Εμείς βασιζόμαστε στα ισχυρά θεμελιώδη της οικονομίας που διαμορφώσαμε, επιμένουμε στις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική σταθερότητα. Πιστεύω σύντομα οι αγορές θα τα αναγνωρίσουν.
-Στην καθημερινότητα των πολιτών πώς σκοπεύει η κυβέρνηση να αποδείξει πως η εποχή των μνημονίων πέρασε;
Αναλάβαμε τη διακυβέρνηση της χώρας για να αντιμετωπίσουμε την κοινωνική απογοήτευση, την οικονομική μοιρολατρία και την ηθική απαξίωση που δημιούργησε η κρίση στη χώρα μας. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι σταθήκαμε στο ύψος της αποστολής, γνωρίζοντας βέβαια ότι απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Προτάξαμε την ανάταξη της οικονομίας ταυτόχρονα με τη στήριξη του κοινωνικού κράτους. Εκεί οφείλεται η άνοδος των ποσοτικών δεικτών της οικονομίας στην ανάπτυξη, στις επενδύσεις και στις εξαγωγές, με την παράλληλη βελτίωση στους ποιοτικούς δείκτες της οικονομίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων, στην αύξηση της απασχόλησης και στην αναβάθμιση των δομών υγείας και εκπαίδευσης.
Η ακύρωση της περικοπής των συντάξεων συνοδεύεται από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικών παρεμβάσεων για τη στέγαση, τα επιδόματα, την εκπαίδευση, την επιδότηση της απασχόλησης των νέων, όπως αναλυτικά τα ανέπτυξε ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ και μάλιστα κοστολογημένα και χρηματοδοτημένα με τα δικά μας μέσα και χάρη στους πλεονασματικούς προϋπολογισμούς που επιτυγχάνει η χώρα μας. Έγινε, με λίγα λόγια, σημαντική δουλειά σε όλα τα μέτωπα και χρειάζεται χρόνος για να γίνουν απτά τα αποτελέσματα της. Κανείς όμως δεν μπορεί να παραβλέψει ότι κάποιοι άνθρωποι είδαν τους όρους και τις συνθήκες διαβίωσής τους να βελτιώνονται, ότι δημιουργήθηκε ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας και ασφάλειας και πως το κλίμα στην αγορά σταδιακά αλλάζει και εμφανίζεται μετά από τόσα χρόνια ένα αίσθημα αισιοδοξίας και θετικών προσδοκιών.
-Τι απαντάτε σε αυτούς που θεωρούν ότι ο συνολικός σχεδιασμός της κυβέρνησης δεν ευνοεί καθόλου τη νέα γενιά και το επιχειρείν;
Είναι μια άδικη κριτική γιατί αν μη τι άλλο σε αυτό το ζήτημα έχουμε εστιάσει όλες μας τις προσπάθειες. Η χώρα μας έχει δημογραφικό πρόβλημα και η κρίση το όξυνε με τη μορφή απώλειας του πλέον δυναμικού κομματιού της, κι αναφέρομαι στο brain drain. Αντιδρούμε προωθώντας μια σειρά δράσεων όπως η επιδότηση των εισφορών για τους νέους, τα προγράμματα χρηματοδότησης νέων καινοτομικών σχεδίων, η στήριξη των νέων ερευνητών, η απλοποίηση των διαδικασιών για την έναρξη νέων επιχειρήσεων, η απορρόφηση περισσότερων ευρωπαϊκών πόρων για νεοφυείς επιχειρήσεις η την παροχή κινήτρων μέσω του αναπτυξιακού νόμου. Νομίζω ότι η προσέγγιση μας ήδη αποδίδει.
-Ας περάσουμε στο κομμάτι των επενδύσεων. Είναι εφικτό να δούμε νέες αμερικανικές επενδύσεις μέσα στο 2019;
Οι ΗΠΑ βασίζονται παραδοσιακά στις άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό, τόσο για λόγους εξισορρόπησης του ισοζυγίου πληρωμών τους όσο και για λόγους στρατηγικής συνεργασίας. Στις διαρκείς επαφές που έχουμε διαπιστώνουμε το έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον για μια πληθώρα τομέων στη χώρα μας, από την ενέργεια και τους υδρογονάνθρακες, στα ακίνητα, στις ψηφιακές υποδομές, στον τουρισμό, μέχρι τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τις υποδομές.
-Ποιες άλλες χώρες βολιδοσκοπούμε; Από ποιες άλλες χώρες λαμβάνουμε θετικό feedback για άμεσες επενδύσεις;
Η χώρα μας διαθέτει πλεονεκτική γεωγραφική θέση και χάρη στην εξωτερική πολιτική που ακολουθεί, αποτελεί αξιόπιστο εταίρο και παράγοντα εμπιστοσύνης και ασφάλειας σε μια περιοχή εξαιρετικά ευαίσθητη αλλά και ταυτόχρονα, οικονομικά σημαντική. Αυτό εξηγεί γιατί η χώρα μας ανήκει στους επενδυτικούς σχεδιασμούς χωρών και επιχειρήσεων τόσο από τον ευρωπαϊκό χώρο όσο και πέραν αυτού. Πέραν όμως από το πεδίο της οικονομικής διπλωματίας, καθιστούμε τη χώρα μας ελκυστικό επενδυτικό προορισμό με παρεμβάσεις, κίνητρα και μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον για οποιαδήποτε επιχείρηση θέλει να τοποθετηθεί στη χώρα μας. Αναφέρω ενδεικτικά το Κτηματολόγιο, τους δασικούς χάρτες, την οριοθέτηση του αιγιαλού, τον εκσυγχρονισμό του εταιρικού δικαίου, την ψηφιοποίηση της διαδικασίας έναρξης επιχειρήσεων καθώς και το νέο νόμο για την επιτάχυνση των στρατηγικών επενδύσεων.
-Από τις εν εξελίξει εγχώριες επενδύσεις εκτιμάται ότι μπορούμε να περιμένουμε πρόοδο στη νέα χρονιά; Έχετε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα;
Το 2019 θα είναι έτος παραγωγικών επενδύσεων για τη χώρα. Αυτό φαίνεται ήδη από την ανοδική τάση των δυο τελευταίων ετών όσο και από τα τελικά στάδια ωρίμανσης σημαντικών επενδυτικών έργων.
Ειδικότερα αυτό ισχύει για το Ελληνικό, τις τουριστικές εγκαταστάσεις, την επέκταση παραχώρησης του Ελ. Βενιζέλος, την ανακατασκευή των αεροδρομίων από τη Fraport, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΣΦΑ και της ΕΛΠΕ, τους αγωγούς φυσικού αερίου στη Μακεδονία-Θράκη και το σταθμό LNG στη Ρεβυθούσα, την ενεργειακή διασύνδεση Αττικής–Κρήτης και την ολοκλήρωση του αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδος Ε65. Και η λίστα συνεχίζεται, στάθηκα στα πιο εμβληματικά.
Η αποεπένδυση μιας δεκαετίας άφησε βαθύ τραύμα στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας. Με το εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο που καταρτίσαμε, ένα «παραγωγικό σύμφωνο» αν θέλετε ανάμεσα στο Κράτος και τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, συντονίζονται για πρώτη φορά οι αναπτυξιακές μας προτεραιότητες με όλα τα διαθέσιμα εθνικά και ευρωπαϊκά μέσα, ώστε να βγει η χώρα από την καθήλωση και να καλύψει γρήγορα το παραγωγικό κενό, το χάσμα δηλαδή ανάμεσα στις πραγματικές, ανεκμετάλλευτες δυνατότητές της και τα χαμηλά επίπεδα παραγωγής των τελευταίων ετών.
- Στο πρόγραμμα για την προώθηση των μέτρων για το χρέος οι ιδιωτικοποιήσεις αφορούν κομβικούς τομείς όπως το Ελληνικό ή η ενέργεια, όπου στόχος εκπεφρασμένος της κυβέρνησης είναι να κρατηθεί όσο γίνεται ένας δημόσιο έλεγχος. Πρόσφατα ακούσαμε και για το θέμα των λιμανιών να προωθείται το πλάνο της υπό παραχώρησης; Θα έχουμε αλλαγή ρότας στις ιδιωτικοποιήσεις;
Δυστυχώς εξαιτίας της κακοδιαχείρισης της κρατικής περιουσίας τα προηγούμενα έτη, η έννοια του δημόσιου ελέγχου συνδέεται με αρνητικές συνυποδηλώσεις και σχεδόν ταυτίζεται με τη χαμηλή αποδοτικότητα. Ωστόσο ο δημόσιος έλεγχος είναι μια έννοια ευρύτερη και αναγκαία σε τομείς στρατηγικής σημασίας ή ασφάλειας. Θέλω όμως να διαβεβαιώσω ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων διέπεται από ένα σαφές πλαίσιο, ισχύει πάντα η αρχή της ασφάλειας δικαίου για τους επενδυτές και δεν επιφυλάσσουμε εκπλήξεις σε κανέναν.
Όσον αφορά τη μεθοδολογία αξιοποίησης, δεν περιορίζεται μόνο στην πώληση περιουσιακών στοιχείων αλλά και σε άλλες πρακτικές όπως η μερική παραχώρηση εκμεταλλεύσεων και διοίκησης, οι μισθώσεις, οι συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα, οι εκδόσεις τίτλων κ.α. στοιχεία που εμπεριέχονται στην επενδυτική στρατηγική της ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας, που έχει επικρατήσει να λέγεται στο δημόσιο λόγο ως «Υπερταμείο».
-Προστασία της α΄ κατοικίας. Ποιο είναι το πλαίσιο της συζήτησης με τους θεσμούς και τις τράπεζες;
Πάντα θα υπάρχει ένα σύστημα προστασίας της πρώτης κατοικίας για τους μη έχοντες και τους μη στρατηγικούς κακοπληρωτές. Η υποχρέωση αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων, που αναφέραμε νωρίτερα, αλλά σε ισορροπία με τις υπάρχουσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, δημιουργούν την ανάγκη να εξετάσουμε ένα σύγχρονο πλαίσιο, τα χαρακτηριστικά του οποίου είναι υπό εξειδίκευση και θα ανακοινωθούν το αμέσως επόμενο διάστημα.
