Παρότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βολφγκανγκ Σόιμπλε καταγράφηκε από ερασιτεχνικό βίντεο στο περιθώριο του Eurogroup της περασμένης εβδομάδας να «τάζει» στον Πορτογάλο ομόλογο του την επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου της Πορτογαλίας μόλις επιλυθεί το ελληνικό ζήτημα, και οι ελεγκτές της Τρόικας που βρίσκονται στη Λισαβόνα για την τρίτη τους έκθεση για την πορτογαλική οικονομία αναμένεται να βαθμολογήσουν με «άριστα» τις μεταρρυθμιστικές της προσπάθειες, οι Ίβηρες δεν μπορούν να είναι ήσυχοι: Εφόσον η Ελλάδα οδηγηθεί σε καθεστώς ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, θα πάρει μαζί της με συνοπτικές διαδικασίες και την Πορτογαλία.

Οι λόγοι; Η Πορτογαλία δεν είναι δυνατό να οδηγηθεί στον «κουρέα» για αναδιάρθρωση του χρέους της, καθότι τα ομόλογα της διέπονται από μία σημαντική διαφορά από τα ελληνικά. Ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών ομολόγων άνω του 90% έχουν εκδοθεί σε ελληνικό δίκαιο, τo πορτογαλικο χρέος έχει κατά 25% εκδοθεί σε αγγλικό δίκαιο καθιστώντας αδύνατη την εισαγωγή CACs (ρητρών αναγκαστικής συμμετοχής) στα ομόλογα προς αναδιάρθρωση, ενώ έχουν negative pledge clauses , που σημαίνει ότι η Πορτογαλία δεν μπορεί να δώσει εγγυήσεις σε νέους πιστωτές που να βάζουν υπάρχοντες πιστωτές σε υποδεέστερη κατάταξη. Αυτό πρακτικά βγάζει εκτός τραπεζιού την περίπτωση ενός δεύτερου πακέτου διάσωσης από την Τρόικα.

Ένα από το μόττο άλλωστε της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους αλλά και των αποφάσεων που έχουν ληφθεί για την Ελλάδα με αποκορύφωμα το PSI είναι πως «η Ελλάδα είναι ειδική περίπτωση». Πλείστες είναι οι φορές που οι Μέρκελ και Σόιμπλε έχουν επανάλαβει το παραπάνω σκεπτικό για να δικαιολογήσουν αποφάσεις τους, καθώς γνωρίζουν ότι πέραν του ελληνικού προβλήματος, αυτό που διακυβεύεται στην παρούσα φάση είναι μία συστημική κρίση του ενιαίου νομίσματος, που θα μπορούσε να συμπαρασύρει όλες τις προβληματικές οικονομίες της Ευρωπεριφέρειας, υπό Μνημόνιο ή μη. Και είναι λογικό άλλωστε, από τη στιγμή που κάθε νέα απόφαση για την Ελλάδα δημιουργεί ένα προηγούμενο που αλλάζει με απρόβλεπτο τρόπο τις ισορροπίες στην αγορά ομολόγων και CDS, απειλώντας τον χρηματοπιστωτικό κλάδο.

Η Ευρώπη περιμένει τις εξελίξεις για το δεύτερο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας και το PSI με μοναδικό ενδιαφέρον, καθώς και στις δύο περιπτώσεις, είτε το λάβει δηλαδή και διασωθεί είτε οι εταίροι μας τραβήξουν τον σωλήνα και η χώρα χρεοκοπήσει, οι συνέπειες είναι απρόβλεπτες. Από τη μία, εφόσον το βαθύ κούρεμα στα ελληνικά ομόλογα τελεσφορήσει (με πιστωτικό γεγονός ή μη) οι επενδυτές κρατικών ομολόγων θα χρειαστούν ικανοποιητικές δεσμεύσεις πως οι τοποθετήσεις τους δε θα καταλήξουν εκβιαστικά κουρεμένες, με την απειλή της χρεοκοπίας. Από την άλλη, αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει, η αβεβαιότητα που θα προκληθεί στην αγορά ομολόγων θα ναρκοθετήσει την προσπάθεια ανάκαμψης της Ευρωζώνης από την ύφεση.

Αυτό καθιστά άμεσους παρατηρητές των εξελίξεων Ισπανία και Ιταλία, το συμφέρον των οποίων είναι η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ με κάθε κόστος. Οι τελευταίες κατάφεραν να κερδίσουν χρόνο τους τελευταίους μήνες, καθώς το τζάμπα χρήμα που μοίρασε μέσω τριετών χαμηλότοκων δανείων τον Δεκέμβριο η ΕΚΤ οδηγήθηκε κατά κύριο λόγο στα ιταλικά και ισπανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία με τη σειρά τους επένδυσαν σε κρατικό χρέος κρατώντας χαμηλά το κόστος δανεισμού και καθιστώντας δυνατή την εξυπηρέτηση των οικονομικών τους αναγκών.

Όμως πιθανό ελληνικό «ατύχημα» θα τις βάλει σε τεράστιους μπελάδες, καθώς η Ιταλία θα κληθεί να αναχρηματοδοτήσει το υπέρογκο δημόσιο χρέος της με κόστος εποχών...Μπερλουσκόνι εν μέσω των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που δρομολογεί μέχρι το 2013 η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Μόντι, ενώ η Ισπανία θα δει τους στόχους της που κρίθηκαν σε πρόσφατο report της Moody's ως ανέφικτοι και «χωρίς προηγούμενο» να απομακρύνονται: Σημειώνεται ότι η δημοσιονομική προσαρμογή στην οποία στοχεύει φέτος η Ισπανία αγγίζει τα 40 δις. (3,7% του ισπανικού ΑΕΠ), ενώ βγαίνει μάλιστα από ένα τρίμηνο, το 4ο του 2011, που σημαδοτεί το πρώτο μετά από 2 χρόνια κατά το οποίο η ισπανική οικονομία βρέθηκε σε ύφεση.

Δημήτρης Κώτσος
[email protected]