Η αλήθεια είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας είναι ο δεύτερος ταχύτερος στην ιστορία μετά τον ρυθμό ανάπτυξης των αρχών της δεκαετίας του '70 που τελείωσε με την πετρελαϊκή κρίση. Η διαφορά σήμερα είναι ότι η ανάπτυξη και η ευημερία διαχέονται σε πολύ περισσότερες χώρες και ότι τα διεθνή κεφάλαια μετακινούνται ευκολότερα. Επίσης η σημερινή κατάσταση διαφέρει από όσα έχουμε δει ως σήμερα, διότι στο παιχνίδι έχει μπει η Κίνα. Και Κίνα, εκτός όλων των άλλων που λίγο-πολύ γνωρίζουμε όλοι, σημαίνει 1,3 τρισ. ευρώ σε διαθέσιμα, έτοιμα να επενδυθούν σε εξαγορές επιχειρήσεων ή σε αγορές μετοχών, ομολόγων, ακινήτων κτλ.
Από την άλλη μεριά, όλοι οι τραπεζίτες του κόσμου αυτή τη στιγμή ασχολούνται με ένα πράγμα: αν πρέπει και σε ποιον βαθμό να επαναπροσδιορίσουν το ρίσκο στις δανειοδοτήσεις τους. Η άνοδος όλων των αξιών έγινε ασφαλώς με δανεικά. Τα χαμηλά επιτόκια της τελευταίας δεκαετίας προσέφεραν τη δυνατότητα σε όλους - από τα νοικοκυριά ως τις πολυεθνικές - να δανείζονται αφειδώς και να πραγματοποιούν τα όνειρά τους. Αγόραζαν σπίτια και τηλεοράσεις τα φυσικά πρόσωπα και τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις τα νομικά πρόσωπα. Ολα με δανεικά.
Δημιουργήθηκε λοιπόν ένας πληθωρισμός αξιών. Ακίνητα, ομόλογα, μετοχές, προϊόντα ανέβαιναν. Τώρα οι τραπεζίτες σκέπτονται μήπως το παράκαναν με τα δάνεια και μήπως ήρθε η ώρα να τα περιορίσουν. Να δίνουν, δηλαδή, λιγότερα και με υψηλότερα επιτόκια. Αν το κάνουν αυτό, αν κλείσουν δηλαδή την κάνουλα και περιορίσουν το δανεικό χρήμα, τα χρηματιστήρια θα υποφέρουν. Για να το κάνουν όμως αυτό οι τραπεζίτες, των οποίων το κέρδος προέρχεται από τα δάνεια που δίνουν, θα πρέπει ο φόβος τους ότι δεν θα πάρουν πίσω τα λεφτά που δανείζουν να είναι μεγαλύτερος από την απληστία τους. Στην περίπτωση αυτή η κρίση στα χρηματιστήρια θα είναι βαθιά. Και αυτό διότι τα χρηματιστήρια ανεβαίνουν από την απληστία και πέφτουν από τον πανικό. Ολα τα άλλα, fundamentals, προοπτικές, νέες αγορές, χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν την πραγματική ατμομηχανή των χρηματιστηρίων που είναι η απληστία.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει πραγματικός λόγος ανησυχίας. Διότι, ακόμη και αν πράγματι βρισκόμαστε σε επίπεδο φούσκας, εφόσον οι δανειολήπτες πληρώνουν, οι τράπεζες δεν έχουν λόγο να κλείσουν τη στρόφιγγα. Γι' αυτό εξάλλου βλέπουμε ότι μόλις ξεκινάει ο πανικός, σε λίγο οι αγορές ξαναβρίσκουν την ισορροπία τους. Δεν αποκλείεται όμως κάποια στιγμή να μην τη βρουν και η σημερινή νευρικότητα να γίνει πανικός. Σε αυτή την περίπτωση καλό θα είναι οι μικροί επενδυτές να βρίσκονται εκτός Χρηματιστηρίου. Και να θυμούνται πάντα το ρητό των παλιών της Σοφοκλέους: «Η μάνα του "Χωσέ" δεν έκλαψε ποτέ».
Γρηγόρης Νικολόπουλος