Αν και το σενάριο της αναδιάρθρωσης δεν υποχώρησε ποτέ από τον περασμένο Γενάρη, η λίστα με τους ξένους αναλυτές και επενδυτές που εμφανίζονται βέβαιοι ότι πρόκειται για την επόμενη σκηνή του ελληνικού δράματος, επεκτείνεται συνεχώς τον τελευταίο καιρό. Ο Νουριέλ Ρουμπινί, γνωστότερη ίσως “Κασσάνδρα” των διεθνών αγορών, δήλωσε σε συνέντευξή του την προηγούμενη εβδομάδα ότι “το σχέδιο σωτηρίας της Ελλάδος μεταθέτει απλώς το πρόβλημα. Η Ελλάδα ίσως χρειαστεί να εξέλθει από το ευρώ και κυρίως να προβεί σε αναδιάρθρωση του χρέους της αναγκάζοντας τους πιστωτές της να συναινέσουν σε μεγάλες απώλειες”. Ανάλογες είναι και οι εκτιμήσεις του νομπελίστα οικονομολόγου, Πολ Κρούγκμαν, σε αλλεπάλληλα σχετικά άρθρα του στην εφημερίδα New York Times. Εξίσου απαισιόδοξες είναι οι προβλέψεις του Βρετανικού περιοδικού Economist, ο αναλυτές του οποίου εκτιμούν ότι ακόμη και αν το πρόγραμμα του Δ.Ν.Τ επιτύχει πλήρως, η χώρα μας θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με ένα δυσθεώρητο εξωτερικό χρέος στο τέλος του 2013. Επιπλέον, τα στοιχεία από την μέχρι στιγμής εκτέλεση του προϋπολογισμού επέτειναν την ανησυχία των επενδυτών, αφού αναδεικνύουν το “Σισύφειο” χαρακτήρα που έχει η προσπάθεια εντυπωσιακής αύξησης των εσόδων σε περίοδο ισχνών αγελάδων.
Με δεδομένο λοιπόν ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θεωρείται στο εξωτερικό σχεδόν αναπόφευκτη, τα δύο βασικά σενάρια που διακινούνται αυτή τη στιγμή είναι τα εξής:
Σενάριο 1: Η “ελεγχόμενη” αναδιάρθρωση
Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, η κυβέρνηση αντέχει έως το τέλος της εφαρμογής του τριετούς προγράμματος που προβλέπεται από το μηχανισμό στήριξης. Οι δημοσιονομικοί στόχοι όμως δεν επιτυγχάνονται πλήρως και το χρέος απειλεί να γονατίσει την ήδη κλονισμένη οικονομία της χώρας μας. Έτσι, η Αθήνα ξεκινά διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της, με σκοπό την επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων της και την μείωση των αναλογούντων τόκων. Την τακτική αυτή ακολούθησαν στο παρελθόν και άλλες χώρες (Ουκρανία, Πακιστάν, Εκουαδόρ), με διάφορους βαθμούς επιτυχίας, όπως δείχνουν σχετικές μελέτες του Δ.Ν.Τ. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία για το θέμα, πρόκειται αναμφίβολα για μία κίνηση που θα δώσει “ανάσες” στην ελληνική οικονομία, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από ορισμένες προϋποθέσεις:
- οι πιστωτές να πειστούν πρώτα ότι δεν έχουν άλλη επιλογή για να πάρουν πίσω τα χρήματά τους και επομένως να συμφωνήσουν, χωρίς ιδιαίτερες διαμαρτυρίες και προσφυγές.
- να έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες εναλλακτικές λύσεις, ώστε να μη θεωρηθεί ότι η χώρα μας υπεκφεύγει και επομένως μπει σε καθεστώς άτυπου “Τειρεσία” διεθνώς (όπου κανείς δεν θα τη δανείζει στο μέλλον).
Μελέτη των Eduardo Borensztein και Ugo Panizza για τις περιπτώσεις οργανωμένης αναδιάρθρωσης τα τελευταία 200 χρόνια, καταδεικνύει ότι οι επιπτώσεις τους στην πραγματική οικονομία δεν είναι δραματικές. Οι αγορές ξεχνούν γρήγορα τις “αταξίες” του παρελθόντος και ξαναρχίζουν να δανείζουν, ενώ η ελάφρυνση που αποφέρει η μείωση των τοκοχρεολυσίων επιτρέπει στην οικονομία να μπει γρήγορα σε τροχιά ανάκαμψης (όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά που κάνουν διακανονισμό των χρεών τους με τις τράπεζες). Εντούτοις και αυτοί οι αναλυτές επιμένουν ότι είναι μείζονος σημασίας ζήτημα να μη φανεί η αναδιάρθρωση ως στρατηγική επιλογή μίας κυβέρνησης, αλλά ως ύστατη λύση μπροστά στο αδιέξοδο. Έτσι και οι αγορές έχουν χρόνο να προετοιμαστούν για τις αλλαγές και δεν πλήττεται τόσο πολύ το κύρος της χώρας, αφού έχει πρώτα δείξει πως έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να φανεί συνεπής στις δανειακές της υποχρεώσεις. Σύμφωνα μάλιστα με ορισμένα δημοσιεύματα στο διεθνή τύπο, αυτή είναι και η άποψη του Δ.Ν.Τ για την περίπτωση της Ελλάδας.
Σενάριο 2: Η χαοτική χρεοκοπία
Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής αποδεικνύονται ατελέσφορα. Ως εκ τούτου, το Δ.Ν.Τ και η Ε.Ε πιέζουν την Αθήνα να λάβει νέα μέτρα, όπως ακριβώς προβλέπεται στο Μνημόνιο που έχει υπογράψει η χώρα μας. Το αίτημα τους πυροδοτεί κοινωνική έκρηξη και “ανταρσία” στο κυβερνών κόμμα, με απρόβλεπτες συνέπειες για το πολιτικό σύστημα. Η διάδοχη κατάσταση, όποια μορφή και αν έχει (κυβέρνηση συνασπισμού, κυβέρνηση “τεχνοκρατών”, κ.λ.π) δεν έχει άλλη επιλογή από τα κηρύξει εσπευσμένα στάση πληρωμών, ανακοινώνοντας στους πιστωτές της ότι για κάθε ευρώ που τους χρωστάει, θα τους αποπληρώσει μόνο μερικά σεντς (το γνωστό “κούρεμα”). Κατόπιν τούτων, η Ελλάδα χάνει την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές, προκύπτουν δυσκολίες στις εισαγωγές της και εξαναγκάζεται να βγει από το ευρώ. Οι ελληνικές τράπεζες καταρρέουν και κρατικοποιούνται, αφού δεν έχουν πια πρόσβαση στη διατραπεζική αγορά, οι πελάτες τους σπεύδουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους, ενώ διαγράφουν και μεγάλα ποσά από τα χρέη του δημοσίου. Στην Ελλάδα, ακολουθεί περίοδος παρατεταμένης αστάθειας και υψηλής ανεργίας, όπως ακριβώς συνέβη και στην Αργεντινή. Στην Ευρώπη, επικρατεί πανικός με τα κρατικά ομόλογα, καθώς η Ισπανία και η Πορτογαλία δέχονται αφόρητες πιέσεις και το Δ.Ν.Τ και η Ε.Ε δεν είναι σε θέση να βρουν τα απαραίτητα κεφάλαια για τη στήριξή τους. Οι Ευρωπαϊκές τράπεζες που κατέχουν ελληνικούς τίτλους κλονίζονται. Το ενιαίο νόμισμα κινείται αρχικά μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και εντέλει καταρρέει “εντός της προσεχούς δεκαετίας”, όπως ήδη προβλέπουν ορισμένοι αναλυτές από το αγγλοσαξονικό “στρατόπεδο”.
Μολονότι, η Ελλάδα αυτή τη στιγμή ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί και επομένως τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί, το σενάριο αυτό θεωρείται από όλους σχεδόν τους αναλυτές ως το λιγότερο πιθανό ενδεχόμενο.