Το 2008 όταν οι διοικήσεις άρχισαν να διαπιστώνουν ότι η κρίση θα είναι βαθειά και πολύπλευρη ανέκρουσαν πρύμαν παρ όλα αυτά η μεγάλη ανατροπή σημειώνεται στο δ τρίμηνο του 2008. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στις βαλκανικές χώρες από το 5% και 5% έχει υποχωρήσει κάτω του 1% και σε ορισμένες χώρες καταγράφονται αρνητικοί ρυθμοί.
Οι ελληνικές τράπεζες όμως πραγματοποίησαν μεγάλες επενδύσεις στα Βαλκάνια δημιουργώντας δίκτυα και προσλαμβάνοντας πλήθος εργαζομένων. Είναι ενδεικτικό ότι σε διάστημα 2 ετών οι νέοι εργαζόμενοι που προστέθηκαν στις ελληνικές τράπεζες από τις αγορές των Βαλκανίων υπερβαίνουν τους7 με 8 χιλιάδες.
Οι αποσβέσεις είναι εύλογο να παραμένουν υψηλές. Aρα ουσιαστικά οι ελληνικές τράπεζες λόγω της σωστής επιλογής τους στο παρελθόν να αναπτυχθούν στα Βαλκάνια υποχρεώθηκαν να δημιουργήσουν μεγάλα δίκτυα άρα να διατηρούν και μεγάλα κόστη. Η κρίση όμως ανατρέπει τους σχεδιασμούς και οι ελληνικές τράπεζες έχουν φθάσει στο εξής σημείο να εμφανίζουν πολύ υψηλά κόστη από το εξωτερικό και τα έσοδα να συρρικνώνονται δραματικά επηρεάζοντας δυσμενώς και τους ενοποιημένους ισολογισμούς.
Η Alpha εμφάνισε στο δ τρίμηνο του 2008 την χειρότερη επίδοση στα κόστη και την αντίστοιχα χειρότερη επίδοση στα έσοδα προ προβλέψεων. Στην Κύπρου τα έξοδα του δ τριμήνου ήταν η δεύτερη χειρότερη μέσα στην χρονιά για το 2008 ενώ τα έσοδα επηρεάστηκαν θετικά λόγω των κερδών από διαπραγμάτευση συναλλάγματος. Το φαινόμενο αυτό δηλαδή τα έσοδα να μειώνονται και τα έξοδα να παραμένουν υψηλά θα παρατηρηθεί και στην Εθνική , Eurobank κ.α. Τι μπορεί να γίνει ; Ουσιαστικά 5πράγματα.
1) Να παγώσει η επέκταση του δικτύου τακτική που ανακοίνωσε η Alpha και ορθά.
2) Nα εξετασθεί η μείωση του λειτουργικού κόστους με απολύσεις.
3) Να κλείσουν καταστήματα , ήδη έχει αναφερθεί διεξοδικά ότι έχει εξετασθεί ως εναλλακτικό σχέδιο το κλείσιμο του 15% των καταστημάτων στα Βαλκάνια ή 500 καταστήματα.
4) Να μην προβούν σε κινήσεις να εγγράφουν τις ζημίες έως ότου το τοπίο ξεκαθαρίσει και τα Βαλκάνια να αρχίσουν να ανακάμπτουν.
5) Να συγχωνευθούν αλλά η συγχώνευση μάλλον θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα βραχυχρόνια. Πέραν όμως της κάμψης των εσόδων και της διατήρησης σε υψηλά επίπεδα των εξόδων οι τράπεζες καλούνται να αντιμετωπίσουν και δύο άλλες προκλήσεις ακόμη σοβαρότερες.
Α)Τις επισφάλειες από τα δάνεια. Οι ξένοι υιοθετούν ακραίες προσεγγίσεις για ζημίες 10 με 11 δις ευρώ είναι πιθανό να υπάρξουν απώλειες έως και ζημίες αλλά όχι τόσο μεγάλης κλίμακας όσο αναφέρονται .Οι ζημίες θα μπορέσουν να απορροφηθούν από τις τράπεζες.
Β)Τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί στα Βαλκάνια είναι σε αξιόλογο βαθμόσε ξένο προς το τοπικό νόμισμα δηλαδή σε ευρώ. Οι καταθέσεις όμως είναι σε τοπικό νόμισμα.
Με τις σημαντικές υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων οι δανειολήπτες είναι προφανές ότι χάνουν και μάλιστα πολλά ενώ και οι τράπεζες χάνουν καθώς οι καταθέσεις στον ενοποιημένο ισολογισμό θα μειώνονται ως λογιστική απεικόνιση. Είναι προφανές λοιπόν ότι οι δυσκολίες θα είναι πολλές. Παρ όλα αυτά η γενική εκτίμηση που μάλλον βρίσκεται πιο κοντά στην πραγματικότητα είναι ότι οι τράπεζες με απώλειες θα καταφέρουν να ξεπεράσουν και αυτό τον επικίνδυνο κάβο , τον κάβο των Βαλκανίων.
Πέτρος Λεωτσάκος
[email protected]