Αυτό επεσήμανε η κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ, μιλώντας στην τρίτη διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΤ’ Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με θέμα «Εμβολιασμοί Παιδιών και Εφήβων: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον».
«Τα εμβόλια δεν σταματάνε. Αν συμβεί αυτό, δηλαδή υπάρξει κενό, ελλοχεύει ο κίνδυνος να εχουμε ανάδειξη λοιμωδών νοσημάτων» τόνισε η κα Θεοδωρίδου και πρόσθεσε: «με τις κατάλληλες προφυλάξεις και τα απαιτούμενα μέτρα οι εμβολιασμοί των παιδιών θα πρέπει να γίνονται κανονικά στα παιδιατρικά ιατρεία».
Όσον αφορά στο εμβόλιο για τον κορονοϊό, η κυρία Θεοδωρίδου ανέφερε πως οι μελέτες που έγιναν αφορούσαν σε άτομα άνω των 18 ετών, επομένως το εμβόλιο αυτό δεν συνιστάται προς το παρόν σε παιδιά και εφήβους, καθώς, σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες, ο εμβολιασμός των κοινωνικών ομάδων θα γίνει κατά προτεραιότητα. Δηλαδή, πρώτα θα εμβολιασθούν:
- Οι υγειονομικοί
- Τα σώματα ασφαλείας, αστυνομικοί, πυροσβέστες
- Οι άνθρωποι με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης, διάφορες δομές, γηροκομεία
- Όσοι πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα
- Ακολούθως οι μικρότερες ηλικίες
Άμεση και έμμεση αξία εμβολίων
Η Ομότιμη Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, μιλώντας για την αξία των εμβολίων, ανέφερε πως τις τελευταίες δεκαετίες προλαμβάνουν σε ετήσια βάση μέχρι 3.000.000 θανάτους και αποτρέπουν αναπηρίες σε 750.000 παιδιά. Κι αυτό γιατί η εξέλιξη της βιοτεχνολογίας συνέβαλε καθοριστικά στην παραγωγή νέων εμβολίων για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων, με εξαιρετικά σημαντική επίδραση στην υγεία και την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου.
«Τα εμβόλια και μάλιστα τα πολυδύναμα έχουν άμεση και έμμεση προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, καθώς δεν ωφελούν μόνο το παιδί ή τον έφηβο που εμβολιάζεται, αλλά και τους γονείς και τους παππούδες που ζούνε μαζί τους» ανέφερε χαρακτηριστικά η κυρία Θεοδωρίδου. Αποκάλυψε δε πως αυτή την εποχή βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας 200 νέα εμβόλια, που αφορούν:
Α. σε λοιμώδη νοσήματα που δεν έχουν εκριζωθεί: ελονοσία, δάγκειος πυρετός, χρυσίζων σταφυλόκοκκος, κλωστηρίδιο difficile, κυτταρομεγαλοϊός, φυματίωση, εντεροτοξυνογόνο κολοβακτηρίδιο, ιός HIV, ιός Ebola, ιός SARS και ιός SARS CoV-2
Β. σε μη λοιμώδη νοσήματα όπως : νόσος Αλτσχάιμερ, σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλεργίες
Αξίζει να τονιστεί ότι μέχρι και την εφηβική ηλικία χορηγούνται 17 εμβόλια για λοιμώδη νοσήματα, με διαφορετικά δοσολογικά σχήματα. Όμως, ενώ τα εμβόλια αποδεδειγμένα αποτελούν παρέμβαση που ωφελεί τα άτομα όλων των ηλικιών, διαπιστώνεται συνεχώς αυξανόμενη αμφισβήτηση που μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τη Δημόσια Υγεία, σε παγκόσμιο επίπεδο. Το φαινόμενο αυτό επιβεβαιώνει ότι τα εμβόλια είναι «θύματα» της επιτυχίας τους και αποτελεί ευθύνη όλης της κοινωνίας να τα διαφυλάξει.
Απαντώντας εμμέσως πλην σαφώς στο «παγκόσμιο αντιεμβολιαστικό κίνημα» η κυρία Θεοδωρίδου ανέφερε: «απαιτείται σωστή ενημέρωση γιατί το σοβαρότερο νόσημα είναι η παραπληροφόρηση».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε οι ιδιότητες ενός εμβολίου είναι:
- Ανοσογονικότητα
- Αποτελεσματικότητα
- Ασφάλεια
Όσον αφορά στην ασφάλεια των εμβολίων, η Καθηγήτρια τόνισε με έμφαση «πως κανένα εμβόλιο δεν είναι ασφαλές 100%. Αν όμως βάλουμε στη ζυγαριά τον θεωρητικό κίνδυνο σε σχέση με το όφελος, τον θάνατο ή την αναπηρία του παιδιού αυτή θα γύρει προς την πλευρά του εμβολίου».
Ο εμβολιασμός των παιδιών πρέπει να αρχίζει μετά τον δεύτερο μήνα της ζωής τους, ωστόσο πριν απ’ αυτόν απαιτείται:
- Πλήρης φυσική εξέταση του παιδιού
- Λεπτομερής έλεγχος του εμβολίου (είδος, ημερομηνία λήξης)
- Ενημέρωση των γονιών για το είδος του εμβολίου, τα οφέλη και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες
Εμβολιασμός δεν πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει:
- Εμπύρετο νόσημα >38,
- Θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ή κορτικοειδή
- Πρόσφατη χορήγηση πλάσματος η γ-σφαιρίνης,
- Εγκυμοσύνη
- Ανοσοανεπάρκεια, κακοήθη νοσήματα,
- Αλλεργική νόσος (οξεία φάση),
- Σοβαρή αντίδραση σε προηγούμενο εμβολιασμό.
Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κυρία Θεοδωρίδου, οι λόγοι για τους οποίους χιλιάδες παιδιά δεν εμβολιάζονται:
- Μη καλή συμμόρφωση ή αμέλεια γονέων
- Κοινωνικές-οικονομικές, πολιτικές συνθήκες (πόλεμοι, μετανάστευση)
- Ιατρικοί λόγοι (χρόνια νοσήματα-ανοσοανεπάρκεια)
- Πεποιθήσεις (θρήσκευμα, δισταγμοί, αρνητές εμβολίων)
Σήμερα η ανάπτυξη, κυκλοφορία και ασφάλεια των εμβολίων εξασφαλίζεται μέσω μιας σύνθετης, πολυ-σταδιακής διαδικασίας και πολλαπλών ελέγχων για την ποιότητα, καθαρότητα, δοσολογία, αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Εκτός από τους εσωτερικούς ελέγχους της εκάστοτε κατασκευάστριας εταιρείας τα εμβόλια πρέπει να λάβουν πριν την κυκλοφορία τους και τις απαραίτητες εγκρίσεις από ανεξάρτητους φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), το FDA (ΗΠΑ) κα. Παράλληλα η συνεχιζόμενη επαγρύπνηση και επιτήρηση, για όσο διάστημα ένα εμβόλιο είναι διαθέσιμο στην αγορά και η συλλογή τεράστιας βάσης δεδομένων από τη χρήση του στην πράξη, επιτρέπει την άμεση λήψη μέτρων, καθώς και τη βελτίωσή του ώστε να αυξάνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του, αντιστοίχως, σε διαρκή βάση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τα σημερινά δεδομένα της επιστήμης, πάνω από 30 μολυσματικές ασθένειες μπορεί να προληφθούν ή να περιοριστούν, μέσω του εμβολιασμού και γιαυτό νοσήματα όπως η διφθερίτιδα και η πολιομυελίτιδα έχουν εξαλειφθεί στη χώρα μας, ενώ άλλα νοσήματα όπως ο κοκκύτης, η ανεμευλογιά, η ερυθρά, η παρωτίτιδα έχουν περιοριστεί σημαντικά.
Δεν είναι μάλιστα λίγοι οι παιδίατροι που θεωρούν αναγκαίο οι εμβολιασμοί α να γενικευθούν σε όλο τον παιδικό πληθυσμό και με την ένταξη της υποχρεωτικότητας κι άλλων εμβολίων στο πρόγραμμα εμβολιασμών της χώρας, καθώς η πανδημία που είναι σε εξέλιξη δεν αφήνει περιθώρια για δημιουργία νέων επιδημικών μετώπων και ειδικά στον παιδικό πληθυσμό.
Πάντως π.χ. για το ζήτημα της μηνιγγίτιδας Β η Ελλάδα ωστόσο, υστερεί σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στην καθολική σύσταση για τον εμβολιασμό των νεογνών.
Κι αυτό την ώρα που ο εμβολιασμός έναντι της μηνιγγίτιδας Β συνιστάται για όλα τα βρέφη από την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία, ενώ 9 στους 10 παιδιάτρους συνιστούν στους γονείς τον εμβολιασμό των παιδιών κατά της μηνιγγίτιδας Β. Μόνο, όμως, 4 στους 10 γονείς μπόρεσαν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους, με κύριο αποτρεπτικό παράγοντα να είναι η μη αποζημίωση του εμβολίου. Ωστόσο περισσότερα από 500.000 παιδιά έχουν ήδη εμβολιαστεί στην ιδιωτική αγορά.
Είναι προφανές συνεπώς ότι, η προληπτική ιατρική, η διασφάλιση της δημόσιας υγείας αλλά και οι εκτεταμένες δημόσιες πολιτικές εμβολιασμών είναι ακρογωνιαίοι λίθοι μιας σύγχρονης πολιτικής υγείας που κύριο στόχο θα έχει την εξαφάνιση των ανισοτήτων και την ισότιμη πρόσβαση σε όλους σε θεραπείες, εμβολιασμούς κι εν τέλει στο δικαίωμα στην υγεία. Μάλιστα με δεδομένες και τις δράσεις της ΕΕ για τη στήριξη των εμβολιασμών αλλά και των φαρμακευτικών εταιριών, που στα προγράμματα εταιρικής κοινωνικής τους ευθύνης εντάσσουν μαζικούς εμβολιασμούς ευπαθών ομάδων εκφύεται μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη «ασπίδας» προστασίας στη δημόσια υγεία.
Το video της εκδήλωσης θα αναρτηθεί σύντομα στο κανάλι του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας στο Youtube http://bit.ly/IPH_
Γιώργος Αλεξάκης