Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι έπειτα από πολλή ώρα χρήσης, η συσκευή ζεσταίνεται στο χέρι μας. Αυτό αποτελεί σπατάλη ενέργειας, αλλά και πηγή εκπομπής άνθρακα, με την τεράστια υποδομή που βρίσκεται πίσω από τη δημοφιλή συσκευή να παίζει σημαντικό ρόλο στην κλιματική αλλαγή και την κατάσταση να χειροτερεύει συνεχώς.
Έρευνα του Greenspector κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δημοφιλείς εφαρμογές όπως τα TikTok, Facebook και Snapchat, με δισεκατομμύρια χρήστες, καταναλώνουν πολλή ενέργεια και συμβάλλουν στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Σαν να πετάς πλαστικά σκουπίδια στον δρόμο
Σύμφωνα με την έρευνα, η καθημερινή χρήση από ένα άτομο των 10 πιο δημοφιλών εφαρμογών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι σαν να ταξιδεύεις 0,87 μίλια με ένα ελαφρύ όχημα, ή 332 μίλια τον χρόνο.
Ο Λότφι Μπελκίρ, αναπληρωτής καθηγητής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο ΜακΜάστερ, λέει ότι η αγάπη μας για τα κινητά και τις εφαρμογές τους συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. «Από την άποψη της βιωσιμότητας, οι καταναλωτές θα πρέπει να ξέρουν ότι η πολλή ώρα στην οθόνη ενός smartphone ισοδυναμεί με ψηφιακή ρύπανση και ψηφιακά απόβλητα. Είναι τελείως ανθυγιεινό, οπότε θα πρέπει να δώσουμε στον κόσμο να καταλάβει ότι η υπερβολική και άχρηστη χρήση των smartphones μπορεί να είναι τόσο κακή όσο το να πετάς τα πλαστικά σκουπίδια σου στον δρόμο», εξηγεί.
Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 15 δισεκατομμύρια κινητές συσκευές - smartphones και τάμπλετς - σε χρήση. Αν και οι συσκευές είναι περισσότερες από τους ανθρώπους, οι καταναλωτές συνεχίζουν να αγοράζουν νέες.
Περισσότερες συσκευές απαιτούν, φυσικά, και περισσότερες υποδομές. Και αυτό συμβάλλει δραστικά στο αποτύπωμα άνθρακα. Οι νέες τεχνολογίες, όπως το δίκτυο 5G, θα απαιτούν περισσότερη ενέργεια.
Ο περιορισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου απασχολεί πολλούς τεχνολογικούς κολοσσούς. Η Apple ανακοίνωσε ότι στοχεύει να φτάσει σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2030 και έχει επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Huawei από την πλευρά της ανακοίνωσε ότι θα αναπτύξει πιο ενεργειακά αποδοτική υποδομή, όπως κεραίες, για να κάνει τα δίκτυά της 5G πιο «πράσινα».
Η «πληγή» των κέντρων δεδομένων
Το μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στα κέντρα δεδομένων (data centers), τις τεράστιες αίθουσες διακομιστών (servers) που αποθηκεύουν και επεξεργάζονται δεδομένα καθημερινά, καθιστώντας δυνατή τη λήψη και αποστολή email, tweet και βίντεο TikTok. Αυτά απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, επιβαρύνοντας το ηλεκτρικό δίκτυο και το περιβάλλον.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αυτές οι τεράστιες αίθουσες διακομιστών καταναλώνουν συνολικά πάνω από 200 τεραβατώρες ετησίως, περίπου το 1% της παγκόσμιας χρήσης ηλεκτρισμού! Σκεφτείτε ότι η πολιτεία της Νέας Υόρκης χρησιμοποιεί περίπου 226 τεραβατώρες ετησίως...
Παρόλα αυτά, τα data centers όλο και αυξάνονται και μάλιστα γίνονται και μεγαλύτερα. Αν και υπάρχουν δεσμεύσεις προς τη χρήση ανανεώσιμων ή «καθαρών» πηγών ενέργειας, στην πράξη η μετάβαση αυτή γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, αυξάνοντας το αποτύπωμα άνθρακα.
Πρόβλημα εν τη γενέσει
Εν τω μεταξύ, ολόκληρη η διαδικασία κατασκευής πίσω από κάθε smartphone συνεχίζει να αποτελεί μια εντατική κατανάλωση άνθρακα, από την εξόρυξη σπάνιων γήινων μετάλλων, την κατασκευή και τη συναρμολόγηση συσκευών, έως την αποστολή των προϊόντων σε όλο τον κόσμο.
Όλη αυτή η διαδικασία κατασκευής και αποστολής των προϊόντων αφήνει τεράστιο αποτύπωμα άνθρακα.
Σύμφωνα με το iFixit, μια ιστοσελίδα επισκευών, ένας τρόπος περιορισμού του αποτυπώματος άνθρακα από τα κινητά είναι να τα κάνουμε να αντέχουν περισσότερο διάστημα. Ο μέσος όρος ζωής ενός smartphone στις ΗΠΑ είναι 2,5 χρόνια, πριν, δηλαδή, ο κάτοχός του αποφασίσει να πάρει νέο μοντέλο.
Πολλοί βάζουν την παλιά τους συσκευή σε κάποιο συρτάρι ή την πετούν στα σκουπίδια και υπολογίζεται ότι φέτος θα έχουμε περίπου 57,4 εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών σκουπιδιών.
Στέλεχος της ιστοσελίδας εξηγεί επίσης ότι οι κατασκευαστές συχνά κολλούν τις μπαταρίες αντί να τις βιδώνουν, κάνοντας πιο δύσκολη την αντικατάστασή τους και κατ' επέκταση την επιδιόρθωση της συσκευής. Έτσι, ο καταναλωτής πολλές φορές αναγκάζεται να πάρει νέα συσκευή, παρά να επιδιορθώσει την μπαταρία ή κάποιο άλλο ελαττωματικό κομμάτι.
Μια λύση είναι η ανακύκλωση συσκευών, αλλά και αυτή δεν επιδιορθώνει ιδιαίτερα το πρόβλημα. Κατά κύριο λόγο, κατά την ανακύκλωση τα κινητά τεμαχίζονται και έτσι σχεδόν τα μισά υλικά τους δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, συνεπώς πολλά από τα μέταλλα της συσκευής δεν ανακτώνται.
«Κλειδί» η διάρκεια
Το «κλειδί», λοιπόν, είναι να κάνουμε τις συσκευές να αντέχουν περισσότερο και σε αυτή την κατεύθυνση έχει ενδιαφέρον ο Γαλλικός Δείκτης Επισκευασιμότητας, ο οποίος είναι νομοθετημένος από τον Ιανουάριο του 2021 στη Γαλλία και δίνει ένα σκορ στους καταναλωτές για το πόσο «επισκευάσιμο» είναι το κάθε προϊόν. Υπολογίζει το πόσο εύκολο είναι να βρεις ανταλλακτικά ή με πόση ασφάλεια μπορεί να αποσυναρμολογηθεί, έτσι ώστε ο καταναλωτής να γνωρίζει πόσο ανθεκτικό είναι το κινητό πριν το αγοράσει.
Αν οι καταναλωτές αρχίσουν να προτιμούν πιο ανθεκτικές συσκευές, τότε και οι εταιρείες θα αναγκαστούν να κινηθούν προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Ήδη η Ισπανία εμφανίζεται διατεθειμένη να υιοθετήσει τον συγκεκριμένο δείκτη.
Μια από τις εταιρείες που κατασκευάζει κινητά που μπορούν εύκολα να επισκευαστούν είναι η ολλανδική Fairphone. Μάλιστα, το τελευταίο της μοντέλο, το Fairphone 4, χρησιμοποιεί επισκευάσιμα μέρη και μέρη που αντικαθίστανται. Στόχος είναι να έχει μέσο όρο ζωής τα 4,5 με 5 χρόνια.
Η επικεφαλής καινοτομίας της εταιρείας, Μονίκ Λέμπερς, παραδέχεται ότι αυτό δεν... συμφέρει την εταιρεία, αφού θα πουλά έτσι λιγότερες συσκευές, όμως είναι μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση ώστε να περιοριστούν τα ηλεκτρονικά απορρίμματα.
«Υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να γίνουν για την επαναχρησιμοποίηση. Υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να γίνουν για την ανακαίνιση και η εξαγωγή υλικών από το κινητό είναι επίσης περιορισμένη. Επομένως, είναι τόσο σημαντικό να χρησιμοποιούμε το κινητό για περισσότερο διάστημα. Η ανακύκλωση δεν είναι η μόνη ή η πιο απλή λύση», υπογραμμίζει.
