Περίπτωση 1

Απαιτούμενα όρια ηλικίας, για τη συνταξιοδότηση γυναικών ασφαλισμένων με 4.500 ημέρες ασφάλισης

Για τις παλαιές ασφαλισμένες του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. (δηλαδή, υπαγόμενες στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης, για πρώτη φορά, μέχρι και την 31.12.1992), οι οποίες έχουν πραγματοποιήσει, κατ΄ελάχιστον, 4.500 ημέρες ασφάλισης, προβλέπεται σταδιακή προσαύξηση του ισχύοντος, μέχρι 31.12.2010, ορίου ηλικίας των 60 και 55 ετών, προκειμένου για λήψη, αντίστοιχα, πλήρους και μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, αρχής γενομένης από την 01.01.2011 και μέχρι τη συμπλήρωση (κατά το έτος 2015), των 65 και 60 ετών, αντίστοιχα.

Με τον τρόπο αυτό, καθιερώνεται από το έτος 2015 και εφεξής, το 65^ο έτος, ως γενικό όριο ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος και το 60^ο έτος, ως γενικό όριο ηλικίας για τη λήψη μειωμένης. Τα ανωτέρω όρια ηλικίας αφορούν το σύνολο των ασφαλισμένων ανεξάρτητα από φύλο και ημερομηνία υπαγωγής τους στην ασφάλιση.

Στο πλαίσιο, δε, της σταδιακής αυτής εναρμόνισης του ορίου ηλικίας για τις μέχρι 31.12.92 ασφαλισμένες ορίζεται ότι  θεμελιώνουν δικαίωμα για λήψη μειωμένης ή πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, με τη συμπλήρωση, αντίστοιχα, των ορίων ηλικίας που θα έχουν διαμορφωθεί κατά το έτος της συμπλήρωσης του 55^ου ή του 60^ου έτους της ηλικίας τους.

Η σταδιακή προσαύξηση των απαιτούμενων, κάθε χρόνο, ορίων ηλικίας, προκειμένου για λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα :

Η σταδιακή προσαύξηση των απαιτούμενων, κάθε χρόνο, ορίων ηλικίας, προκειμένου για λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα :

Ετσι, οι γυναίκες « παλαιές » ασφαλισμένες του Ιδρύματος, οι οποίες συνταξιοδοτούνται με 4.500 ημέρες ασφάλισης, ακολουθούν, σε κάθε περίπτωση, τα όρια ηλικίας που διαμορφώνονται από 01.01.2011 και εφεξής, με αποκλειστικό κριτήριο το ημερολογιακό έτος συμπλήρωσης του 55^ου ή 60^ου έτους της ηλικίας (σύμφωνα με τους παραπάνω πίνακες), προκειμένου για λήψη, αντίστοιχα, μειωμένης ή πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, ανεξαρτήτως του έτους συμπλήρωσης των απαιτούμενων κατ΄ ελάχιστων 4.500 ημερών ασφάλισης (δηλαδή, ανεξαρτήτως του εάν ο χρόνος αυτός συμπληρώνεται πριν ή μετά την 01^η.01.2011). Στην περίπτωση, δε, λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, κατά το μεταβατικό αυτό στάδιο της σταδιακής προσαύξησης των ορίων ηλικίας, διευκρινίζεται ότι το ποσοστό μείωσης θα υπολογίζεται από το διαμορφωμένο, αντίστοιχα, όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

Ασφαλισμένη η οποία συμπληρώνει το 55^ο έτος της ηλικίας το έτος 2012, θεμελιώνει δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος με τη συμπλήρωση του 57^ου έτους της ηλικίας, εφόσον, βεβαίως, πραγματοποιήσει τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης και από αυτές, τουλάχιστον 100 ανά έτος την τελευταία πενταετία πριν τη συμπλήρωση του 57^ου έτους της ηλικίας (δηλαδή, στο παράδειγμά μας, πριν το έτος 2014). Το ποσοστό μείωσης για τη συγκεκριμένη ασφαλισμένη, που θεμελιώνει δικαίωμα μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος με το όριο ηλικίας μειωμένης συνταξιοδότησης, που θα έχει διαμορφωθεί το έτος 2012, θα υπολογίζεται, σε κάθε περίπτωση, από το όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, που θα έχει επίσης διαμορφωθεί το έτος 2012, δηλαδή, σε κάθε περίπτωση, από το 62^ο έτος).

Μοναδική εξαίρεση από τον παραπάνω κανόνα (δηλαδή από τον κανόνα ότι η εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων ακολουθεί, σε κάθε περίπτωση, τα όρια ηλικίας που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης του 55^ου ή 60^ου έτους της ηλικίας) αποτελούν οι ασφαλισμένες, οι οποίες, μέχρι και 31.12.2010, έχουν θεμελιώσει δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, για τις οποίες, προκειμένου για τη λήψη είτε μειωμένης είτε πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, ακολουθούνται τα ισχύοντα μέχρι 31.12.2010 όρια ηλικίας.

Οι ασφαλισμένες, που μέχρι και 31.12.2010 έχουν θεμελιώσει δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, είναι οι ασφαλισμένες, οι οποίες, μέχρι την ημερομηνία αυτή, έχουν συμπληρώσει, αθροιστικά, τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης και τουλάχιστον το 55^ο έτος της ηλικίας και, βεβαίως, τουλάχιστον 100 ημέρες ασφάλισης ανά έτος την τελευταία πενταετία πριν το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου ορίου ηλικίας μειωμένης συνταξιοδότησης, οι οποίες ακολουθούν για τη λήψη είτε μειωμένης είτε πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, τα όρια ηλικίας που ίσχυαν μέχρι 31.12.2010. Η συγκεκριμένη, λοιπόν, κατηγορία ασφαλισμένων, προκειμένου για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, έχει ήδη θεμελιωμένο το σχετικό δικαίωμα (πρακτικά, δε, δεν θα μπορούσε να θιγεί από την διαμορφούμενη, κατ΄έτος, προσαύξηση του σχετικού ηλικιακού ορίου, καθώς οι ασφαλισμένες της κατηγορίας αυτής θα έχουν, ήδη, τουλάχιστον την ίδια ή μεγαλύτερη ηλικία, από το όριο ηλικίας που ανά έτος θα έχει διαμορφωθεί κατά τη διαδικασία της σταδιακής προσαύξησης), ενώ προκειμένου για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, θα απαιτείται η συμπλήρωση του 60^ου έτους της ηλικίας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

α) ασφαλισμένη, η οποία, κατά το έτος 2010, συμπλήρωσε το 55^ο έτος της ηλικίας και συνολικό χρόνο ασφάλισης 4.800 ημερών, από τις οποίες, 100 τουλάχιστον ανά έτος, την πενταετία που είχε προηγηθεί πριν το έτος 2010 (δηλαδή, κατά τα έτη από 2005 έως και 2009), θεμελιώνει δικαίωμα πλήρους συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση του 60^ου έτους της ηλικίας.

β) ασφαλισμένη, η οποία, κατά το έτος 2010, συμπλήρωσε το 57^ο έτος της ηλικίας και συνολικό χρόνο ασφάλισης 4.600 ημερών, παραμένοντας, όμως, άνεργη κατά το χρονικό διάστημα 2000 έως και 2004,  δεν μπορεί να διατηρήσει  το 60^ο έτος της ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, εφόσον δεν είχε  μέχρι και 31.12.2010 θεμελιωμένο δικαίωμα μειωμένης συνταξιοδότησης.

Περίπτωση 2

Απαιτούμενα όρια ηλικίας, για τη χορήγηση δεύτερης σύνταξης σε ασφαλισμένη του ΙΚΑ, η οποία συμπληρώνει τουλάχιστον 6.000 ημέρες ασφάλισης μέχρι 31.12.2010 και το 60^ο έτος της ηλικίας μετά την 01.01.2011.

Για τη χορήγηση δεύτερης σύνταξης σε γυναίκες ασφαλισμένες του Ιδρύματος, δεν  έχει επέλθει τροποποίηση ως προς τον  απαιτούμενο  κατ΄ελάχιστο χρόνο ασφάλισης, καθώς για τη χορήγηση πλήρους δεύτερης σύνταξης λόγω γήρατος, εξακολουθούν να απαιτούνται τουλάχιστον 6.000 ημέρες ασφάλισης, ενώ για τη χορήγηση μειωμένης σε ποσό δεύτερης σύνταξης λόγω γήρατος, εξακολουθούν να απαιτούνται 4.800 ημέρες.

Ως προς τα απαιτούμενα σχετικά όρια ηλικίας, προκειμένου για τη λήψη πλήρους δεύτερης σύνταξης λόγω γήρατος, απαιτείται το αντίστοιχο με το συνολικό χρόνο ασφάλισης πλήρες όριο ηλικίας, όπως αυτό διαμορφώνεται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 10, του ν. 3863/2010.

Επομένως το όριο ηλικίας των 60 ετών, που ισχύει μέχρι και 31.12.2010 προκειμένου για ασφαλισμένη, η οποία, μέχρι και 31.12.2010, είχε συμπληρώσει τουλάχιστον 4.800 ημέρες ασφάλισης  και το 60^ο έτος της ηλικίας, προσαυξάνεται, από 01.01.2011, ανά έτος και μέχρι τη συμπλήρωση του 65^ου έτους, με γνώμονα, αποκλειστικά, το ημερολογιακό έτος συμπλήρωσης από πλευράς της ασφαλισμένης του 60^ου έτους της ηλικίας (δηλαδή, όπως ισχύει και στην περίπτωση της χορήγησης πρώτης σύνταξης σε ασφαλισμένη, με 4.500 κατ΄ελάχιστον ημέρες ασφάλισης, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 13, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010).

Παράδειγμα

Ασφαλισμένη η οποία είχε συμπληρώσει τουλάχιστον 6.000 ημέρες ασφάλισης μέχρι 31.12.2010 και η οποία συμπληρώνει το 60^ο έτος της ηλικίας μετά την 01.01.2011, θεμελιώνει δικαίωμα πλήρους δεύτερης σύνταξης λόγω γήρατος από το Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., με το όριο ηλικίας που θα έχει διαμορφωθεί κατά το ημερολογιακό έτος συμπλήρωσης του 60^ου έτους της ηλικίας. Το ηλικιακό αυτό όριο, όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο ερώτημα, μπορεί για το χρονικό διάστημα από το έτος 2011 έως και το 2014, να ποικίλει από το 61^ο έτος της ηλικίας έως και το 64^ο, ενώ από το έτος 2015 και εφεξής, διαμορφώνεται, οριστικά, στο 65^ο έτος της ηλικίας.

Περίπτωση 3

Απαιτούμενα όρια ηλικίας για τις «νέες ασφαλισμένες», για τη συνταξιοδότηση μητέρων ανηλίκων παιδιών.

Δεν υφίσταται δυνατότητα κατοχύρωσης των ηλικιακών ορίων των 50 και 55 ετών, που ισχύουν μέχρι και 31.12.2012, για τη θεμελίωση, αντίστοιχα, δικαιώματος μειωμένης και πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, με τη συμπλήρωση των απαιτούμενων κατ΄ελάχιστον 6.000 ημερών ασφάλισης μέχρι και 31.12.2012.

Για τις «νέες», λοιπόν, ασφαλισμένες του Ιδρύματος, προκειμένου για τη θεμελίωση δικαιώματος είτε μειωμένης είτε πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, απαιτείται, σε  κάθε  περίπτωση,  η  σωρευτική  συνδρομή των τιθέμενων κάθε χρόνο προϋποθέσεων. Δηλαδή, οι ασφαλισμένες μπορούν να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης, για τα έτη 2011 και 2012, εφόσον έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 6.000 ημέρες ασφάλισης, έχουν ανήλικο παιδί και έχουν συμπληρώσει το 50^ο ή 55^ο έτος της ηλικίας (για τη λήψη αντίστοιχα μειωμένης ή πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος) και για τα έτη 2013 και εφεξής, εφόσον έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 6.000 ημέρες ασφάλισης, έχουν ανήλικο παιδί και έχουν συμπληρώσει το 60^ο ή 65^ο έτος της ηλικίας (για τη λήψη αντίστοιχα μειωμένης ή πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος).

Συνεπώς, για τις «νέες» ασφαλισμένες του Ιδρύματος και προκειμένου για τα έτη 2011 και 2012, αναγνώριση πλασματικών χρόνων για τη συμπλήρωση των 6.000 ημερών ασφάλισης, έχει πρακτικό αποτέλεσμα να γίνει μόνο για τις μητέρες εκείνες, οι οποίες έχουν ανήλικο παιδί και έχουν ήδη συμπληρώσει το απαιτούμενο όριο ηλικίας των 50 ή 55 ετών, προκειμένου για τη θεμελίωση, αντίστοιχα, δικαιώματος μειωμένης ή πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος.

Για τις « νέες » ασφαλισμένες, οι οποίες επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με τις διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων παιδιών, για τα έτη 2011 και 2012, δεν υφίσταται δυνατότητα να αναγνωρίσουν τους πλασματικούς χρόνους που προβλέπεται από το νέο ασφαλιστικό νόμο (δηλαδή δεν μπορούν να κάνουν αναγνώριση χρόνων βάσει των διατάξεων της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 40, του ν. 3996/2011, παρά μόνο τους πλασματικούς χρόνους του άρθρου 40, του ν. 2084/1992).

Δυνατότητα αναγνώρισης των νεών πλασματικών χρόνων της παραγράφου υφίσταται μόνο από το έτος 2013 και εφεξής, καθώς από το έτος αυτό και εφεξής τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης αλλάζουν και διαμορφώνονται στο 60^ο και 65^ο έτος της ηλικίας, προκειμένου για τη θεμελίωση, αντίστοιχα, μειωμένης και πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος.

Περίπτωση 4

Αναγνώριση πλασματικών χρόνων

α) Ασφαλισμένος, ο οποίος συμπληρώνει 10.500 ημέρες ασφάλισης με αναγνώριση χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, με σχετική αίτηση εξαγοράς που μπορεί να υποβληθεί μέχρι και 31.12.2013, κατοχυρώνει τις σχετικά ισχύουσες μέχρι και 31.12.2010 προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, δηλαδή τις 10.500 ημέρες ασφάλισης και το 58^ο έτος της ηλικίας (στην περίπτωση, πάντως, αυτή, δεν ισχύουν οι προβλεπόμενες από την παράγραφο 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως ισχύει, μειώσεις του 30% ή 50% επί του ποσού εξαγοράς). Ο εν λόγω, ωστόσο, ασφαλισμένος, έχει δικαίωμα να επιλέξει την αναγνώριση πλασματικών χρόνων της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν από τότε που ίσχυσαν, με το άρθρο 40, του ν. 3996/2011 (π.χ. χρόνο σπουδών), προκειμένου να συνταξιοδοτηθεί με τις προσαυξημένες χρονικές και ηλικιακές προϋποθέσεις που διαμορφώνονται από 01.01.2011 και εφεξής, καθώς ανήκει στη διακριτική ευχέρεια των ιδίων των ασφαλισμένων η επιλογή των ισχυουσών, κατά περίπτωση, χρονικών και ηλικιακών προϋποθέσεων για θεμελίωση του συνταξιοδοτικού τους δικαιώματος.

β) Οι γονείς, σύζυγοι και αδερφοί ατόμων με αναπηρία, συνταξιοδοτούνται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 37, του ν. 3996/2011 και, επομένως, για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου κατ΄ελάχιστον χρόνου των 7.500 ημερών ασφάλισης, μπορούν να αναγνωρίσουν μόνο τους χρόνους που περιοριστικά αναφέρονται στις εν λόγω διατάξεις.

γ) Ασφαλισμένος, ο οποίος θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης με προϋποθέσεις που ίσχυαν μέχρι και 31.12.2010, δεν έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως ισχύει, μετά την αντικατάστασή της με το άρθρο 40, του ν. 3996/2011, προκειμένου για προσαύξηση της σύνταξής του, ανεξαρτήτως του εάν συμπληρώνει τις προϋποθέσεις αυτές πριν ή μετά την 01.01.2011.

δ) Στο ανώτατο όριο αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, ο οποίος προβλέπεται από τις διατάξεις της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν από τότε που ίσχυσαν, με το άρθρο 40, του ν. 3996/2011 και ο οποίος μπορεί να ποικίλει από 4 έως 7 έτη, σύμφωνα με τη ρητή πρόβλεψη των εν λόγω διατάξεων, αλλά και το σκοπό που διέπει τη θέσπισή τους, συνυπολογίζεται και κάθε άλλος πραγματικός ή πλασματικός χρόνος που τυχόν έχει αναγνωριστεί με βάση άλλες διατάξεις νόμων, ακόμα και εάν η αναγνώριση έχει γίνει πριν την 01.01.2011.

Διευκρινίζεται, πάντως, ότι στο ανώτατο αυτό όριο αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, δεν συνυπολογίζεται ο χρόνος, ο οποίος αφορά σε χρόνο υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση (π.χ. αναγνώριση χρόνου απασχόλησης στην αλλοδαπή από πολιτικούς πρόσφυγες (βλέπε και την με αριθμ. πρωτ. Φ. 80000/οικ. 9240/597/11.08.2011 εγκύκλιο του Υπουργείου).

ε) Οι πλασματικοί χρόνοι της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως ισχύει, μετά την αντικατάστασή της με το άρθρο 40, του ν. 3996/2011, δεν μπορούν να αναγνωριστούν για τη θεμελίωση δικαιώματος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, καθώς οι πλασματικοί αυτοί χρόνοι, μπορούν να αναγνωριστούν μόνο από ασφαλισμένους, οι οποίοι θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις αυξημένες προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν από 01.01.2011 και εφεξής, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 10, του ν. 3863/2010. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι το άρθρο 10, του ν. 3863/2010 δεν θίγει προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, δεν μπορεί να γίνει αναγνώριση των πλασματικών χρόνων της παραγράφου 18, του άρθρου 10, του ν. 3863/2010, όπως ισχύει, για τη θεμελίωση σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου.

Εξαίρεση του ανωτέρω κανόνα αποτελεί ο χρόνος της στρατιωτικής υπηρεσίας, ο οποίος μπορεί να αναγνωριστεί για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω αναπηρίας ή θανάτου, σύμφωνα, πάντα, με τις διατάξεις του ν. 1358/1983.