Το άγχος και ο στενός του συγγενής, ο πανικός, γεννιούνται και τα δύο από το φόβο. Ο φόβος είναι ο παλαιότερος μηχανισμός επιβίωσης που έχουμε και που μας βοηθά να μαθαίνουμε να αποφεύγουμε επικίνδυνες καταστάσεις στο μέλλον.

Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος σε συνθήκες κινδύνου;

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκατομμυρίων χρόνων, οι άνθρωποι ανέπτυξαν ένα νέο «στρώμα» πάνω από το πιο πρωτόγονο κομμάτι επιβίωσης του εγκεφάλου, που ονομάζεται Προμετωπικός Φλοιός. Ο Προμετωπικός Φλοιός, μας βοηθά να σκεφτόμαστε και προβλέπει τι θα συμβεί στο μέλλον μας με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, την οποία εξελικτικά κάθε φορά καταγράφει.  Σεσυνθήκες κινδύνου, εάν κάποια πληροφορία λείπει, ο Προμετωπικός Φλοιός διαμορφώνει με τη διεξαγωγή προσομοιώσεων διαφορετικά σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί, που βασίζονται σε προηγούμενα παρόμοια γεγονότα που έχουμε ζήσει.

Για παράδειγμα, αν βγούμε σε έναν πολυσύχναστο δρόμο, γυρίσουμε το κεφάλι μας και δούμε ένα αυτοκίνητο να έρχεται καταπάνω μας, ενστικτωδώς ανεβαίνουμε στο πεζοδρόμιο για να σωθούμε. Η εξελικτική διαδικασία του εγκεφάλου μαςτο έκανε αυτό πολύ εύκολο για εμάς, με μια αυτόματη αντίδραση.Το αποτέλεσμα του να μην τραυματιστούμε ή σκοτωθούμε μας βοηθά να θυμόμαστε να επαναλαμβάνουμε την πράξη αυτή σχεδόν αυτόματα κάθε φορά στο μέλλον.

Άγχος και Κορωνοϊός

Το άγχος ορίζεται ως ένα αίσθημα αγωνίας, ανησυχίας ή δυσφορίας, συνήθως για ένα επικείμενο γεγονός ήγια κάτι με αβέβαιο αποτέλεσμα. Το άγχος εμφανίζεται όταν ο Προμετωπικός Φλοιός δεν έχει αρκετές πληροφορίες για να προβλέψει με ακρίβεια το μέλλον και το ίδιο βλέπουμε να συμβαίνει τώρα με τον Κορωνοϊό.Ηαβεβαιότηταείναιτεράστια και χωρίς ακριβείς πληροφορίες, είναι εύκολο για τον ανθρώπινο εγκέφαλο να περιστρέφεται γύρω από «ιστορίες»αγωνίας και φόβου και ναεπεξεργάζεται πιθανά σενάρια για το τι ενδέχεται να συμβεί.

Εκτός από το γεγονός ότι τροφοδοτείται από την αβεβαιότητα, το άγχος είναι επίσης μεταδοτικό.

Στην ψυχολογία, η διάδοση ενός συναισθήματος από το ένα άτομο στο άλλο ονομάζεται «κοινωνική μόλυνση».Το δικό μας άγχος μπορεί να μεταδοθεί ή να ενεργοποιηθεί απλώςεπειδή μιλάμε σε κάποιον άλλον που είναι αγχωμένος ή επειδή ακούμε «τρομακτικές» λέξεις που περιγράφουν τις δυσάρεστες εξελίξεις της πανδημίας στις γειτονικές χώρες και σε όλο τον κόσμο. Ως εκ τούτου, ο Προμετωπιαίος Φλοιός τίθεται εκτός ελέγχου, καθώς αρχίζει να ανησυχεί για τα πάντα από το αν θα αρρωστήσουν τα μέλη της οικογένειάς μας από τον Κορωνοϊομέχρι το πώς θα επηρεαστούν οι θέσεις εργασίας μας.

Πανικός και λογική

Όταν δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, αυτός ο «συναισθηματικός πυρετός» προκαλεί πανικό που συνοδεύεται από ξαφνικό ανεξέλεγκτο φόβο ή άγχος, που συχνά προκαλεί  ακραίες και υπερβολικές συμπεριφορές.Επηρεασμένοι από την αβεβαιότητα και το φόβο για το μέλλον, το κομμάτι του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνο για τη λογική, «απενεργοποιείται».Με βάση τη λογική, γνωρίζουμε ότι δεν χρειαζόμαστε εξάμηνη προμήθεια χαρτιού υγείας, αλλά όταν βλέπουμε το καλάθι κάποιου άλλου να συσσωρεύει, το άγχος του μας καταβάλει και ενεργοποιείται το ένστικτο της επιβίωσης.

Πώς θα καταφέρουμε να διαχειριστούμε τον πανικό;

Πάρα πολλές φορές,οι άνθρωποι  προσπαθούν να καταπιέσουν το άγχος τους ή το αγνοούν ή το υποβαθμίζουν καιβγάζουν τον εαυτό τους έξω από αυτό. Δυστυχώς, τόσο η δύναμη της θέλησης όσο και η λογική στηρίζονται στον Προμετωπιαίο Φλοιό, ο οποίος δεν είναι διαθέσιμος σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές. Αντ’ αυτού, θα είναι χρήσιμο να αρχίσουμε να μαθαίνουμε πως δουλεύει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, έτσι ώστε να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο η αβεβαιότητα αποδυναμώνει την ικανότητα του εγκεφάλου μας να αντιμετωπίζει το άγχος και να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τεχνικές για να τον προετοιμάζουμε στο πως να διαχειρίζεται το στρες και τον πανικό ότανο φόβος χτυπά.

Εκπαιδεύοντας τον εγκέφαλό μας

Για να μπούμε μέσα στο μυαλό μας και να σπάσουμε τον κύκλο του άγχους, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε δύο πράγματα: 1) ότιέχουμε αρχίσεινα καταλαμβανόμαστε από άγχος ή πανικό και2) το πόσο μας έχει επηρεάσει και πως αντιδράμε. Αυτό θα μας βοηθήσει να δούμε αν η συμπεριφορά μας πραγματικά μας βοηθά στην παρούσα στιγμή να επιβιώσουμε, ή στην πραγματικότητα μας κινεί προς την αντίθετη κατεύθυνση–ο πανικός μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητικές συμπεριφορές που είναι επικίνδυνες.

Μόλις αποκτήσουμε επίγνωση για το πόσο μη αποδοτικό είναι το άγχος μας, τότε μπορούμε συνειδητά να επιλέξουμε την "καλύτερη δυνατή προσφορά". Για παράδειγμα όσο περισσότερο επιλέγουμε να επικεντρωνόμαστε στα θετικά αποτελέσματα της καλής υγιεινής και όχιστο αρνητικό αίσθημα της αβεβαιότητας ή στο άγχος μην αρρωστήσουμε, τόσο περισσότερο το μυαλό μας εκπαιδεύεται και κινείται αυτόματα προς το θετικό συναίσθημα, μόνο επειδή αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα. Για να σπάσουμε λοιπόν τον κύκλο του άγχους, μπορούμε να εξασκηθούμε στο να αντικαθιστούμε παλιές συνήθειες συμπεριφορών - όπως η ανησυχία - με εκείνες που είναι φυσικά πιο ανταποδοτικές και λειτουργικές.Ας θυμόμαστε ότι το άγχος θα είναι όσο επιζήμιο εμείς του επιτρέψουμε να είναι.