Εκεί παρατηρούνται ραγδαίες εξελίξεις με οικονομικό και πολιτικό νόημα στη Βραζιλία, την Βενεζουέλα, την Βολιβία, τη Χιλή, την Αργεντινή και αξίζει να περιμένουμε για να δούμε το αποτέλεσμα. Στην Ευρώπη, ο ισχυρός σοσιαλιστικός, ή μάλλον σοσιαλδημοκρατικός φορέας, είναι το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, μέλος του οποίου είναι το ΠΑΣΟΚ. Οι τάσεις και οι διεργασίες στο ΕΣΚ ενδιαφέρουν κυρίως εμάς ως Ελλάδα. Εν πάση περιπτώσει μπορούμε να δεχθούμε ότι ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, ο κ. Παπανδρέου θα ενισχύσει το προφίλ του. Εκείνα όμως που δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα λυθούν είναι τα προβλήματα που έχει ο ίδιος και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο συνεχίζει να διολισθαίνει από τη θέση του «παίκτη» προς τη θέση του «παρατηρητή» των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα. Του «παρατηρητή», ο οποίος προσπαθεί να αντιληφθεί τι γίνεται στο εσωτερικό του και αδυνατεί να παρακολουθήσει το έργο που παίζεται γενικώς στην κοινωνία και ειδικότερα στην πολιτική σκηνή του τόπου. Με αποτέλεσμα να μη μπορεί να λάβει παρεμβατικές πρωτοβουλίες και να μην ακούγεται ο λόγος του. Είναι απολύτως φυσιολογικό για ένα κόμμα που κυριάρχησε για 25 σχεδόν χρόνια, βγήκε από μία επώδυνη ήττα και έχει νέο ηγέτη να περνά από μία μεταβατική περίοδο. Θα του πάρει χρόνο για να συνέλθει, αν μάλιστα επιθυμεί να μεταλλαχθεί και να προσαρμοστεί στις ανάγκες των καιρών. Το κακό όμως με το ΠΑΣΟΚ είναι ότι η πάροδος του χρόνου αποκαλύπτει μεγάλες αδυναμίες και σχεδόν καμία βελτίωση, ενώ οι πολίτες δεν διακρίνουν αποτελεσματικές προσπάθειες ουσιαστικού εκσυγχρονισμού του. Το ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζεται από παλινωδίες στην πολιτική γραμμή του, καθυστερήσεις στα αντανακλαστικά του και στις αντιδράσεις του, έλλειψη ιδεών για πραγματικές μεταρρυθμίσεις στην κοινωνία και το κράτος, έλλειψη νέων προσώπων με κάποιο πολιτικό βάρος, έλλειψη συντονισμού των στελεχών του και βύθιση σε ένα οργανωτικό αλαλούμ αλληλοεπικαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων που καταλήγουν σε διαγκωνισμό για προσωπική προβολή, δίχως ίχνος σεβασμού σε στοιχειώδη πειθαρχία. Τίποτα δεν δείχνει ότι τα ηγετικά κλιμάκια του Κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης έχουν καταλάβει ότι η κατάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο. Η κυβέρνηση «παίζει» χωρίς αντίπαλο παρόλο που οι επιδόσεις της είναι κάτω του μετρίου, το ΠΑΣΟΚ δεν δείχνει να έχει δυναμική και προσδοκίες ανάκαμψης και επιπλέον βάλλεται από αριστερά και δεξιά χωρίς να αντιδρά και δίχως να υπερασπίζεται καν το έργο του. Αν το ΠΑΣΟΚ δεν ξυπνήσει τώρα και πάντως μέσα στους επόμενους τρεις μήνες, η καθοδική πορεία του θα είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Με αυτά τα δεδομένα, οι ελπίδες του ΠΑΣΟΚ συρρικνώνονται και στη διαμόρφωση της αντιπολιτευτικής στρατηγικής του, η μόνη επιλογή που τείνει να του απομείνει είναι αυτή του «ώριμου φρούτου». Να περιμένει δηλαδή πότε η κυβέρνηση θα φθαρεί απολύτως και πότε οι ψηφοφόροι θα την βαρεθούν για να ξαναέλθει η σειρά του για την εξουσία. Ωστόσο, η συγκεκριμένη επιλογή είναι πολύ επικίνδυνη για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, καθώς πιθανότατα θα φθείρεται και το ίδιο, όπως και η ηγεσία του, περιμένοντας και ταυτόχρονα δεν ωφελεί το δημοκρατικό πολίτευμα. Η δημοκρατία χρειάζεται τουλάχιστον δύο ισχυρά κόμματα για να εναλλάσσονται στην εξουσία και να μπορούν να την διαχειρισθούν. Αν το ένα κόμμα είναι πολύ ισχυρό και το δεύτερο εξαιρετικά αδύναμο, το δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να πέσει θύμα καθεστωτισμού. Αγγελος Στάγκος