Η απειλή της δημογραφίας

Σύμφωνα με τη μελέτη,  που έγινε παρουσία της ηγεσίας του ΣΦΕΕ, αλλά κι εκπροσώπων του υπ. Υγείας, της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ,  «οι δημογραφικές εξελίξεις η πορεία του ΑΕΠ, η αύξηση του προσδόκιμου, αλλά και οι συνεχιζόμενες πολιτικές υποχρεωτικών επιστροφών δημιουργούν ένα ασφυκτικό κλοιό. «Μεγάλο ζήτημα για τη χώρα παραμένει βεβαίως το δημογραφικό. Οι δημογραφικές αλλαγές επηρεάζουν το δείκτη εξάρτησης του πληθυσμού, με τον μισό πληθυσμό της χώρας να συντηρείται από το υπόλοιπο και την αναλογία αυτή να εμφανίζει αυξητικές τάσεις, προμηνύοντας επιδείνωση και εντονότερες πιέσεις στα ασφαλιστικά συστήματα. Το 2018, η Ελλάδα με δείκτη εξάρτησης στο 53%, δηλαδή για κάθε 2 άτομα ενεργού πληθυσμού αντιστοιχεί 1 άτομο ανενεργού πληθυσμού, ήταν κοντά στο μέσο όρο των χωρών της ΕΕ 28 (55%) και το μέσο όρο των χωρών του Νότου (55%)» τονίζει το ΙΟΒΕ και στέκεται σε ασθένειες που δημιουργούν μεγάλα βάρη στο ΕΣΥ.

«Διαχρονικά καταγράφεται ισχυρή άνοδος στον αριθμό των θανάτων από νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος, καθώς πλέον ευθύνονται για το 38,3% των συνολικών θανάτων, παρά την κάμψη των τελευταίων ετών, ενώ συνεχή άνοδο καταγράφουν οι νεοπλασίες που ευθύνονται για το 25,0% των συνολικών θανάτων» καταγράφεται σχετικά.

Χρηματοδότηση και μετατόπιση στην ιδιωτική δαπάνη

Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ «η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας υποχώρησε κατά -30,9% την περίοδο 2010- 2017 (+0,9% στις Νότιες χώρες, +10,0% στην ΕΕ), και διαμορφώθηκε στα €14,9 δισεκ. το 2017 (8,4% του ΑΕΠ). Η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά -38,2% (-4,8% στις Νότιες χώρες, +14,0% στην ΕΕ) την ίδια περίοδο, και διαμορφώθηκε στα €9,1 δισεκ. το 2017 (5,1% του ΑΕΠ). Η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των δαπανών για την υγεία στον ιδιωτικό τομέα, όπου η ιδιωτική χρηματοδότηση έφτασε στο 39% το 2016 (28% στις χώρες του Νότου, 20% στην ΕΕ)».

Ειδικότερα, για τον τομέα των δαπανών για φαρμακευτική κάλυψη, που αποτελεί ένα μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης για την υγεία (~ 20%), στην Ελλάδα η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη διαμορφώθηκε στα 3,6 δισεκ. ευρώ το 2018 (εκ των οποίων μόλις το 1,945 εκατ. ευρώ  αποτελεί δημόσια χρηματοδότηση). Ενώ η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη παραμένει σχετικά σταθερή την περίοδο 2012-2018, η δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη υπέστη σημαντική μείωση κατά -62% την περίοδο 2009-2018.

Παράλληλα, το βάρος μετατοπίστηκε στον ιδιωτικό τομέα με το μεγαλύτερο μέρος αυτό να το επωμίζεται ο φαρμακευτικός κλάδος, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων που καταβάλει. Όσον αφορά στη δημόσια νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη, την περίοδο 2012-2015, έφτανε περίπου στα €760 εκατ. Από το 2016 και ύστερα με την επιβολή κλειστού προϋπολογισμού, μειώθηκε σημαντικά κατά -30%, με αποτέλεσμα να συμμετέχει η φαρμακοβιομηχανία με 436 εκατ. ευρώ το 2018.

Η σημαντική μείωση της συμβολής του δημοσίου τομέα στη φαρμακευτική δαπάνη είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση στον ιδιωτικό, όπου για το 2018 η συμμετοχή των ασθενών στην εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη φτάνει περίπου στα €625 εκατ. και της βιομηχανίας στα €990 εκατ., ενώ στη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη η συμμετοχή της βιομηχανίας φτάνει στα €436 εκατ. Ως εκ τούτου, η βιομηχανία για το 2018, με τους μηχανισμούς υποχρεωτικών επιστροφών (rebate και clawback), έφτασε να καλύπτει τις ανάγκες των Ελλήνων ασθενών για φαρμακευτική κάλυψη με 1 στα 3 φάρμακα (30%) σε εξωνοσοκομειακό και 1 στα 2 φάρμακα (45%) σε νοσοκομειακό επίπεδο».

Ανάγκη για παρεμβάσεις

Στο φόντο αυτό ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολ. Παπαδημητρίου στη συνέντευξη τύπου για της μελέτης τόνισε ότι είναι αναγκαία όσο ποτέ η ανάσχεση της πτωτικής πορείας της φαρμακευτικής δαπάνης.  «Για τα έτη 2012-2018 πληρώσαμε σε υποχρεωτικές επιστροφές κι εκπτώσεις € 5,3 δισ.! Δηλαδή χρηματοδοτήσαμε την φαρμακευτική περίθαλψη των πολιτών με το ποσό αυτό. Τα όρια όμως έχουν εξαντληθεί. Δεν μπορούμε όμως να συνεχίσουμε σε αυτόν τον ρυθμό. Ήδη για το πρώτο δίμηνο (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2019) το clawback του ΕΟΠΥΥ είναι αυξημένο κατά 16% συγκριτικά με το πρώτο δίμηνο του 2018», ανέφερε ο κ. Παπαδημητρίου. Ο Γενικός Διευθυντής του ΣΦΕΕ Μ. Χειμώνας μιλώντας στην εκδήλωση υπογράμμισε πως μπορεί το μέτρο του clawback να εφαρμόζεται σε 12 χώρες, αλλά σε όλες τις χώρες υπάρχει είτε ανώτατο όριο, είτε το μέτρο εφαρμόζεται από ποσό υπέρβασης και πάνω «Σε 4 χώρες εξαιρείται η δαπάνη έρευνας από τη διαδικασία της υποχρεωτικής επιστροφής», προσέθεσε.

Καινοτομία και πρόσβαση σε νέες θεραπείες

Αξίζει να σημειωθεί ότι παράλληλα με την μείωση της διολίσθησης της δαπάνης, την εισδοχή του όρου προβλεψιμότητα στη διαδικασία των υποχρεωτικών επιστροφών, προτάσσονται μέτρα που θα αποτελέσουν μοχλό προώθησης καινοτόμων προσεγγίσεων στη διαχείριση των πόρων για το φάρμακο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι εάν προχωρήσει άμεσα η αξιολόγηση των νέων θεραπειών από την Επιτροπή του ΗΤΑ θα υπάρχει κέρδος, τόσο για τους ασθενείς και ειδικότερα για την άμεση πρόσβασή τους σε καινοτόμες θεραπείες, όσο και για το σύστημα υγείας και την εξοικονόμηση πόρων συνολικά. Επίσης εφόσον ακολουθηθεί το παράδειγμα της Ηπατίτιδας C– όπου με μια διαπραγμάτευση μεταξύ των αρχών και της βιομηχανίας διασφαλίστηκε η πρόσβαση με πολύ καλή τιμή των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα -  αναμένεται να υπάρξουν πολλαπλά οφέλη για ασθενείς και για το κράτος.

Επιπλέον, χτες ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ πρότεινε μια σειρά από μέτρα που μπορεί να δώσουν άμεσες λύσεις, όπως:

- θεραπευτικά πρωτόκολλα, ηλεκτρονική συνταγογράφηση στα νοσοκομεία, μητρώα ασθενών, αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας, επιτροπή διαπραγμάτευσης, ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή κοκ.

- τοποθέτηση ορίων στο clawback, και την εισαγωγή της συνυπευθυνότητας με την Πολιτεία στην υπέρβαση της δαπάνης

- παροχή αναπτυξιακών κινήτρων όπως η εξαίρεση από το clawback των δαπανών για κλινικές μελέτες

Σύμφωνα πάντως με όσα ανέφερε ο κ. Χειμώνας «αναμένεται σύντομα να θεσμοθετηθεί ο συμψηφισμό των επενδύσεων που κάνουν οι εταιρίες σε κλινικές μελέτες με το clawback που αντιστοιχεί σε κάθε εταιρία».

Γιώργος Αλεξάκης