Η συνθήκη (προαπαιτούμενο της Συνθήκης της Λωζάνης που υπογράφηκε αμέσως μετά στις 24 Ιουλίου 1923) πρόβλεπε την υποχρεωτική μετακίνηση περίπου 2 εκατ. ανθρώπων. Ήτοι 1,5 εκατ. Ορθόδοξων Χριστιανών που κατοικούσαν στην Ανατολία και 500 χιλ. Μουσουλμάνων που κατοικούσαν στην κυρίως Δυτική Μακεδονία. Από την συνθήκη εξαιρούνταν οι Ελληνορθόδοξοι κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης καθώς και οι κάτοικοι Ίμβρου και Τένεδου.
Η συνθήκη επιβλήθηκε εκ των πραγμάτων, αφενός γιατί εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες από την Μικρά Ασία και τον Πόντο είχαν ήδη πάρει τον δρόμο της προσφυγιάς συνέπεια της ήττας του Ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία το καλοκαίρι 1922 αφετέρου γιατί οι Μεγάλες Δυνάμεις πρόκριναν τον εθνοτικό και θρησκευτικό διαχωρισμό των πληθυσμών ως αναγκαία λύση για να εξαλειφθούν οι τριβές που προκαλούνταν από μειονοτικά ζητήματα στα Έθνη-Κράτη που εμφανίσθηκαν στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι μετά την διάλυση των πολυεθνικών πολυπολιτισμικών αυτοκρατοριών (Οθωμανική και Αυστρο-Ουγγρική).
Ήταν μία ακραία επιλογή που σήμαινε ξεριζωμό, δυστυχία, φτώχεια, εξαθλίωση, απώλεια περιουσιών και ανθρώπινων ζωών. Για τις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν το αναγκαίο τίμημα για να σταθεροποιηθεί η περιοχή. Για τους Τούρκους Εθνικιστές του Κεμάλ Ατατούρκ η απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση ενός ομοιογενούς Έθνους-Κράτους. Για τον Ε. Βενιζέλο μία αναπόφευκτη επιλογή αφού από το 1914 και με αφορμή τους διωγμούς εναντίον των Ελλήνων της Μικράς Ασίας είχε αρχίσει να διαπραγματεύεται με την Οθωμανική Πύλη την εθελοντική ανταλλαγή των Ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας με τους Μουσουλμάνους της Μακεδονίας.
Έχουν περάσει από τότε 100 χρόνια, η φετινή μαύρη επέτειος συμπίπτει με εκλογικές αναμετρήσεις στις δύο χώρες, Οι Τούρκοι ψήφισαν στις 14 Μαΐου (και θα ξαναψηφίσουν στις 28) και οι Έλληνες στις 24 του ίδιου μήνα (και πιθανόν και πάλι, τον ερχόμενο Ιούλιο). Και στις δύο χώρες οι πολιτικοί μονομάχοι χαρακτηρίζουν τις εκλογές κρίσιμες.
Τουρκία
Την 1 Ιανουαρίου 2005 κυκλοφόρησε η Νέα Τουρκική Λίρα (TRY) με ισοτιμία 1 Euro =1,79818 TRY (1 TRY=0,5561 Euro) και 1 USD = 1,3257 TRY (1 TRY=0,7543 USD). Εκδόθηκαν τότε χαρτονομίσματα των 1,5,10,20,50 και 100 TRY. Σε όλα τα χαρτονομίσματα απεικονίζονταν η προσωπογραφία του Κεμάλ Ατατούρκ.
Στις 12 Μαΐου 2023 οι παραπάνω ισοτιμίες ήταν 1 Euro=21,2425 TRY (1 TRY=0,0407 Euro) και 1 USD =19,5783 TRY (1 TRY=0,051 USD).
Συμπέρασμα Νο.1: Την 1 Ιανουαρίου 2005 το πρώτο-εμφανιζόμενο χαρτονόμισμα των 100 TRL ανταλλάσσονταν με 55 Euro ή 75 USD. Στις 12 Μαΐου 2023 το ίδιο χαρτονόμισμα ανταλλάσσονταν με 4,07 Euro ή 5,1 USD.
Ποιος πήρε τα 50 Euro (ή τα 70 USD) που λείπουν;
Στην Τουρκία ισχύει ο θεσμός του κατώτατου μισθού που καθορίζεται με απόφαση της κυβέρνησης στην αρχή του νέου έτους βάσει του ΑΕΠ της προηγούμενης χρονιάς.
Το 2004 το Τουρκικό ΑΕΠ ήταν 408,9 δις USD. Ο κατώτατος μισθός 2005 που ανακοινώθηκε από την τότε κυβέρνηση Τ. Ερντογάν μετατρέπονταν κατά την διάρκεια της χρονιάς βάσει της τότε κυμαινόμενης ισοτιμίας Euro/TRΥ σε (226,15-301,78) Euro. Το 2005 ο μέσος επίσημος πληθωρισμός ήταν 8,18%.
Το 2022 το Τουρκικό ΑΕΠ ήταν 905,5 δις USD. Ο κατώτατος μισθός 2023 μετά τις αυξήσεις που ανακοίνωσε η σημερινή κυβέρνηση Τ. Ερντογάν μετατρέπεται έως σήμερα και βάσει των τρεχουσών κυμαινόμενων ισοτιμιών Euro/TRΥ σε (426,39-440,46) Euro. Το 2022 ο επίσημος μέσος πληθωρισμός στην Τουρκία ήταν 72,31%. Τον Απρίλιο 2023 είχε υποχωρήσει στο 43,68%.
Συμπέρασμα Νο.2: Την χρονική περίοδο 2004-2022 το Τουρκικό ΑΕΠ αυξάνεται κατά 121,44% (Βάση αναφοράς Δολάρια ΗΠΑ-USD). Την ίδια ακριβώς χρονική περίοδο οι κυβερνήσεις του Τ.Ερντογάν αυξάνουν των κατώτατο μισθό κατά 67,78% (Βάση αναφοράς Euro). O ρυθμός αύξησης μισθών είναι σαφέστατα μικρότερος (υπό-διπλάσιος) από τον ρυθμό αύξησης του παραγόμενου πλούτου (ΑΕΠ). Αντικειμενικό κριτήριο για να χαρακτηρισθεί η εισοδηματική πολιτική των κυβερνήσεων Τ. Ερντογάν ακραία ταξική και ανάλγητη. Ιδίως αν συνυπολογίσουμε ότι την ίδια χρονική περίοδο ο πληθωρισμός βρίσκεται εκτός ελέγχου αφού 8-πλασιάζεται (783,98%) με άμεση και εκτός αμφισβήτησης συνέπεια την δραματική μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών των οποίων οι αμοιβές όπως έχουμε αποδείξει σε προηγούμενα άρθρα μας δεν επαρκούν για να καλύψουν έστω και τις ελάχιστες μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης.
Η απάντηση
Ο Αλί Μπαμπατζάν υπήρξε για σειρά ετών στενός συνεργάτης του Τ. Ερντογάν. Ήταν ο Υπουργός Οικονομικών (2002-2007) που καθιέρωσε την Νέα Τουρκική Λίρα (TRY). Σήμερα ως ηγέτης του μικρού αντιπολιτευόμενου κόμματος DEVA, συμμετέχει στην συμμαχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης (Συμμαχία των Έξη) που στηρίζει την υποψηφιότητα του Κεμάλ Κιλιντσάρογλού και διεκδικεί με βάσιμες ελπίδες την νίκη στις Τουρκικές Προεδρικές Εκλογές. Στην προεκλογική εκστρατεία διέτρεξε όλη την χώρα και μίλησε σε εκατοντάδες συγκεντρώσεις. Σχεδόν σε όλες χρησιμοποίησε το ίδιο επιχείρημα. Έδειχνε στους συγκεντρωμένους ένα χαρτονόμισμα 100 TRL και έθετε το αυτονόητο βάσει των παραπάνω ερώτημα. «Το 2005 αυτό το χαρτονόμισμα άξιζε 75 δολάρια, σήμερα αξίζει μόνο 5 δολάρια, ποιος μας έκλεψε 70 δολάρια».
Δυστυχώς για τους συγκεντρωμένους ο Αλί Μπαμπατζάν, ενώ έθεσε ένα πολύ καίριο ερώτημα δεν έδωσε την σωστή απάντηση. Δηλαδή ότι τα 50 Euro η 70 δολάρια τα κέρδισε η DDDD, διεθνής αυτοκινητοβιομηχανία που πλήρωνε τους μισθούς των εργαζομένων με πληθωριστικό τούρκικο νόμισμα που αγόραζε με το σκληρό συνάλλαγμα το οποίο εισέπραττε από τα αυτοκίνητα που κατασκεύαζε στην Τουρκία και πουλούσε στις διεθνείς αγορές.
Γιατί το καθεστώς Τ. Ερντογάν επιτρέπει αυτή την συναλλαγματικά πολιτική; Η περιρρέουσα αντίληψη αναδεικνύει σχεδόν μονοδιάστατα το αναπτυξιακό οικονομικό θαύμα των κυβερνήσεων Τ.Ερντογάν (2003-2022). Όμως την περίοδο 2014-2020 η τουρκική οικονομία δεν αναπτύσσεται αντίθετα συρρικνώνεται. Καθ’ όλη την διάρκεια αυτής της περιόδου το εκάστοτε ετήσιο ΑΕΠ είναι μικρότερο από το ΑΕΠ του αμέσως προηγούμενο έτους άρα με αυστηρά θεωρητικά μακρο-οικονομικά κριτήρια καταγράφεται ύφεση. Η συνολική μείωση που καταγράφει το Τουρκικό ΑΕΠ την χρονική περίοδο 2014-2020 είναι από τα 957,8 δισ. USD (2013) στα 720,3 δισ. USD (2020). Την ίδια χρονική περίοδο ο πληθωρισμός είναι ελεγχόμενος αφού το 2014 «έτρεχε» με 8,85% και το 2020 είχε φθάσει στο 12.28%.
Το 2021 το Τουρκικό ΑΕΠ αρχίζει και πάλι να αυξάνεται αφού φθάνει δισ. 819 δις USD (+98 δις USD) ταυτόχρονα όμως αυξάνεται και ο πληθωρισμός που εκτοξεύεται από το 12,28% (2020) στο 19,60% (2021). Το ίδιο συμβαίνει και το 2022. Αυξάνεται το ΑΕΠ και φθάνει στα 905 δις USD (+86 δις USD) αλλά και ο πληθωρισμός «πετάει» στο 72,31%.
Συνοψίζοντας: Η υπέρ-απλουστευμένη οικονομική ανάλυση αποθεώνει την αναπτυξιακή πολιτική της περιόδου (2003-2022) αποδίδοντας το υφεσιακό διάλειμμα της περιόδου 2014-2020 στις επιπτώσεις της κρίσης χρέους της ευρωζώνης (2014-2019) και στην πανδημία (2020). Όμως αυτή η ερμηνεία είναι προφανέστατα λανθασμένη επειδή δεν αιτιολογεί γιατί αφενός η κρίση χρέους της ευρωζώνης πλήττει την τουρκική οικονομία πολύ νωρίτερα το 2014 ενώ την παγκόσμια οικονομία το 2015 αφετέρου γιατί η ύφεση εξ αιτίας της κρίσης χρέους της ευρωζώνης διαρκεί στην Τουρκία έως το 2019 ενώ η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει πολύ γρήγορα από το τέλος του 2015. Ποια είναι η σωστή ερμηνεία; Η μοίρα των αναδυόμενων οικονομιών που δεν έχουν «σκληρό» νόμισμα.
Οι οικονομίες αυτές τις κατηγορίας αναπτύσσονται (μοντέλο DDDD διεθνούς αυτοκινητοβιομηχανίας) όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλός ακόμα και εκτός ελέγχου και περνούν στην ύφεση όταν ο πληθωρισμός είναι σχετικά χαμηλός και ελέγχεται. Στον αντίποδα οι ανεπτυγμένες οικονομίες που διαθέτουν σκληρό νόμισμα όπου ο ελεγχόμενος πληθωρισμός λειτουργεί υπέρ της αναπτυξιακής διαδικασίας.
O Αλί Μπαμπατζάν παράκαμπτε όλα τα παραπάνω πού αντικειμενικά είναι και δυσάρεστα και δυσνόητα και διαβεβαίωνε τους συγκεντρωμένους ότι τα 70 δολάρια είναι το τίμημα της διαφθοράς του καθεστώτος Τ.Ερντογάν που πρέπει να φύγει για να έρθει ο έντιμος Κ.Κιλιντσάρογλου που θα τα επιστρέψει.
Πιστεύει κανείς ότι τα επόμενα χρόνια υπό την οποιαδήποτε προεδρική ηγεσία διεφθαρμένη η αδιάφθορη με 100 Τουρκικές Λίρες θα αγοράζονται πολύ περισσότερα Euro η Δολάρια ΗΠΑ (USD) απ’ όσα αγοράζονται σήμερα. Μάλλον ΟΧΙ.
Η πιο ασφαλής πρόβλεψη
Σε ορατό χρόνο και έπειτα από τις επαναληπτικές εκλογές ο νέο-εκλεγείς πρόεδρος θα «κόψει» μερικά μηδενικά από την Τουρκική λίρα και θα κυκλοφορήσει ένα νέο χαρτονόμισμα 100 λιρών στο οποίο 1) θα παραμείνει η προσωπογραφία του Κεμάλ Ατατούρκ αν νικήσει ο Κ. Κιλιντσάρογλου ή 2) θα αντικατασταθεί η προσωπογραφία του Κ. Ατατούρκ με την προσωπογραφία του θεμελιωτή της νέας Τουρκίας, του Τ. Ερντογάν .
Η εκκρεμότητα της προσωπογραφίας Κεμάλ ή Ταγίπ θα κλείσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr