Αν τα συστατικά μιας επιτυχημένης επένδυσης είναι η βαθιά κατανόηση, οι ρεαλιστικές απαιτήσεις και η στενή παρακολούθηση, τότε τα τελευταία χρόνια, είναι μια περίοδος επενδυτικής αδυναμίας στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Δεν υπάρχει καμία επιτυχημένη επένδυση αν δεν υπάρχει πρώτα η κατανόηση. Τα επίπεδα της κατανόησης είναι πολλά. Από το είδος και τη μορφή της κάθε επένδυσης, μέχρι τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο και τον απαιτούμενο χρονικό ορίζοντα. Δύσκολα μπορούσαν τα παραπάνω να γίνουν πράξη στην χώρα μας αυτά τα χρόνια. Από την άλλη πλευρά πολλές αρχικά κερδοφόρες τοποθετήσεις κατέληξαν αποτυχημένες λόγω υπερβολικών εκτιμήσεων από τη μία και της πίστης ότι η αγορά κάνει λάθος… Τα χρόνια που πέρασαν έδειξαν ότι, καμιά φορά στις αγορές, δεν μπορούν να υπάρξουν καν εκτιμήσεις. Πολλές οι μεταβλητές, σύντομες οι αλλαγές και όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά. Τελικά, η μεγάλη αξία της στενής παρακολούθησης κάθε επένδυσης, ήταν το μόνο συστατικό που παρέμεινε σε ισχύ. Απόψεις, αναφορές, σημειώσεις, νέα, φήμες κλπ. αποτέλεσαν σημαντικά εργαλεία για αυτή την εργασία, κατά την πρόσφατη χρηματιστηριακή ιστορία.
Στην Attica Wealth είμαστε stock pickers αλλά πιστεύουμε στη διασπορά και τον ελεγχόμενο κίνδυνο. Γνωρίζουμε ότι οι μεγάλες αποδόσεις έρχονται από λίγες επιτυχημένες επιλογές αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι πίσω από κάθε πολύ επιτυχημένο διαχειριστή υπάρχουν χιλιάδες που έχουν μερικά ή συνολικά αποτύχει. Σε γενικές γραμμές, επιθυμούμε οι εξειδικευμένες επιλογές μας (Stock picking) να μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα σε ένα πλαίσιο διαχειρίσιμου συνολικού κινδύνου. Προφανώς και δεν υπάρχει ένα μοντέλο για όλες τις επενδυτικές επιλογές. Αυτό που ονομάζουμε συνολικό κίνδυνο είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον κίνδυνο που είναι διατεθειμένο να αναλάβει το κάθε χαρτοφυλάκιο. Εφόσον αυτό το επίπεδο κινδύνου το διατηρούμε σταθερό – όσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό – τότε οι μεμονωμένες επιλογές μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικά καλύτερη επίδοση χωρίς να διαμορφώνουν συνθήκες ανεπίτρεπτης αποτυχίας. Αυτή η παραπάνω προσέγγιση θεωρούμε πως θα είναι κρίσιμη για τις επενδύσεις στην Ελλάδα το 2016, ίσως και το 2017.
Είναι χαρακτηριστική η έκφραση «οι συνθήκες των αγορών είναι σήμερα προκλητικές». Πιστεύω ότι μπορούμε κάλλιστα να τη χρησιμοποιούμε ως διαχειριστές κάθε περίοδο και τελικά να έχουμε περιγράψει σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα. Κάθε φορά όμως αυτό που χαρακτηρίζουμε ως «προκλητικό» είναι κάτι διαφορετικό. Κάπως έτσι οι σημερινές συνθήκες έχουν τα χαρακτηριστικά των υψηλών τιμών των μετοχών σε συνδυασμό με ιστορικά χαμηλά επιτόκια σε όλες τις ανεπτυγμένες αγορές. Μάλιστα τα επιτόκια είναι τόσο χαμηλά (έως αρνητικά) που η εναλλακτική λύση της διατήρησης θέσης σε μετρητά σχεδόν αποκλείεται. Τι αναδύεται λοιπόν στα σημερινά δεδομένα; Η παρακολούθηση του συνολικού κινδύνου του χαρτοφυλακίου και ο περιορισμός του στα όρια του μαθηματικά εφικτού. Είναι ξεκάθαρο ότι η χρήση πολλών κατηγοριών επενδύσεων (asset classes), μεγάλης διασποράς και διεθνών κατανομών είναι απαραίτητα εργαλεία. Επιπρόσθετα σε καθεστώς μηδενικών επιτοκίων σε ικανό βάθος χρόνου οι μικρές μονοψήφιες αποδόσεις αποκτούν τελείως διαφορετική αξία από αυτή που είχαμε συνηθίσει την αμέσως προηγούμενη περίοδο. Συνεπώς ανακύπτει μια ενδιαφέρουσα αντίφαση: η αποκλεισμένη θέση σε μετρητά λόγω ανυπαρξίας αποδόσεων αποκτά ουσιαστικό ρόλο στη διαχείριση του συνολικού κινδύνου. Με αυτό τον τρόπο οδηγούμαστε σε διαχείριση του χρονισμού της αγοράς (market timing) που θεωρείται από ιδιαίτερα δύσκολη, έως αδύνατη. Προτείνουμε λοιπόν μεγάλη διασπορά σε τίτλους και κατηγορίες επενδύσεων και στόχευση απόλυτων αποδόσεων ως μέθοδο χρονισμού.
Η Ελλάδα, τόσο σε μετοχικούς τίτλους όσο και σε ομόλογα πρέπει να αποτελεί ένα μέρος μόνο του συνολικού χαρτοφυλακίου μας. Στο σημερινό παγκόσμιο χωριό, οι επενδύσεις δεν μπορούν παρά να είναι παγκόσμιες. Αυτά που μας κρατούν από τη διαμόρφωση ενός τέτοιου χαρτοφυλακίου, πέρα από τη σημερινή ισχύ των κεφαλαιακών περιορισμών (capital controls στα ελληνικά…), είναι ο τοπικισμός μας και σε ορισμένες περιπτώσεις η άγνοια. Σε γενικές γραμμές η άγνοια είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τη λήψη λανθασμένων αποφάσεων. Οι επενδυτές όμως, είναι σημαντικό να είναι και υπομονετικοί. Οι αγορές μπορεί να κινηθούν είτε σε κατευθύνσεις ή πλαγίως για κάποιο χρονικό διάστημα και η έρευνα έχει αποδείξει ότι ο συγχρονισμός με τις αγορές δεν είναι εύκολος. Η επένδυση είναι τόσο επιστήμη, όσο και τέχνη. Σε αυτή την περίπτωση, η παγκόσμια διαφοροποίηση, η χαμηλή μεταβλητότητα και η πειθαρχία είναι βασικά στοιχεία για την επενδυτική στρατηγική. Παρά το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση έχει αυξήσει τη συσχέτιση μεταξύ των αγορών, η παγκόσμια διαφοροποίηση παραμένει το βασικό μέσο για την σύγχρονη δομή του χαρτοφυλακίου. Από την άλλη πλευρά η χαμηλή μεταβλητότητα των επενδύσεων είναι ένα επιπλέον προληπτικό μέτρο σε έναν κόσμο σε υπερθέρμανση. Τέλος, η πειθαρχία των επενδύσεων είναι σαν τα φρένα σε ένα αυτοκίνητο. Δεν ξέρεις τη σημασία τους μέχρι να χρειαστεί να σταματήσεις αποτελεσματικά.