Για τις αδυναμίες στον κλάδο του φαρμάκου αλλά και το τι πρέπει να γίνει την επόμενη μέρα μιλά στο "R" και τη Δέσποινα Καραγιαννοπούλου ο Κωνσταντίνος Ευριπίδης, Διευθύνων Σύμβουλος GENESIS Pharma:
Ερ.: Ο κλάδος της υγείας -συνολικά- βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Οι κυβερνώντες πιστεύουν ότι υπάρχει σχέδιο διάσωσης κάτι που δεν συμμερίζονται οι εμπλεκόμενοι επιχειρηματικοί φορείς. Ποια είναι η άποψη σας για όλες αυτές τις ανατροπές που γίνονται στον χώρο.
Απ.: Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια της βαθιά ύφεσης, οι κυβερνήσεις εξάντλησαν την αποφασιστικότητά τους σε βίαιες παρεμβάσεις ταμειακού χαρακτήρα και την αυστηρότητά τους σχεδόν αποκλειστικά στη φαρμακευτική δαπάνη. Αποφάσεις και μέτρα, που ελήφθησαν υπό πίεση και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, οφείλαμε να τα έχουμε προχωρήσει μόνοι μας πολύ πριν την κρίση, στη βάση μιας συνολικής διαρθρωτικής αναμόρφωσης.
Τότε σίγουρα οι αλλαγές θα ήταν πολύ πιο ομαλές και διαχειρίσιμες από αυτές που αντιμετωπίζουμε σήμερα, με πολύ καλύτερα αποτελέσματα για το σύστημα υγείας.
Παρ’όλα αυτά σήμερα, η δημόσια δαπάνη υγείας έχει μειωθεί και μάλιστα το φάρμακο έχει τη μεγαλύτερη συμβολή από όλους τους εμπλεκόμενους. Τα αποτελέσματα το αποδεικνύουν. Από το 2009 μέχρι σήμερα, η φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε στο μισό, από 5,5 δις ευρώ το 2009 στα περίπου 2,5 δις. Το φάρμακο όμως δεν αντέχει άλλες μειώσεις.
Η φαρμακευτική δαπάνη δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από τα 2,2-2,3δις για το 2014, χωρίς να έχουμε σοβαρή υποβάθμιση της ποιότητας περίθαλψης των ασθενών. Είναι πραγματικά αδύνατο να πετύχουμε το στόχο του 1% του ΑΕΠ, ειδικά σε μια στιγμή που έχουμε χάσει το 25% του ΑΕΠ μας. Το 1% σημαίνει ότι η κατά κεφαλή φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα θα είναι σχεδόν η μισή από τον μέσο όρο της Ευρώπης των 27.
Η δική μας θέση στο ζήτημα των τιμών και της φαρμακευτικής δαπάνης είναι απλή. Οποιαδήποτε τιμή κάτω από το μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών της Ευρώπης που ορίζει ο νόμος, θα οδηγήσει σε απόσυρση φαρμάκων από την αγορά ή και σε ελλείψεις φαρμάκων από τις παράλληλες εξαγωγές. Άρα όλες οι τιμές, για όλα τα φάρμακα, πρωτότυπα, οn patent και off patent πρέπει να ορίζονται με βάσει αυτόν τον απλό κανόνα.
Ερ.: Η λίστα φαρμάκων θα μπορούσε κάλλιστα κανείς να την παρομοιάσει με το "Γιοφύρι της Άρτας". Το δεδομένο αυτό, αναστέλλει την επενδυτική στρατηγική των εταιρειών φαρμάκου και τις περιορίζει εντός των ελληνικών τειχών;
Απ.:Η κατάρτιση της λίστας φαρμάκων οφείλει να είναι μια σταθερή και προγραμματισμένη διαδικασία, ώστε να μπορούν οι Έλληνες ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε νέα, καινοτόμα φάρμακα. Παραδοσιακά στην Ελλάδα αντιμετωπίζαμε πολύ μεγάλες καθυστερήσεις, ενώ ως γνωστόν τα τελευταία χρόνια της κρίσης δεν πήρε τιμή στην Ελλάδα κανένα νέο φάρμακο. Μετά από δυόμισι περίπου χρόνια, μόλις τον περασμένο Αύγουστο τιμολογήθηκαν ορισμένα νέα σκευάσματα, για τα οποία όμως εκκρεμεί ακόμη το θέμα αποζημίωσης τους μέσω της ένταξής τους στη θετική λίστα. Ελπίζουμε η νέα Επιτροπή να προχωρήσει γρήγορα με αυτό το θέμα, καθώς όλες αυτές οι καθυστερήσεις στερούν στους Έλληνες ασθενείς την πρόσβαση σε νέες, καινοτόμες θεραπείες, πολλές από τις οποίες αφορούν σε σύνθετα και βαριά νοσήματα.
Και βέβαια δημιουργούν προβλήματα και στην επιχειρηματική δραστηριότητα δεκάδων εταιρειών. Η ανάπτυξη των φαρμακευτικών εταιρειών και ιδίως αυτών που εστιάζουν στην καινοτομία, όπως είναι η GENESIS Pharma, βασίζεται στην κυκλοφορία νέων φαρμάκων. Οι καθυστερήσεις, ή το πάγωμα κυκλοφορίας που είχαμε ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια, οδηγούν σε συρρίκνωση της αγοράς με άμεσες επιπτώσεις καταρχήν στις θέσεις εργασίας και τις επενδύσεις.
Αν δεν εισάγεις νέα φάρμακα, είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσεις τις θέσεις εργασίας και σχεδόν αδύνατο να τις αυξήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορούμε να μιλάμε βέβαια και για επενδυτικές κινήσεις. Ο πρώτος κανόνας για την ενίσχυση των επενδύσεων είναι το σταθερό πλαίσιο, που επιτρέπει στους επενδυτές να πραγματοποιήσουν έναν μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό. Η αγορά μας σήμερα δυστυχώς υπόκειται σε διαρκείς αλλαγές.
Ερ.: Τι επιπτώσεις έχουν οι καθυστερήσεις στη λίστα φαρμάκων και στις συνεργασίες που έχουν συνάψει ελληνικές εταιρείες με οίκους του εξωτερικού, όπως η εταιρεία σας;
Απ.:Τα τελευταία χρόνια έχουμε εισπράξει τον έντονο προβληματισμό για την κατάσταση της χώρας και του κλάδου από τους διεθνείς μας συνεργάτες, μερικές από τις μεγαλύτερες διεθνείς φαρμακευτικές εταιρείες. Από το 2009 και μετά καταβάλουμε συνεχώς προσπάθειες προκειμένου να αναστρέψουμε το κλίμα και να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη τους στη χώρα.
Όταν περιμένουμε τρία χρόνια για να πάρουμε άδεια για ένα νέο φάρμακο, όταν κινδυνεύουμε με οριζόντιες μειώσεις τιμών που μπορούν να επηρεάσουν την τιμή ενός προϊόντος σε μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, η δική μας δουλειά ως ελληνική εμπορική εταιρεία που προσπαθεί να εισάγει καινοτόμα φάρμακα στην Ελλάδα τόσο άμεσα όσο τα απολαμβάνουν οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες, καταλαβαίνετε πως γίνεται πολύ δύσκολη.
Ευτυχώς στην περίπτωσή μας, ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, όλοι μας οι συνεργάτες μας στήριξαν ουσιαστικά. Η επιτυχημένη πορεία που έχουμε καταγράψει και η εμπιστοσύνη που έχουμε κτίσει μαζί τους αλλά και με την ιατροφαρμακευτική κοινότητα στην πορεία αυτών των 16 ετών, αποτέλεσαν εχέγγυα ώστε και να ανανεώσουμε τα συμβόλαιά μας για υπάρχοντα προϊόντα, αλλά και να συνάψουμε νέες συμφωνίες.
Ερ.: Οι κυβερνητικές αλλαγές αλλά και η αδυναμία των ασφαλιστικών ταμείων να πληρώσουν πόσο έχουν επηρεάσει τα μεγέθη της εταιρείας.
Απ.:Οι επιπτώσεις από όλους τους χειρισμούς που έγιναν στο φάρμακο και στους προμηθευτές του δημοσίου τα τελευταία πέντε χρόνια υπήρξαν εξαιρετικά έντονες για την εταιρεία μας. Οι οριζόντιες μειώσεις τιμών που επεβλήθησαν το 2010 οδήγησαν σε μείωση του κύκλου εργασιών μας κατά 13%, από 255 εκατ. ευρώ το 2009 σε 223 εκατ. ευρώ το 2010, ενώ τα συσσωρευμένα χρέη των Δημόσιων Νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ μέχρι και το τέλος του 2012 ξεπερνούσαν τα 200 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον η έλλειψη ρευστότητας λόγω των συσσωρευμένων χρεών επέτειναν την εξάρτηση της εταιρείας μας από τον τραπεζικό δανεισμό για την εξυπηρέτηση των τρεχουσών αναγκών της. Το 2010, λάβαμε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου για την εξόφληση των οφειλών των Νοσοκομείων και του ΙΚΑ για τις πωλήσεις του 2008 και 2009. Από το σύνολο των ομολόγων ύψους 267 εκ. ευρώ, τα 217εκ. ευρώ υπάχθηκαν στο PSI προκαλώντας στην εταιρεία ζημία 170 εκ. ευρώ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ζημιά που υπέστη εταιρεία, μετά τις μεγάλες Ελληνικές τράπεζες. Ήμασταν η ελληνική φαρμακευτική εταιρεία με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και για πρώτη φορά, μετά από 15 χρόνια, το 2011 η εταιρεία μας παρουσίασε αρνητικά ίδια κεφάλαια.
Όπως καταλαβαίνετε καταβάλαμε μεγάλο αγώνα -και η Διοίκηση και όλοι οι εργαζόμενοι- ώστε να στηρίξουμε την εταιρεία μας, να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητά της, αλλά και όλες τις θέσεις εργασίας, παρέχοντας πάντα απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στην θεραπεία τους. Και τα καταφέραμε, γιατί δράσαμε άμεσα και αποφασιστικά με μια σειρά επιχειρηματικών κινήσεων, γιατί οι μέτοχοι της εταιρείας τη στήριξαν ουσιαστικά και γιατί οι διεθνείς μας συνεργάτες, παρά την ανασφάλειά τους για τα τεκταινόμενα στη χώρα, μας εμπιστεύθηκαν.
Ερ.: Το Δημόσιο σε πόσο χρόνο σήμερα πληρώνει τις φαρμακευτικές εταιρείες;
Απ.:Ο ρυθμός αποπληρωμής των οφειλών έως το τέλος του 2012 από το δημόσιο βελτιώθηκε πολύ τους τελευταίους μήνες. Ωστόσο, εντός του 2013 ήδη συσσωρεύονται νέα χρέη, και παρά την καλή πρόθεση να ομαλοποιηθεί η κατάσταση των τρεχουσών πληρωμών, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να πετύχουμε την αποπληρωμή σε 60 ή 90 ημέρες, όπως ορίζει ο νόμος. Επιπλέον, δεν πληρώνονται όλοι οι προμηθευτές με τον ίδιο ρυθμό και αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα και αδικίες στην αγορά.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες που προμηθεύουν απευθείας τα νοσοκομεία και τον ΕΟΠΥΥ βρίσκονται τελευταίες στη λίστα των πληρωμών, σε σύγκριση με τις κλινικές, τους φαρμακοποιούς ή τις φαρμακευτικές εταιρείες που πωλούν μέσω φαρμακείων και φαρμακαποθηκών. Το χειρότερο είναι πως, όσοι προμηθεύουν απευθείας νοσοκομεία και ΕΟΠΥΥ είναι εκείνοι που έχουν πληγεί περισσότερο από κάθε άλλον στον κλάδο αυτά τα πέντε χρόνια λόγω του υψηλού ποσοστού πωλήσεων στο δημόσιο, αλλά και των αυξημένων επιστροφών και έκτακτων εισφορών που έχουν καταβάλει. Οι εταιρείες αυτές σήμερα αντιμετωπίζουν μια εύθραυστη ισορροπία, όμως βρίσκονται και πάλι στην πιο δεινή θέση χωρίς να μπορούν να διαχειριστούν ένα νέο κύμα παγώματος πληρωμών. Είναι ανάγκη επομένως να δοθεί μια μόνιμη λύση που θα διασφαλίσει συστηματική και δίκαιη ροή αποπληρωμής όλων των προμηθευτών.
Ερ.: Ποια είναι η επόμενη ημέρα της εταιρείας -με βάση τα σημερινά δεδομένα- τόσο εντός όσο και εκτός των ελληνικών τειχών; Υπάρχει πλάνο νέων συνεργασιών και επενδύσεων;
Απ.: Μετά την τεράστια ανατροπή και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς μας, σήμερα έχουμε καταφέρει να στηρίξουμε την εταιρεία, ενώ έχουμε βάλει ήδη γερές βάσεις για μια νέα σταθερή πορεία τα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός πως η αγορά μας συνεχώς συρρικνώνεται.
Έχουμε στο χαρτοφυλάκιό μας ισχυρά πρωτότυπα προϊόντα καλυμμένα με μακροχρόνιες πατέντες, ενώ έχουμε διασφαλίσει μακροχρόνια συμβόλαια συνεργασίας με όλους τους διεθνείς μας συνεργάτες για τα υπάρχοντα αλλά και τα νέα προϊόντα τους. Παράλληλα, διερευνούμε νέες στρατηγικές συνεργασίες αλλά και επιχειρηματικές κινήσεις προς νέες κατευθύνσεις. Αυτό που περιμένουμε είναι να ολοκληρωθεί η αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου, ώστε να μπορέσουμε να ξαναθέσουμε σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο και δυναμικό πλάνο επενδύσεων, το οποίο έχουμε παγώσει τα τελευταία χρόνια λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίσαμε.
Ερ.: Ποια θα είναι η επόμενη μέρα του φαρμάκου στην Ελλάδα;
Απ.: Μετά από τόσες αλλαγές και παρεμβάσεις στο φάρμακο οποιαδήποτε πρόβλεψη μοιάζει επισφαλής. Θέλω να ελπίζω πως το 2014 θα αποτελέσει μια χρονιά σχετικής σταθερότητας, με την προϋπόθεση βέβαια πως η φαρμακευτική δαπάνη δεν θα μειωθεί στα 2δις ευρώ, γιατί θα προκληθούν νέα προβλήματα.
Τουλάχιστον οι δεσμεύσεις της Κυβέρνησης δείχνουν πως υπάρχει θέληση να ομαλοποιηθούν κάπως τα πράγματα, κάτι που χρειάζεται πολύ ο κλάδος μας.
Θα ήθελα περισσότερο να σταθώ στο ποια θα έπρεπε να είναι η επόμενη ημέρα. Έχουμε υποχρέωση να διασφαλίσουμε ίση πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε νέες, καινοτόμες, πρωτότυπες θεραπείες, όπως την απολαμβάνουν οι ασθενείς σε δεκάδες χώρες σε όλο τον κόσμο. Διαμορφώνοντας ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς φαρμάκου, μπορούμε να πετύχουμε και στήριξη της εγχώριας παραγωγής και διάθεση νέων καινοτόμων θεραπειών. Και πως ορίζεται αυτό το πλαίσιο; Με τακτικές και διαφανείς ανατιμολογήσεις υπαρχόντων on και off patent φαρμάκων, σταθερή εισαγωγή νέων φαρμάκων και άμεση ένταξή τους στη θετική λίστα, συστηματική και δίκαιη ροή πληρωμών για όλους τους προμηθευτές, σταθερό φορολογικό πλαίσιο των επιχειρήσεων και ένα θεσμικό πλαίσιο για τη διεξαγωγή κλινικών ερευνών και ανάπτυξης φαρμάκων από τα οποία μπορεί πολλαπλά να ωφεληθεί η ελληνική οικονομία.
Αυτός είναι ο συνδυασμός παρεμβάσεων που ταυτόχρονα ωφελεί τους ασθενείς, διαμορφώνει μια ελεγχόμενη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη και θέτει τις βάσεις για έναν βιώσιμο και δυνατό φαρμακευτικό κλάδο στη χώρα μας που περιλαμβάνει όλες τις εταιρείες, ελληνικές ή θυγατρικές πολυεθνικών, εμπορικές ή βιομηχανικές, χωρίς εξαιρέσεις και διαχωρισμούς.