Ωστόσο, αυτή η νοοτροπία συχνά αλλοιώνεται ή ακόμη και διαγράφεται όταν το παιδί ξεκινά το σχολείο και έρχεται σε επαφή με τις συμβατικές εκπαιδευτικές πρακτικές.
Το τεστ δημιουργικής σκέψης «Torrance» αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι αποκλίνουσες σκέψεις των παιδιών μειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Το 98% των παιδιών στο νηπιαγωγείο είναι «δημιουργικές ιδιοφυΐες»- μπορούν να σκεφτούν ατελείωτους τρόπους να χρησιμοποιήσουν έναν συνδετήρα.
Αυτή η ικανότητα μειώνεται δραστικά καθώς τα παιδιά περνούν από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ όταν φτάνουν στην ηλικία των 25 ετών, μόνο το 3% μπορεί ακόμα να θεωρηθεί «δημιουργική ιδιοφυΐα». Οι περισσότεροι από εμάς δεν μπορούν να σκεφτούν παρά ελάχιστες χρήσεις ενός συνδετήρα.
Αυτό που είναι πιο επίφοβο, σε σχέση με το ζήτημα του ανθρώπινου κεφαλαίου, είναι ότι τα τελευταία 25 χρόνια, το προαναφερθέν τεστ έδειξε μείωση της πρωτοτυπίας μεταξύ των μικρών παιδιών (από το νηπιαγωγείο έως και την Γ’ δημοτικού).
Παρεμπιπτόντως, γνωρίζατε ότι μπορείτε να συνδυάσετε έξι τουβλάκια LEGO με περισσότερους από 915 εκατομμύρια τρόπους;
Επικεντρωνόμαστε στις λάθος δεξιότητες
Σύμφωνα με την Έκθεση Ανθρώπινου Κεφαλαίου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ με τίτλο «Προετοιμασία των ανθρώπων για το μέλλον της εργασίας», πολλά από τα σημερινά εκπαιδευτικά συστήματα είναι ήδη αποσυνδεδεμένα από τις δεξιότητες που απαιτούνται για τις σημερινές αγορές εργασίας.
Μάλιστα, η έκθεση υπογραμμίζει ότι τα σχολεία τείνουν να επικεντρώνονται κυρίως στην ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών – ή των δεξιοτήτων στα πιο παραδοσιακά μαθήματα - παρά στην καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως η επίλυση προβλημάτων, η δημιουργικότητα ή η συνεργασία.
Αυτό πρέπει να μας ανησυχήσει εάν λάβουμε υπόψιν το σύνολο δεξιοτήτων που απαιτείται την εποχή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Η επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων, η κριτική σκέψη και η δημιουργικότητα είναι οι τρεις πιο σημαντικές δεξιότητες που χρειάζεται ένα παιδί για να ευδοκιμήσει, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όσον αφορά στις επιθυμητές δεξιότητες, η δημιουργικότητα έχει «σκαρφαλώσει» από τη 10η θέση στην 3η σε μόλις πέντε χρόνια. Η συναισθηματική νοημοσύνη και η γνωστική ευελιξία έχουν επίσης μπει στον κατάλογο δεξιοτήτων για το 2020.
Το ανησυχητικό είναι πως, αυτές οι δεξιότητες δεν κάνουν συχνά την εμφάνισή τους σε μια τυπική μέρα στο σχολείο.
Ο ρόλος του παιχνιδιού
Μια μελέτη στη Νέα Ζηλανδία συνέκρινε τα παιδιά που έμαθαν να διαβάζουν σε ηλικία πέντε ετών, με αυτά που έμαθαν στην ηλικία των επτά. Όταν έγιναν 11 ετών, και τα δύο σύνολα παιδιών επέδειξαν την ίδια ικανότητα ανάγνωσης, ωστόσο τα δεύτερα έδειξαν υψηλότερο επίπεδο κατανόησης. Μία από τις εξηγήσεις είναι ότι είχαν περισσότερο χρόνο να εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους μέσα από το παιχνίδι.
Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η προετοιμασία των παιδιών για το μέλλον απαιτεί την εκ νέου εξέταση των εννοιών της μάθησης και της εκπαίδευσης.
Φυσικά η ανάγνωση, η γραφή και τα μαθηματικά παραμένουν σημαντικά ώστε τα παιδιά να «ξεκλειδώσουν» τον κόσμο γύρω τους. Ωστόσο ένας ολοένα και πιο διασυνδεδεμένος και δυναμικός κόσμος σημαίνει ότι τα παιδιά θα αλλάξουν θέσεις εργασίας αρκετές φορές στη ζωή τους – θέσεις εργασίας που ίσως δεν υπάρχουν σήμερα και τις οποίες ίσως χρειαστεί να εφεύρουν.
Το ερώτημα είναι πώς ενισχύουμε το προαναφερθέν εύρος δεξιοτήτων και διατηρούμε την έμφυτη ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν, καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής τους, αντί να την διαβρώνουμε όταν μπαίνουν στην επίσημη εκπαίδευση.
Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι απλούστερη από ό, τι νομίζουμε: το μόνο που χρειάζεται είναι να συστήνουμε τα παιδιά σε περισσότερες θετικές και «παιχνιδιάρικες» εμπειρίες.
Οι διαφορετικές μορφές παιχνιδιού παρέχουν στα παιδιά την ευκαιρία να αναπτύξουν κοινωνικές, συναισθηματικές, σωματικές και δημιουργικές δεξιότητες εκτός από τις γνωστικές.
Επενδύοντας στο μέλλον των παιδιών μας, ας φροντίσουμε να τα προστατεύσουμε από την κατευθυνόμενη μάθηση και την πρόωρη έναρξη της τυπικής «σχολικής εκπαίδευσης». Τα παιδιά τριών ετών δεν χρειάζεται να διδάσκονται γράμματα και αριθμούς σε γραπτή μορφή, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αυτό θα τα κάνει καλύτερους αναγνώστες.
Ίσως, αντί να τα βοηθάμε με τα μαθήματα, να έχει περισσότερη αξία να συνεχίσουμε να περνάμε ανέμελες, χαρούμενες στιγμές παιχνιδιού με τα παιδιά μας.
Η φυσική ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν μέσω του παιχνιδιού ίσως να είναι το καλύτερα φυλαγμένο -και πιο οικομομικό- μυστικό, για να εξοπλιστούν με τις δεξιότητες που θα βοηθήσουν τόσο τα ίδια, όσο και τις οικονομίες μας να ευδοκιμήσουν.