Το "Catch 22" λοιπόν σημαίνει ένα είδος γόρδιου δεσμού, γραφειοκρατικού ή άλλου, που λέει ότι για να γίνει το Α, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να προηγηθεί η πραγματοποίηση του Β. Ωστόσο, για να υλοποιηθεί η πραγματοποίηση του Β, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να προηγηθεί η υλοποίηση του Α. Αρα, δεν μπορεί να γίνει τίποτα… Στην περίπτωση του τριγώνου ανεργία νέων-ασφαλιστικά ταμεία- επέκταση ορίων συνταξιοδότησης, το πρόβλημα έχει ως εξής και δεν αποκλείεται να είναι άλυτο, δηλαδή να έχει την μορφή ενός "Catch 22": Επειδή το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε θεαματικά στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της καλής διατροφής, της πιο άνετης ζωής και της αλματώδους προόδου που έχει κάνει η ιατρική επιστήμη, σε συνδυασμό με την αυξημένη αποτελεσματικότητα παλαιών και νέων φαρμάκων, άλλαξαν τα πληθυσμιακά δεδομένα. Σήμερα έχουμε πολύ περισσότερους ανθρώπους άνω των 65 χρονών που ζουν μάλιστα περισσότερα χρόνια από το παρελθόν. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, πρώτον γιατί επηρεάζει αρνητικά την σχέση εργαζομένων/συνταξιούχων και δεύτερον γιατί οι συνταξιούχοι παίρνουν σύνταξη για περισσότερα χρόνια απ΄ ότι στο παρελθόν, πριν αποδημήσουν. Οι κυβερνήσεις λοιπόν προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα επεκτείνοντας τα όρια συνταξιοδότησης, από τα 65 χρόνια στα 67, ή κάτι παρόμοιο, προκειμένου να παραμείνει σε ανεκτά επίπεδα η σχέση εργαζομένων/συνταξιούχων, ώστε να αιμοδοτούνται με εισφορές τα ασφαλιστικά ταμεία. Ετσι όμως προκύπτει ενίσχυση της ανεργίας των νέων, καθώς δεν αδειάζουν θέσεις εργασίας για να τις καταλάβουν. Και όχι μόνον αυτό, αλλά επιβαρύνονται οικονομικά ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς, αφού οι εργαζόμενοι που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη έχουν υψηλότερους μισθούς από τους νεότερους ή τους νεοπροσλαμβανόμενους. Επομένως και η γενικότερη οικονομία της χώρας γίνεται λιγότερο ανταγωνιστική. Επιπλέον, η ανεργία στις ευρωπαϊκές χώρες έχει επιδεινωθεί γιατί χάνονται ραγδαία θέσεις εργασίας αφ΄ ενός λόγω της παγκοσμιοποίησης και αφ΄ ετέρου λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Η παγκοσμιοποίηση συμβάλλει στη φυγή κεφαλαίων, επενδύσεων, βιομηχανιών κλπ. από προηγμένες χώρες προς χώρες με χαμηλότερο κόστος εργασίας, ενώ την ίδια ώρα αυξάνονται οι εισαγωγές των φθηνότερων και μη ανταγωνίσιμων προϊόντων από της φθηνότερες αυτές χώρες στις προηγμένες. Η τεχνολογία από την πλευρά της συμβάλλει στην κατάργηση θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς όπου ήταν αναγκαίος στο παρελθόν ο ανθρώπινος εργασιακός παράγοντας, αφού η παραγωγή γίνεται όλο και περισσότερο αυτοματοποιημένη. Η δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών ή στον τομέα υψηλής τεχνολογίας δεν ισοσκελίζει τα πράγματα, τουλάχιστον σ΄ αυτή τη φάση. Με τα παραπάνω δεδομένα, είναι σαφές ότι προκύπτει ένα "Catch 22". Για να ζήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία και να παίρνουν επαρκείς συντάξεις οι συνταξιούχοι, αυξάνονται τα χρονικά όρια της συνταξιοδότησης. Αλλά με αυτό τον τρόπο δεν αδειάζουν θέσεις εργασίας, αυξάνεται η ανεργία των νέων, επιβαρύνονται οικονομικά οι επιχειρήσεις και οι δημόσιοι φορείς και αυτό θεωρητικά μειώνει τη δυνατότητα νέων επενδύσεων. Και για όλα αυτά φταίει το γεγονός ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια σήμερα. Είναι ή δεν είναι "Catch 22"; Αγγελος Στάγκος