Η βρετανική εφημερίδα μιλά για δύο μυστικές συναντήσεις μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Οσμπορν, σε ξενοδοχείο του Λονδίνου το 2021 και το 2022.
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, είχε προσκαλέσει τον Τζορτζ Οσμπορν, πρώην Συντηρητικό πολιτικό και νυν πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου, να διερευνήσει την πιθανότητα συμφωνίας για τον τερματισμό μίας από τις πιο σκληρές πολιτικές και πολιτιστικές διαμάχες του κόσμου: για την τύχη των 2.500 ετών Γλυπτών του Παρθενώνα.
Ο Οσμπορν αρνήθηκε να μιλήσει δημοσίως για τις συνομιλίες του με τον Μητσοτάκη, φοβούμενος πως οτιδήποτε πει θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του Ελληνα πρωθυπουργού, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές τους επόμενους μήνες. Αλλά οι συνάδελφοί του είπαν ότι πίστεψε αμέσως πως θα μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία.
Η Ελλάδα, γράφουν οι Financial Times, πιστεύει -και μάλλον λογικά- ότι τα Γλυπτά κλάπηκαν από τον Ελγιν, ανήκουν στον ελληνικό λαό και πρέπει να επιστραφούν αμέσως στο υπέροχο νέο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα. Ο Οσμπορν, εν τω μεταξύ, περιορίζεται από μια Πράξη του 1963 του Κοινοβουλίου, η οποία εμποδίζει το Βρετανικό Μουσείο να παραδώσει οριστικά τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν πρόκειται να αλλάξει τον νόμο, παρά τις εκκλήσεις να το πράξει από επιτροπή της UNESCO το 2021. Υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να σημειωθεί αποτυχία στην εξεύρεση μιας συμφωνίας.
Η πρόταση Όσμπορν
Η πρόταση του Οσμπορν χρησιμοποιεί μια σειρά από στρατηγικές για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής εκδοχής περί ανταλλαγής θησαυρών. Σύμφωνα με άτομα που ενημερώθηκαν για το σχέδιο, δεν θα απέκλειε σειρά δανειακών συμφωνιών που θα αφορούσαν τα Γλυπτά, οι οποίες σταδιακά θα χτίσουν κλίμα εμπιστοσύνης.
Η Ελλάδα δεν θα παρεκκλίνει από τις αξιώσεις της -θα ήταν μεγάλο πρόβλημα για τον Μητσοτάκη να δεχτεί ένα «δάνειο» αυτού που θεωρεί ελληνική περιουσία-, αλλά το Βρετανικό Μουσείο θα συμφωνούσε να στείλει στην Αθήνα το ένα τρίτο ή και περισσότερο από τα Γλυπτά για καθορισμένο χρονικό διάστημα, όπως για 10 χρόνια. Υπάρχει προηγούμενο. Ενας από τους θησαυρούς -ο θεός ποταμός Ιλισός- είχε δοθεί ως δάνειο στο παρελθόν στον Βλαντιμίρ Πούτιν για να εκτεθεί στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης το 2014.
Ενα προφανές πρόβλημα είναι αν οι Ελληνες θα τα επέστρεφαν στο τέλος της δανειακής περιόδου. Ο Ρίτσαρντ Λάμπερτ, προκάτοχος του Οσμπορν στην προεδρία του Βρετανικού Μουσείου και πρώην συντάκτης των FT, λέει: «Υπέθεσα πως, από τη στιγμή που θα δανείζονταν, δεν θα επέστρεφαν». Γνώστης του Βρετανικού Μουσείου παραδέχεται: «Η κατοχή είναι τα εννέα δέκατα του νόμου όσον αφορά τα αρκετά μεγάλα μαρμάρινα γλυπτά».
Μέρος της απάντησης του Οσμπορν είναι ότι, σε αντάλλαγμα για ορισμένα από τα Γλυπτά του Παρθενώνα, η Αθήνα θα δάνειζε ελληνικούς θησαυρούς στο Λονδίνο ως «ενέχυρο». Οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες της Σαντορίνης, που χρονολογούνται από το 1700 π.Χ., έχουν αναφερθεί στην Αθήνα ως μία πιθανή υποψηφιότητα για μια τέτοια ανταλλαγή.
Το δεύτερο στοιχείο του σχεδίου Οσμπορν θα ήταν πως, όταν έληγε το δάνειο, τα Γλυπτά θα επέστρεφαν στο Λονδίνο, αλλά ένα μεγαλύτερο μέρος θα αποστελλόταν ταυτόχρονα στην Αθήνα ως κίνητρο, καθιστώντας την Ελλάδα μόνιμη στέγη για τα Γλυπτά ανά πάσα στιγμή.
Καθώς η εμπιστοσύνη στη συμφωνία θα αυξανόταν με την πάροδο του χρόνου, θα καθιερωνόταν μια στιβαρή αλληλοκατανόηση, έτσι ώστε, σταδιακά, να μπορούν να αποστέλλονται περισσότερα σταδιακά. Ορισμένοι διαχειριστές του Βρετανικού Μουσείου οραματίζονται μια κατάσταση όπου τα μισά Γλυπτά του Παρθενώνα θα μπορούσαν να βρίσκονται στο Λονδίνο και τα άλλα μισά στην Αθήνα ανά πάσα στιγμή. Επίσης βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για μια νομική συμφωνία, σύμφωνα με την οποία η σύναψη σύμβασης με το Βρετανικό Μουσείο δεν θα εξανάγκαζε την Αθήνα να αποδεχθεί καταρχήν την ιδιοκτησία του μουσείου στα μάρμαρα, σημειώνουν οι Financial Times.
Το Βρετανικό Μουσείο
Σε δήλωσή του, το Βρετανικό Μουσείο επανέλαβε τα πρόσφατα δημόσια σχόλια του Οσμπορν, επιμένοντας ότι λειτουργεί εντός του νόμου και δεν θα αποσυναρμολογούσε τη συλλογή του. «Ωστόσο, εξετάζουμε μακροπρόθεσμες συνεργασίες οι οποίες θα επιτρέψουν να μοιραστούμε ορισμένους από τους σπουδαιότερους θησαυρούς μας με το κοινό σε όλο τον κόσμο», πρόσθεσε. «Οι συζητήσεις με την Ελλάδα για μια εταιρική σχέση σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι συνεχείς και εποικοδομητικές».
Η Ελλάδα
Προς το παρόν, σημειώνεται στο ρεπορτάζ, υπάρχει ένα σταθερό «no deal» από τον Μητσοτάκη. Σε μια δεύτερη συνάντηση στο ξενοδοχείο, στα τέλη του 2022, είπε στον Οσμπορν πως θέλει να επιστρέψει μόνιμα η ζωφόρος, όχι δανεική και όχι τμηματικά. Ωστόσο, και οι δύο εξακολουθούν να πιστεύουν πως μια συμφωνία είναι δυνατή. Ο Μητσοτάκης είπε τον Ιανουάριο ότι ήλπιζε να επαναπατρίσει σύντομα τα Γλυπτά: «Εάν ο ελληνικός λαός μάς εμπιστευτεί ξανά, πιστεύω πως θα μπορούσαμε να πετύχουμε αυτό τον στόχο μετά τις εκλογές».