Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το 2008, οι περισσότεροι οικονομολόγοι ανέτρεξαν αιφνιδιασμένοι στα βιβλία της ιστορίας, ώστε να μελετήσουν την αντιμετώπιση της ανάλογης (αν και πολύ σφοδρότερης) Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930. Από τα συμπεράσματά τους, χωρίζονται πλέον σε δύο στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά, βρίσκονται οι τυπικά «ομοϊδεάτες» του Γιώργου Παπανδρέου (Τζόσεφ Στίγκλιτζ, Πολ Κρούγκμαν), τους οποίους όμως παραδόξως επικαλείται συνεχώς ο Αντώνης Σαμαράς και συστήνουν επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, σαν αυτές που εφαρμόζονται από την κυβέρνηση Ομπάμα στις ΗΠΑ. Επικαλούνται το παράδειγμα του Νιου Ντιλ και ομνύουν στο όνομα του Κέινς. Από την άλλη πλευρά, βρίσκονται όσοι επιμένουν στον περιορισμό, ή τέλος πάντων, στη συγκράτηση των ελλειμμάτων, ώστε να μην τιναχτούν τα θεμέλια της οικονομίας στον αέρα (π.χ. Ρόμπερτ Μάντελ).
Για τους πρώτους, δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, αρκεί να διαβάσει κανείς τα «23 σημεία» της Νέας Δημοκρατίας, τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να περιλαμβάνονται σε μανιφέστο σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της δεκαετίας του 1990. Οι δεύτεροι όμως, οι οποίοι δεν προβάλλονται τόσο συχνά από τον τύπο, έχουν μία σειρά από σοβαρά επιχειρήματα, τα οποία, ανεξαρτήτως πολιτικών κινήτρων, επανέφερε εμμέσως στο προσκήνιο η διαγραφή Σκυλακάκη και η εσωστρέφεια στη Ν.Δ με αφορμή το Μνημόνιο.
Ειδικότερα, επισημαίνουν τα εξής:
Α) Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ είναι ασθενική, οι φόβοι για διπλή ύφεση δεν έχουν υποχωρήσει, ενώ το χρέος που επωμίστηκε η Αμερικανική οικονομία για τα πακέτα τόνωσης της οικονομίας θα είναι δυσβάσταχτο.
Β) Σε κάθε περίπτωση, μία χώρα σαν την Ελλάδα, η οποία μπήκε στην ύφεση με ήδη δυσθεώρητο χρέος δεν θα ήταν σε θέση να κάνει οτιδήποτε άλλο, εκτός από αυτό που κάνει.
Γ) Η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 δεν τελείωσε με το Νιου Ντιλ, όπως έχει επικρατήσει να ακούγεται στο δημόσιο λόγο, αλλά διήρκεσε 132 μήνες (!!) και τελείωσε όταν οι Ιάπωνες επιτέθηκαν στο Περλ Χάρμπορ και η Αμερική βγήκε στον πόλεμο εναντίον του Άξονα.
Δ) Αντιθέτως, ελάχιστη προσοχή δίνεται στην ύφεση του 1920-21. Τότε, η Αμερικανική οικονομία συρρικνώθηκε ξαφνικά κατά 6,5% και η ανεργία εκτινάχθηκε από το 1 στο 12% μέσα σε ελάχιστους μήνες. Η τότε Ρεπουμπλικανική Αμερικανική κυβέρνηση όμως δεν μπήκε στον πειρασμό των επεκτατικών πολιτικών. Αντ’ αυτού, συνέχισε την ασφυκτική περιοριστική πολιτική. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα γενναίο και έξυπνο αποπληθωρισμό» είχε πει ο τότε πρόεδρος Γουόρεν Χάρντινγκ και δικαιώθηκε. Μέσα σε λιγότερο από ενάμιση χρόνο η ύφεση είχε τελειώσει, η ανεργία επανήλθε σταδιακά στο 2,4% και η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 48,4% την επόμενη τριετία, εν μέρει χάρη στην αναγκαία «διόρθωση» που προκάλεσαν στην αγορά τα αποπληθωριστικά μέτρα του Χάρτντινγκ.
Ε) Ένα ακόμη επιτυχημένο παράδειγμα που παραπέμπει στο Μνημόνιο είναι η «θεραπεία σοκ» που εφαρμόστηκε στην Πολωνία. Υπενθυμίζεται ότι ο τότε Υπουργός Οικονομικών της Πολωνίας, Λέζεκ Μπαλτσερόβιτς, προώθησε 11 νομοσχέδια, τα οποία τέθηκαν ταυτόχρονα σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1990 και μετέτρεψαν την Πολωνία κυριολεκτικά εν μία νυκτί από σοσιαλιστική σε καπιταλιστική χώρα. Οι βίαιες και σαρωτικές μεταρρυθμίσεις του Μπαλτσερόβιτς είχαν κοινωνικό κόστος, αλλά η Πολωνική οικονομία αποδείχθηκε τελικά η πιο επιτυχημένη μεσοπρόθεσμα από τις πρώην κομουνιστικές.
Είναι άγνωστο αν ο κ. Σκυλακάκης είχε στο μυαλό του τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις του Μπαλτσερόβιτς και την περιοριστική πολιτική του Χάρντινγκ, όταν υπερασπίστηκε τη λογική του Μνημονίου, χαρακτηρίζοντας ουσιαστικά το πικρό χάπι, απαραίτητη θεραπεία. Το σίγουρο είναι ότι καλό θα ήταν να τις μελετήσουν και στη Νέα Δημοκρατία, πριν υποστηρίξουν ότι είναι σε θέση να μηδενίσουν το έλλειμμα μέχρι του χρόνου. Άλλωστε, είναι οι θέσεις που υπερασπίζεται πλέον σύσσωμη σχεδόν η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Εξάλλου, πληροφοριακά αναφέρουμε ότι ο κ. Μπαλτσερόβιτς έχει σήμερα το απόγευμα ομιλία στην Αθήνα, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Κωνσταντίνος Καραμανλής.