Παρά το γεγονός ότι δεν έχει εντοπιστεί σαφής αιτιώδης σύνδεση μεταξύ των δύο μεταβλητών, τα στοιχεία υπογραμμίζουν ότι σε χώρες που εμφανίζεται αύξηση στα ποσοστά επαγγελματικής σταδιοδρομίας μεταξύ των ατόμων ηλικίας 55-64 ετών, η ανεργία των νέων τείνει να αυξάνεται λιγότερο από ό,τι σε άλλες χώρες. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, τα χαμηλά ποσοστά δραστηριότητας για μεγαλύτερης ηλικίας άτομα συνδυάζονται με υψηλή ανεργία των νέων, ενώ σε άλλες χώρες όπως η Γερμανία τα σχετικά υψηλά ποσοστά δραστηριότητας για μεγαλύτερης ηλικίας άτομα συνδυάζονται με χαμηλή ανεργία των νέων.
Η τακτική της πρόωρης συνταξιοδότησης δεν αποδίδει
Παλαιότερα, η τακτική της πρόωρης συνταξιοδότησης ως μέσο δημιουργίας θέσεων εργασίας για νέους νεοεισερχόμενους ήταν μια συχνά χρησιμοποιούμενη πολιτική σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ για να διατηρηθεί η ανεργία χαμηλή. Αν και παρατηρείται και στις μέρες μας η τακτική αυτή, ειδικά σε καταστάσεις κρίσης, τα πράγματα πλέον δεν είναι τόσο απλά, καθώς η δυνατότητα υποκατάστασης των ηλικιωμένων εργαζομένων από νέους δεν ανταποκρίνεται ακριβώς στην πραγματικότητα. Η απόκλιση από αυτό το θεωρητικό μοντέλο οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων. Ενδεικτικά παραθέτουμε τους παρακάτω:
1. Νέες θέσεις εργασίας που δεν υπήρχαν πριν δημιουργούνται ως συνέπεια της καινοτομίας, γεγονός που μεταφράζεται ως απαξίωση δεξιοτήτων για εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας αποκλείοντας έτσι τη δυνατότητα υποκατάστασης.
2. Αντιστοίχως, οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι έχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα τόσο από διοικητική άποψη όσο και από άποψη αφοσίωσης, ειδικά σε κλάδους όπου η εμπειρία αποτελεί ζητούμενο.
3. Η ευέλικτη εργασία δημιουργεί νέες ευκαιρίες και για τις δύο αυτές ηλικιακές ομάδες, αλλά σε πολύ διαφορετικούς τομείς που απαιτούν εντελώς διαφορετικές ομάδες δεξιοτήτων από τις δύο ηλικιακές ομάδες, πάλι δυσχεραίνοντας την λογική της υποκατάστασης.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες επιβάλλουν μια αναθεώρηση του γραμμικού μοντέλου του εργασιακού βίου, με έμφαση πλέον στην ευελιξία, γεγονός το οποίο μεταφράζεται σε αναθεώρηση των περιόδων εργασίας, αναψυχής, μάθησης και περίθαλψης και γενικότερη εξέλιξη του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια της εργασίας.
Ραγδαία ζήτηση για την «ανθρώπινη πινελιά» σε αυτοματοποιημένους τομείς
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να σημειωθεί είναι ότι η αύξηση απασχολησιμότητας σε μια συγκεκριμένη δημογραφική ομάδα δεν σημαίνει ότι οι θέσεις εργασίας για τους νέους θα μειωθούν, καθώς οι ανάγκες αλλάζουν, οι θέσεις εργασίας εξελίσσονται και οι κοινωνίες εξελίσσονται. Ενδεικτικά, η μελέτη υπογραμμίζει τις εξελίξεις στα πεδία της ψηφιοποίησης και του διαδικτύου των πραγμάτων στον βαθμό που αλληλοκαλύπτονται με την πρόοδο της ιατρικής και της τεχνητής νοημοσύνης, καταλήγοντας ότι στο μέλλον η ζήτηση για μη-τεχνικές δεξιότητες και τη λεγόμενη «ανθρώπινη πινελιά» θα αυξηθεί ραγδαία στον ολοένα και πιο αυτοματοποιημένο ιατρικό τομέα.
Στο πλαίσιο της αναγνώρισης του προβλήματος της γήρανσης η Ε.Ε. έχει θεσμοθετήσει προγράμματα, σχεδιασμένα ώστε να αντιμετωπίσουν το ζήτημα σε επίπεδο πολιτικής. Αντιστοίχως, ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να κινηθεί παράλληλα υιοθετώντας ανάλογες δράσεις. Ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Adecco στην Ελλάδα μιλάει για τις πρωτοβουλίες που θα πρέπει να ληφθούν από τη μεριά των εταιρειών: «Οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν συνεχή μάθηση, επανεκπαίδευση, αναβάθμιση των δεξιοτήτων και ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης, ώστε οι εργαζόμενοι όλων των ηλικιών να έχουν σύγχρονες δεξιότητες. Αντίστοιχα και τα υψηλόβαθμα στελέχη θα πρέπει να αναπτυχθούν, ώστε να μπορούν να διευθύνουν ομάδες αποτελούμενες από μέλη όλων των ηλικιών. Εννοείται ότι οι ευέλικτες πολιτικές εργασίας θα παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το νέο περιβάλλον. Επιπλέον, πέραν των εταιρειών και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναλάβουν δράση υιοθετώντας πολιτικές επανεκπαίδευσης και ανάπτυξης για όλες τις ηλικιακές ομάδες, ενώ παράλληλα θα πρέπει να επανεξετάσουν τις μορφές επαγγελματικής μετάβασης των εργαζομένων, καθώς και τη συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Επίσης, εφόσον η ευελιξία παραμένει βασική προτεραιότητα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι αυτή η ανάγκη για ευελιξία καλύπτεται χωρίς να υπάρχει συμβιβασμός εις βάρος της ασφάλειας».