Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η λήψη της απόφασης για την επιβολή των περιορισμών ήταν πολύ πιο εύκολη, από αυτές που πρέπει να ληφθούν στο εξής για την άρση τους. 

Το σταδιακό και μελετημένο lock down είχε αιτιολόγηση, εξήγηση, πολιτική νομιμοποίηση και εν τέλει πέτυχε, λόγω της αποδοχής όλων  αυτών των στοιχείων από τους πολίτες. 

Στην φάση αυτή και με μοναδικό γνώμονα την προστασία της δημόσιας υγείας, τον πρώτο λόγο είχαν οι ειδικοί και ορθώς. 

Από εδώ και πέρα, τον λόγο εξακολουθούν να έχουν μεν οι ειδικοί, όμως όχι μόνο εκείνοι, τουλάχιστον όχι στον βαθμό που τον είχαν έως τώρα. 

Την μεγαλύτερη βαρύτητα τώρα έχουν οι πολιτικές αποφάσεις για τα στάδια της άρσης των μέτρων περιορισμού. Οι ειδικοί, οπως είναι γνωστό, μπορεί να έχουν την μία ή την άλλη άποψη για διάφορα θέματα από εδώ κι έπειτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το αν θα επαναλειτουργήσουν τα σχολεία, θέμα για το οποίο δεν υπάρχει ομοφωνία. 

Η πολιτεία έχει από εδώ και πέρα το χρέος να λάβει ορθές αποφάσεις για την μερική επιστροφή σε κάποιο είδος δραστηριότητας. Οι ιεραχήσεις πρέπει να γίνουν με σύνεση και με έναν ιδιόμορφο συνδυασμό φαντασίας, ρεαλισμού και αποτελεσματικότητας - που είναι και το πλέον κρίσιμο. 

Το πιο δύσκολο στοιχείο της περιόδου είναι η αντιστροφή των όρων και προϋποθέσεων για την τήρηση των όσων θα αποφασιστούν στο εξής. Η αρχική απόφαση για το κλείσιμο των πάντων είχε μία ευκολία: η απόφαση ήταν οριζόντια και, έστω και με την διαδικασία της πειθούς, εύκολα απέσπασε την συναίνεση των πολιτών. Όλοι τελικά συμφώνησαν σε ένα μοντέλο συμπεριφοράς. 

Από την στιγμή που θα αρχίσει η αντιστροφή, υπάρχει η μεγάλη δυσκολία και έγκειται στο εξής: ο καθένας που πλέον θα αισθάνεται «ελεύθερος» θα πράττει κατά βούληση. Πού θα πηγαίνει, πώς θα πηγαίνει, ποιον θα βλέπει, πού και πώς θα τον βλέπει, με ποιες παρέες θα συναναστρέφεται κλπ. Μοιάζει με ένα επαπειλούμενο χάος. 

Γι’ αυτό και οι κεντρικές αποφάσεις είναι πολύ πιο δύσκολες απ’ ό,τι φαντάζουν. Υπό αυτήν την έννοια, απαιτείται μία σοφή ιεράρχηση για τα στάδια και την μορφή της άρσης. 

Δημόσιο 

Η κυβέρνηση θα μπορούσε, δεδομένων και των κεκτημένων της ταχείας ψηφιακής μεταρρύθμισης, να ανοίξει τους τομείς ιδιαίτερης κρισιμότητας και χρησιμότητας. 

Π.χ. υπηρεσίες του Δημοσίου που απαιτούν δίχως δυνατότητα ψηφιακής παράκαμψης την φυσική παρουσία. Υπό αυτήν την έννοια και με αυτόν τον συνδυασμό θα μπορεί ο δημόσιος τομέας να αρχίσει να λειτουργεί στο σύνολό του, εν μέρει ψηφιακά, εν μέρει «παραδοσιακά». 

Μικρές επιχειρήσεις-καταστήματα

Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί επίσης στις μικρές επιχειρήσεις λιανικής, όπου θα τηρούνται με αυστηρότητα οι κανόνες προστασίας. Πόσοι θα βρίσκονται ταυτόχρονα σε ένα μαγαζί, με τι προστατευτικά μέσα κλπ. Το αν θα πηγαίνουν πελάτες ή όχι θα είναι δικό τους θέμα, όμως τέτοιου είδους επιχειρήσεις μπορεί και πρέπει να επαναλειτουργήσουν και μάλιστα κατά προτεραιότητα. 

Εστίαση

Το ίδια ισχύει και για τον κλάδο της εστίασης. Με όρους και κανόνες για τους πελάτες και το προσωπικό. Και σε αυτήν την περίπτωση, το αν κάποιος θα επισκέπτεται τέτοια καταστήματα θα είναι προσωπική του απόφαση, όμως η τήρηση των προδιαγραφών προστασίας, μπορεί να διαφαλιστεί. 

Πολυκαταστήματα-εμπορικά κέντρα

Τελεταία στην σειρά επαναλειτουργίας πρέπει να είναι τα πολυκαταστήματα μεγάλης κλίμακας και τα εμπορικά κέντρα. Σε αυτά δεν μπορεί να διασφαλστεί με κανέναν τρόπο η τήρηση των κανόνων ασφαλείας. Η προσέλευση έχει μαζικό χαρακτήρα, εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι περιφέρονται σε διαδρόμους, ανελκυστήρες και ορόφους και πέραν αυτού δεν αποτελούν μόνο χώρους εμπορικής κατανάλωσης αλλά και σημεία όπου έφηφοι και οικογένεις προσέρχονται απλώς και μόνο για λόγους συνεύρευσης. Υπό αυτήν την έννοια, τα πολυκαταστήματα και τα mall, θα πρέπει να είναι τα τελευταία που θα επαναλειτουργήσουν. Αλλιώς μπορεί όλα να τιναχτούν στον αέρα. 

Σχολεία

Το μεγάλο αγκάθι φαίνεται ότι είναι τα σχολεία. Και επειδή δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ειδικών και επειδή η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο φαίνεται ότι διστάζουν να πάρουν αποφάσεις. Η εξίσωση είναι δύσκολη και έχει πολλές παραμέτρους, είτε ανοίξουν, είτε όχι: τι θα γίνει με τους γονείς που θα πρέπει να δουλέψουν και δεν θα έχουν πού να αφήσουν τα παιδιά, τι θα γίνει με το θέμα των διδάκτρων στα ιδιωτικά σχολεία, που θα έχουν εκπληρώσει τα τρία τέταρτα της σχολικής χρονιάς, πώς θα διασφαλστεί ότι αν ανοίξουν τα σχολεία, τα παιδιά θα εξακολυθήσουν να μην έχουν επαφή με τους παπούδες και τις γιαγιάδες ή ακόμη και τι θα γίνει με τους γονείς που θα φοβούνται να στείλουν τα παιδιά στο σχολείο, κλπ.). 

Είναι αυτές μερικές μόνο από τις παραμέτρους που δείχνουν σε πόσο δύσκολο σημείο βρισκόμαστε. Η πολιτεία καλείται τώρα να επιβεβαιώσει ότι είναι σε θέση με σύνεση και υπευθυνότητα να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο και να λάβει ορθές αποφάσεις. 

Τίποτε δεν έχει κριθεί και οφείλουμε να το συνειδητοποιήσουμε.