Η Κύπρος, ένας νέος παίκτης στον ενεργειακό κλάδο, θα μπορούσε να αναπτύξει κοιτάσματα υδρογονανθράκων αξίας έως 400 δις δολάρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών. Τα έσοδα αυτά, αν πραγματοποιηθούν, θα καταστήσουν αμελητέα ποσότητα το σχεδιαζόμενο πακέτο διάσωσης της Μεγαλονήσου από τους διεθνείς της εταίρους, ύψους 17,5 δις ευρώ.
"Εκ πρώτης όψεως, (το ποσό) είναι τεράστιο. Πολύ μεγαλύτερο από ότι εκτιμούν όλοι", είπε ο Michael Economides, σύμβουλος σε θέματα ενέργειας στο Χιούστον του Τέξας.
Ο θησαυρός όμως αυτός είναι βαθιά θαμμένος κάτω από τη Μεσόγειο, παγιδευμένος σε μία από τις πλέον διαφιλονικούμενες περιοχές του κόσμου. Η Τουρκία ξεκάθαρα χαρακτηρίζει παράνομη την προσπάθεια εκμετάλλευσής του από την Κύπρο.
Την ώρα που δισεκατομμύρια ίσως να κρύβονται μπροστά από την πόρτα τους, οι Κύπριοι ετοιμάζονται για σκληρή λιτότητα ως αντίτιμο για τη στήριξη που θα λάβουν από τους δανειστές τους.
Οι τρεις βασικοί υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές αυτής της Κυριακής σπεύδουν να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη από το θέμα, με το αέριο να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις καμπάνιες τους.
Ένας εκ των υποψηφίων έχει προτείνει την "τιτλοποίηση" -- την προκαταβολή δανείων έναντι μελλοντικών εσόδων -- προκειμένου να λύσει η Λευκωσία το οικονομικό της πρόβλημα πριν ακόμα βγάλει το αέριό της στην επιφάνεια. Είναι μια ιδέα που κερδίζει έδαφος και στις Βρυξέλλες.
Αλλά ακόμα και αν προχωρήσει σαν ιδέα, η τιτλοποίηση χρειάζεται χρόνο για να ολοκληρωθεί. Και άλλες χώρες έχουν τιτλοποιήσει μελλοντικά έσοδα από πετρέλαιο και αέριο, αλλά μόνο από διαπιστωμένα κοιτάσματα που είναι έτοιμα προς εκμετάλλευση.
Η Κύπρος έχει, ωστόσο, αρκετά επιχειρήματα στη φαρέτρα της για να συνυπολογιστούν τα κοιτάσματα στη μείωση του χρέους. Τα χωρικά της ύδατα συνορεύουν με αυτά του το Ισραήλ, όπου έχουν γίνει δύο από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις κοιτασμάτων αερίου της τελευταίας δεκαετίας.
Το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS) εκτιμά ότι η λεκάνη της Λεβαντίνης κρύβει 122 τρις κυβικά πόδια (tcf) εκμεταλλεύσιμου αερίου. Ενδεχομένως να υπάρχουν και 1,7 δις βαρέλια ανακτήσιμου πετρελαίου.
Από αυτά, οι ειδικοί θεωρούν ότι 50-60 tcf μπορεί να βρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων της Κύπρου.
"Η τελική αξία για την Κύπρο είναι τεράστια", είπε ο Economides. "Ακόμα και αν κάνουμε μια συντηρητική εκτίμηση για 50 tcf αερίου, χωρίς να βρεθεί πετρέλαιο, έχουμε μπροστά μας πιθανά έσοδα 400 δις δολαρίων μέχρι να είναι εμπορεύσιμο".
Επενδυτικό κεφάλαιο
Η απερχόμενη κυβέρνηση του ΑΚΕΛ έχει προτείνει να συσταθεί ένα "Ταμείο Εθνικών Πόρων" όταν αρχίσουν να εισρέουν έσοδα. Σκοπός του θα ήταν να ενισχύει τον προϋπολογισμό, να χρηματοδοτεί τη βιομηχανία και έργα υποδομής καθώς και να προβαίνει σε μακρόπνοες επενδύσεις.
Το σχέδιο αυτό στηρίζει ο υποψήφιος πρόεδρος Σταύρος Μαλάς που στηρίζεται από το ΑΚΕΛ και έρχεται δεύτερος στις περισσότερες δημοσκοπήσεις.
Ο συντηρητικός υποψήφιος Νίκος Αναστασιάδης έκανε μία παρόμοια πρόταση, σύμφωνα με την οποία τα μελλοντικά κέρδη αερίου θα κατατίθενται σε ένα κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο.
Τόσο ο Αναστασιάδης όσο και ο Μαλάς λένε ότι η υπερβολική τιτλοποίηση εσόδων ίσως οδηγήσει να πουληθούν τα κοιτάσματα σε υπερβολικά χαμηλή τιμή.
Ωστόσο, ο υποψήφιος Γιώργος Λιλλήκας, που έρχεται τρίτος στις δημοσκοπήσεις και στηρίζεται από το σοσιαλιστικό κόμμα, πιστεύει ότι η ανακάλυψη και μόνο των κοιτασμάτων μπορεί να αποτελέσει διαπραγματευτικό όπλο για να ξεφύγει γρήγορα η Κύπρος από τους όρους του μνημονίου και έχει προτείνει είτε την προπώληση ή την τιτλοποίηση των αποθεμάτων.
"Η Κύπρος δεν θα πρέπει να εξαρτάται οικονομικά από κανέναν επειδή τα κράτη που εξαρτώνται οικονομικά εξαρτώνται και πολιτικά. Γι' αυτό σκοπεύω να χρησιμοποιήσω άμεσα το φυσικό αέριο", είπε.
Μια τέτοια πρόταση ακούγεται ελκυστική τόσο για τους Κύπριους που έχουν κουραστεί με τα μέτρα λιτότητας, όσο και για τους δανειστές της στις Βρυξέλλες που αναζητούν τρόπο να διασφαλίσουν ότι η Κύπρος μπορεί να αντέξει ένα δάνειο διάσωσης.
Οι οικονομολόγοι, ωστόσο, είναι επιφυλακτικοί.
"Η Κύπρος δεν πρόκειται να βοηθηθεί βραχυπρόθεσμα από την προοπτική φυσικού πλούτου", είπε η Laura LeCornu της εταιρίας συμβούλων Strata Insight. "Είναι μακροπρόθεσμη προοπτική και υπάρχουν τόσο πολλές αβεβαιότητες".
Γεωπολιτικά
Η Κύπρος ανακοίνωσε στα τέλη του 2011 τα πρώτα ευρήματα φυσικού αερίου. Η αμερικανική Noble Energy <NBL.N> ανακοίνωσε ακαθάριστη μέση τιμή 7 tcf σε πηγάδι στα νοτιοανατολικά της νήσου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να αρχίσει να παράγει αέριο το 2018 ή 2019.
Σύμφωνα με αξιωματούχους από το χώρο της ενέργειας, μία συντηρητική αποτίμηση του συγκεκριμένου ευρήματος της Noble ανέρχεται στα 80 δις ευρώ.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι παραμένει ανεξερεύνητη ολόκληρη η υπεράκτια περιοχή που τελεί υπό κυπριακό έλεγχο, το ποσό αυτό θα μπορούσε να πενταπλασιαστεί.
Η Noble θα διεξάγει φέτος μια δεύτερη γεώτρηση για να αξιολογήσει το εύρημα του 2011, και μόνο τότε θα αποφασίσει εάν έχει εμπορική αξία.
Στο μεταξύ, ο πιθανολογούμενος θησαυρός αναζωπυρώνει τις εδαφικές διαφορές που χρόνια υποβόσκουν στην περιοχή. Η Τουρκία λέει ότι η εκμετάλλευση του αερίου θα αποτελεί "νομική παράβαση" από τους Ελλληνοκυπρίους και ότι το αέριο θα έπρεπε να το εκμεταλλεύονται εξίσου οι δύο πλευρές.
"Το θεωρώ ως εμπόδιο στις σχέσεις που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε", είπε στο Reuters ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Taner Yildiz.
Η Τουρκία έχει προειδοποιήσει τις ενεργειακές εταιρίες ότι οποιαδήποτε εμπλοκή τους στην Κύπρο θα έχει συνέπειες. Η ENI, που υπέγραψε τον Ιανουάριο συμβόλαιο συμπαραγωγής αερίου, ενημερώθηκε ότι μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά οι δραστηριότητές της στην Τουρκία.
Η ιταλική εταιρία είναι εταίρος στον αγωγό BlueStream που προμηθεύει με ρωσικό αέριο την Τουρκία. Επίσης συμμετέχει στο έργο του Shah Deniz που παρέχει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω της Τουρκίας. Το ίδιο ισχύει και για τη γαλλική Total, μια ακόμη εταιρία που έχει συμβόλαιο διερευνητικών ερευνών στην Κύπρο.