Με την ίδια έκθεση, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Reporter.gr, κατηγορείται η Ελλάδα για το καθεστώς ατιμωρησίας της αστυνομικής βίας, εναντίον κρατουμένων και μεταναστών και οι εισαγγελικές αρχές για ανεπάρκεια και έλλειψη προθυμίας, στην αποτελεσματική διερεύνηση καταγγελιών αστυνομικής βίας.

Η έκθεση βασίζεται στα ευρήματα των μελών της CPT, από την επίσκεψη τους στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2015 και συνοδεύεται από τις απαντήσεις των ελληνικών αρχών που, ως συνήθως, μεταθέτουν στο μέλλον την εφαρμογή των σχετικών συστάσεων, που η Επιτροπή έχει απευθύνει το 2011 και το 2013!

Συμπερασματικά υπογραμμίζεται ότι, «από τα ευρήματα της επίσκεψης του 2015 προκύπτει σαφώς ότι, η κατάσταση στις φυλακές είναι πλέον κρίσιμη και ότι απαιτούνται κατεπείγοντα μέτρα για την ανάταξή τους, ξεκινώντας από την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού και την χρόνια έλλειψη προσωπικού στα περισσότερα σωφρονιστικά καταστήματα. Τέλος, πρέπει να αναγνωρισθεί ανοικτά το σοβαρό πρόβλημα της κακομεταχείρισης από αστυνομικούς και να δημιουργηθεί μηχανισμός για να διερευνώνται αποτελεσματικά οι καταγγελίες για κακομεταχείριση.»

Καταπέλτης είναι η έκθεση της CPT για την αστυνομική βία στην Ελλάδα, για το καθεστώς ατιμωρησίας που έχει ατύπως θεσμοθετηθεί κατά των βιαιοπραγούντων αστυνομικών αλλά και για την ανεπάρκεια των εισαγγελικών αρχών, να διερευνήσουν αποτελεσματικά σχετικές καταγγελίες.

Αναφέρεται, συγκεκριμένα, ότι:

*Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του 2015, η αντιπροσωπεία της CPT έγινε αποδέκτης ικανού πλήθους αξιόπιστων καταγγελιών για υπερβολική χρήση βίας από αστυνομικούς -ιδιαίτερα από αστυνομικούς των δίκυκλων ομάδων ΔΕΛΤΑ στην Αθήνα- κατά την προσαγωγή αλλά και μετά από αυτήν, μερικές εκ των οποίων υποστηρίζονταν από ιατρικές γνωματεύσεις και άλλα στοιχεία.

* Προκύπτει επίσης ότι η κακομεταχείριση από αστυνομικούς στα Τμήματα Ασφαλείας, ιδιαιτέρως εις βάρος αλλοδαπών -μεταξύ άλλων και για την απόσπαση ομολογίας- συνεχίζει να αποτελεί συνήθη πρακτική, κυρίως στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα και στο Αστυνομικό Τμήμα Πλατείας Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη.

* Τα ευρήματα της CPT από την επίσκεψη του 2015 κατατείνουν για άλλη μια φορά στη διαπίστωση ότι το υφιστάμενο σύστημα διερεύνησης καταγγελιών για κακομεταχείριση χαρακτηρίζεται από συστημικές αδυναμίες της αστυνομίας και των δικαστικών αρχών. Οι διερευνήσεις συχνά δεν πληρούν τις βασικές απαιτήσεις αποτελεσματικότητας όπως ορίζονται στην νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τα σχετικά πρότυπα της CPT.

*Η αντιπροσωπεία της CPT μελέτησε αριθμό φακέλων διερεύνησης από τη μελέτη των οποίων προέκυψε ότι η δράση που ανέλαβαν οι εισαγγελικές αρχές για τη διερεύνηση των πολύ σοβαρών καταγγελιών για κακομεταχείριση εκ μέρους αστυνομικών στην έκθεση τηςCPT του 2013 αλλά και για τη διερεύνηση άλλων συγκεκριμένων περιπτώσεων είναι προδήλως ανεπαρκής. Τα ανωτέρω προκαλούν σοβαρή ανησυχία και αβεβαιότητα όσον αφορά τη δέσμευση των ελληνικών αρχών να πατάξουν την ατιμωρησία στους κόλπους της Ελληνικής Αστυνομίας.

* Η CPT επισημαίνει και πάλι ότι, οι επίσημες διασφαλίσεις κατά της κακομεταχείρισης (όπως το δικαίωμα ενημέρωσης των οικείων στην περίπτωση κράτησης, το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο και το δικαίωμα πρόσβασης σε ιατρό) στις περισσότερες περιπτώσεις δεν τηρούνται στην πράξη από την έναρξη της στέρησης της ελευθερίας ενός ατόμου και εν γένει παραμένουν αναποτελεσματικές, παρά την ύπαρξη σαφών κανόνων.

Ειδικότερα για τις ελληνικές φυλακές και το ενδεχόμενο κατάρρευσης του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος, στην έκθεση αναφέρεται ότι:

* Τα ευρήματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του 2015 δείχνουν ότι τα κύρια προβλήματα του υπερπληθυσμού και της χρόνιας έλλειψης προσωπικού συνεχίζουν να σοβούν και ότι το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα είναι στο όριο της κατάρρευσης. Τα δύο αυτά, μακράν σοβαρότερα, προβλήματα επιτείνουν και περιπλέκουν έτι περαιτέρω τα πλείστα όσα σοβαρά προβλήματα διαπιστώσαμε στις φυλακές που επισκεφθήκαμε, και δη την ποσοτικώς και ποιοτικώς ανεπαρκή ιατρική περίθαλψη.

Η κατάσταση έχει μάλιστα τόσο επιδεινωθεί που πολύ πέραν των σοβαρών ανησυχιών περί κακομεταχείρισης βάσει του Άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), υφίστανται σοβαρότατα ζητήματα που αφορούν το δικαίωμα στη ζωή βάσει του Άρθρου 2 ΕΣΔΑ, δεδομένου ότι αδύναμοι κρατούμενοι δεν τυγχάνουν καμιάς προσοχής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αφήνονται απλώς να πεθάνουν.

Πρέπει να δοθεί τέλος στην παρούσα κατάσταση όπου οι φυλακές στην Ελλάδα λειτουργούν απλώς ως αποθήκες ανθρώπων, τονίζεται ιδιαίτερα στην έκθεση.

* Η βία μεταξύ κρατουμένων και ο εκφοβισμός παραμένουν σοβαρό πρόβλημα. Σε όλες τις φυλακές που επισκεφθήκαμε καταγράψαμε περιπτώσεις διακομιδής στο νοσοκομείο κρατουμένων λόγω σοβαρών τραυματισμών που προκάλεσαν συγκρατούμενοι. Το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο στη Φυλακή Ανδρών Κορυδαλλού όπου πτέρυγες που φιλοξενούν 350 έως 400 κρατουμένους εποπτεύονται από έναν ή δύο μόνο φύλακες -κατάσταση που θα μπορούσε να παρομοιασθεί με καζάνι που σιγοβράζει και το οποίο εκρήγνυται βίαια κάθε λίγους μήνες.

* Οι συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές που επισκεφθήκαμε ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις κάκιστες και οι διατάξεις του Σωφρονιστικού Κώδικα του 1999 όσον αφορά τα πρότυπα για τους χώρους διαβίωσης και την εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος σε κάθε κρατούμενο απλούστατα δεν εφαρμόζονται.

Σε μερικές περιπτώσεις, και κυρίως στο Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού και στη Φυλακή Ναυπλίου, οι συνθήκες που επικρατούν άνετα θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

* Η CPT εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία της διότι δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στις φυλακές. Αιτία των εκτεταμένων προβλημάτων είναι η οξεία έλλειψη υγειονομικού προσωπικού και η παντελής απουσία ολοκληρωμένης διαχείρισης υπηρεσιών υγείας.

Η έκθεση υπεισέρχεται και στο θέμα της κακομεταχείρισης από την αστυνομία, ανηλικων κρατουμένων και αναφέρει συγκεκριμένα ότι:

* Αριθμός ανηλίκων κρατουμένων κατήγγειλαν ότι έπεσαν θύματα κακομεταχείρισης από αστυνομικούς κατά την προσαγωγή τους ή κατά τη διάρκεια της κράτησής τους στα κρατητήρια της αστυνομίας. Επιπλέον, κατήγγειλαν ότι ανακρίθηκαν και υποχρεώθηκαν να υπογράψουν κείμενα (ομολογίες και άλλες καταθέσεις) χωρίς την παρουσία δικηγόρου και/ ή προσώπου της εμπιστοσύνης τους.

* Η Ειδική Εγκατάσταση Κράτησης Ανηλίκων στη Δικαστική Φυλακή Κορίνθου δεν αποτελεί περιβάλλον το οποίο μπορεί να υποστηρίξει ανηλίκους, πρέπει συνεπώς να καταβληθούν προσπάθειες να αναβαθμισθούν οι υποδομές και ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός, να επαυξηθούν οι δυνατότητες απασχόλησης και εργασίας και να διασφαλιστεί ότι το προσωπικό που εργάζεται με τους ανηλίκους είναι επαρκώς εκπαιδευμένο και τελεί υπό τη δέουσα επίβλεψη.

* Όλως ιδιαιτέρως, πρέπει να τροποποιηθούν οι νομικές διατάξεις που διέπουν την μεταφορά ανηλίκων στην απομόνωση για πειθαρχικούς λόγους

* Η κράτηση ασυνόδευτων ανηλίκων για μέρες ή και εβδομάδες σε αστυνομικά τμήματα ή ειδικά κέντρα κράτησης όπως η Αμυγδαλέζα ή η Πέτρου Ράλλη -αντί φιλοξενίας σε χώρο κατάλληλο για ανηλίκους- είναι απαράδεκτη. Η ελληνικές αρχές πρέπει να πράξουν ό,τι είναι δυνατόν για να θέσουν τέλος στην πρακτική αυτή. Εάν, κατ' εξαίρεση, ως μέτρο ύστατης καταφυγής, ασυνόδευτοι ανήλικοι πρέπει να στερηθούν την ελευθερία τους, πρέπει να εφαρμόζονται πρόσθετα μέτρα προστασίας και οι εν λόγω ανήλικοι να κρατούνται μόνο σε κατάλληλες εγκαταστάσεις, με επαρκώς εκπαιδευμένο προσωπικό και αντίστοιχες συνθήκες διαβίωσης.

Νίκος Ρούσσης - Στρασβούργο